KAMU HASTANELERİNDE HALKLA İLİŞKİLER ALGISI: SAĞLIK ÇALIŞANLARI VE HASTALARIN GRUNİG-HUNT MODELLERİ PERSPEKTİFİNDE KARŞILAŞTIRMASI

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 25, 22.08.2025

Dursun Yılmaz

Öz

Bu çalışma, kamu hastanelerinde halkla ilişkiler anlayışının sağlık çalışanları ile sağlık hizmeti kullanıcılarının algıları doğrultusunda nasıl şekillendiğini analiz etmektedir. Halkla ilişkiler, yalnızca bilgilendirme faaliyetlerinden ibaret olmayan, kurum ile hedef kitlesi arasında karşılıklı anlayış temelli iletişim süreçlerini kapsayan stratejik bir alandır (Grunig & Hunt, 1984). Araştırma, bu kuramsal çerçevede Grunig ve Hunt’ın dört halkla ilişkiler modeline dayanmaktadır. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği çalışmada, İzmir ve çevresindeki kamu hastanelerinde görev yapan 20 sağlık çalışanı ile bu kurumlarda hizmet alan 20 bireyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış; elde edilen veriler içerik ve betimsel analiz teknikleriyle değerlendirilmiştir. Bulgular, sağlık çalışanlarının halkla ilişkileri büyük oranda yönlendirme ve bilgilendirme eksenli, yani tek yönlü iletişim temelli bir yapı olarak algıladıklarını; buna karşılık hizmet kullanıcılarının halkla ilişkileri empati, çözüm üretme, güven inşası ve karşılıklı iletişim beklentisiyle tanımladıklarını göstermektedir. Katılımcıların %65’i kamuyu bilgilendirme, %25’i iki yönlü asimetrik, %10’u ise çift yönlü simetrik modele uygun yaklaşımlar sergilemiştir. Bu sonuçlar, halkla ilişkiler birimlerinin kamu hastanelerinde yalnızca işlem odaklı değil, hasta memnuniyetini önceleyen çift yönlü iletişime dayalı bir yapıya evrilmesi gerektiğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halkla ilişkiler , sağlık iletişimi , Grunig-Hunt modelleri , kamu hastaneleri , çift yönlü iletişim

Perceptions of Public Relations in Public Hospitals: A Comparative Analysis of Healthcare Professionals and Patients through Grunig-Hunt Models

Öz

This study aims to explore how the concept of public relations is perceived in public hospitals, focusing on the perspectives of This study analyzes how public relations practices in public hospitals are perceived by healthcare professionals and service users. Public relations is not limited to informing the public but is a strategic field involving planned, sustained communication based on mutual understanding between institutions and their target audiences (Grunig & Hunt, 1984). Grounded in this theoretical perspective, the study adopts Grunig and Hunt’s four models of public relations. Using a qualitative methodology, data were collected through semi-structured interviews with 20 healthcare professionals working in public hospitals in and around İzmir, and 20 patients receiving services from these institutions. The data were evaluated through content and descriptive analysis. The findings reveal that healthcare professionals primarily associate public relations with patient guidance and information delivery, reflecting a one-way communication model. In contrast, service users define public relations through expectations such as empathy, trust-building, and solution-oriented interaction. Among the participants, 65% reflected the public information model, 25% aligned with the two-way asymmetrical model, and only 10% expressed views in line with the two-way symmetrical model. These results indicate that public relations units in public hospitals should evolve from procedural, operational structures toward communication practices that emphasize mutual understanding and patient satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Public relations , health communication , Grunig-Hunt models , public hospitals , two-way communication

Kaynakça

• Akdur, R. (1999). Türkiye’de sağlık hizmetleri ve Avrupa Topluluğu ülkeleri ile kıyaslanması. AÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Erişim: 25 Temmuz 2025, https://www.recepakdur.com/yayinlar/kitaplar-ve-makaleler/kitaplar/turkiyede-saglik-hizmetleri-ve-avrupa-toplulugu-ulkeleri-ile-kiyaslanmasi
• Akdur, R. (2006). Sağlık Sektörü Temel Kavramlar Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Durum ve Türkiye’nin Uyumu, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı (6. baskı). Sakarya Yayıncılık.
• Aslan, M. (2011). Özel sektör ve özel sağlık kuruluşlarında halkla ilişkiler. Sage Matbaacılık. Erişim: 25 Temmuz 2025, https://www.academia.edu/37640173
• Asna, M. A. (1969). Halkla ilişkiler? Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Aydın, A. H. & Taş, İ. E. (2016). Kamu yönetiminde halkla ilişkiler: Kavramlar, kurumlar, uygulamalar. Seçkin Yayıncılık.
• Ayhan, B. & Canöz, K. (2006). Hastaların hastane tercihinde etkili olan halkla ilişkiler faaliyetleri. Sözel Bildiri, II. Ulusal Halkla İlişkiler Sempozyumu, Kocaeli, 71–89.
• Bozkurt, Ö., Ergun, T., & Sezen, S. (1998). Kamu yönetim sözlüğü. TODAİE Yayınları.
• Canöz, K. (2010). Sağlık kuruluşlarında halkla ilişkiler uygulamaları. Palet Yayınları.
• Canöz, K., & Canöz, N. (2013). Halkla ilişkilerde kamuyu bilgilendirme modeli: Konya örneğinde 4+ 4+ 4 eğitim sistemine yönelik bir saha araştırması. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (33), 365-391.
• Cutlip, S. M., Center, A. H., & Broom, G. M. (1999). Effective Public Relations (8th ed.). Prentice Hall Inc.
• Çavmak, Ş. & Çavmak, D. (2017). Türkiye’de sağlık hizmetlerinin tarihsel gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(1), 48–57.
• Erdoğan, İ. (2014). Teori ve pratikte halkla ilişkiler (4. geliştirilmiş baskı). Erk Yayınları siyasalkitap.comhugendubel.info+7erdoganirfan.blogspot.com+7siyasalkitap.com+7
• Ertekin Yücel, Y. (1971). Hastaneler ve halkla ilişkileri. Amme İdaresi Dergisi, 10(2), 71–76.
• Gökçe, O. (1993). Halkla ilişkiler: Modern yönetim fonksiyonu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 99–112.
• Görpe, S. (2001). Halkla ilişkiler kavramları. İstanbul Üniversitesi Basımevi.
• Grunig, J. E. & Hunt, T. (1984). Managing Public Relations. Harcourt Brace Jovanovich.
• Grunig, J. E. (2005). Halkla ilişkiler ve iletişim yönetiminde mükemmellik (Çev.: Elif Özsayar). Rota Yayınları.
• Işık, M. (2011). Hastanelerde halkla ilişkiler. Eğitim Kitabevi.
• Kazancı, M. (1999). Halkla ilişkiler (3. baskı). Turhan Kitabevi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Nobel Yayıncılık kitapstore.com+9pandora.com.tr+9kitapkampanya.com+9
• Okay, A. & Okay, A. (2011). Halkla ilişkiler kavram, strateji ve uygulamaları. Der Yayınları.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntem sonuç sorunsalı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323–343.
• Peltekoğlu, F. B. (2012). Halkla ilişkiler nedir? Beta Yayıncılık.
• Schukies, G. (1998). Halkla İlişkilerde Müşteri Memnuniyetine Dönük Kalite (Çev.: Ahmet Ünver). Altın Kitap Sayı: 10, İstanbul: Rota Yayını.
• Tengilimoğlu, D. (2001). Sağlık kuruluşlarında halkla ilişkiler. Gazi Kitabevi.
• Tortop, N. (1993). Halkla ilişkiler. Yargı Yayınları.
• Tunçel, H. (2009). Halkla ilişkilerin adlandırma sorunsalı üzerine bir değerlendirme. Marmara İletişim Dergisi, 14, 109–123.
• Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu (2003–2011) (Ed. R. Akdağ). (2012). Erişim: 2 Mayıs 2025, http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/SDPturk.pdf
• Uludağ, A. (2010). Sağlık hizmetlerinde halkla ilişkiler. Tablet Kitabevi.
• Varol, M. (1994). Siyaset ve halkla ilişkiler: Bir başlangıç. İmaj Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, D. & Günay, M. A. (2022). Türkiye’de sağlık iletişimi: Sağlık çalışanları üzerine yapılmış bir araştırma. İNİF E Dergi, 7(1), 75–91.
• Yılmaz, D., & Sezgin, M. (2023). Çocukluk Aşılarının Reddedilmesinde İnternet Medyasının Etkilerine Yönelik İkna Amaçlı Çözüm Önerileri. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 5(4), 353-360.
• Yılmaz, D. & Sezgin, M. (2023, July 2–6). Sağlık kurumlarında halkla ilişkiler paradigması: Grunig ve Hunt modelleri çerçevesinde nitel bir değerlendirme. Proceedings of Balkan 8th International Conference on Social Sciences (ss. 1–11). Montenegro.
• Yılmaz, D. (2024a). Korkunun ikna gücü: Aile sağlığı merkezi çalışanlarının aşı reddinde bulunan ebeveynlere yönelik ikna yaklaşımları. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 12(3), 1372-1402.
• Yılmaz, D. (2024b). Çocukluk aşılarını reddedenlerle ilgili sağlık çalışanlarının ikna stratejileri: Dini etkilerin nitel bir incelemesi. Toplum ve Hekim, 39(4), 275–292.
• Yılmaz, D. (2024c). Sağlık İletişimi. İçinde İletişim Ansiklopedisi. İletişim ve Toplum Araştırmaları Merkezi. https://doi.org/10.5281/zenodo.10804028
• Yurdakul, N. B., Coşkun, G., & Öksüz, B. (2007). Hastanelerde halkla ilişkiler: İzmir ili özel hastaneler örnekleminde halkla ilişkiler birimlerinin yapı-işlev ve uygulamalarına yönelik bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), 31-46.