Lise Öğrencilerinin Fiziksel Aktiviteye Karşı Tutumları ile Obezite Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi (Mardin İli Örneği)

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 4, 647 - 657, 20.10.2023

Mehmet Şerif Ökmen

https://doi.org/10.22282/tojras.1324750

Öz

Bu araştırma Mardin’de öğrenim gören lise öğrencilerinin fiziksel
aktiviteye karşı tutumları ile obezite farkındalık düzeylerinin incelemesi
amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Mardin il ve ilçelerinde
öğrenim görmekte olan lise öğrencileri arasından basit rastgele örnekleme
metoduyla seçilmiş 339 erkek ve 315 kız olmak üzere toplam 654 öğrenciden
oluşturulmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu,
Obezite Farkındalık Ölçeği (OFÖ) ve Bilişsel Davranışçı Fiziksel Aktivite
Ölçeği (BDFAÖ) kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 25 programı ile
Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H, Tamhane’s T2 ve Spearman korelasyon
testleri kullanılmıştır. Elde edilen verilere göre, BDFAÖ; cinsiyet (öz
düzenleme), yaş (sonuç beklentisi, öz düzenleme, kişisel engeller ve BDAFÖ
toplam puan) ve sınıf (öz düzenleme, kişisel engeller ve BDAFÖ toplam puan)
değişkenleri açısından anlamlı farklılıkların olduğu tespit edilmiştir (p<0.05).
OFÖ’nde ise yaş ile sınıf (obezite farkındalığı, beslenme, fiziksel aktivite ve
OFÖ toplam puan) değişkenlerinde anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir
(p<0.05). Ayrıca BDAFÖ ile OFÖ arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin
olduğu tespit edilmiştir (p>,000). Sonuç olarak, Mardin ilindeki lise
öğrencilerin fiziksel aktiviteye karşı tutumları cinsiyet, yaş ve sınıf
değişkenlerinden, obezite farkındalıkları ise yaş ve sınıf değişkenlerinden
etkilenmesiyle beraber fiziksel aktiviteye karşı tutum ile obezite farkındalığın
alt boyutları arasında pozitif yönlü ilişkisi olduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Lise, fiziksel aktivite tutumu, obezite farkındalığı

Examination Of High School Students' Attitudes Towards Physical Activity And Their Awareness Levels Of Obesity (A Case Study In Mardin Province)

Öz

This research was conducted to examine the attitudes of high school
students studying in Mardin towards physical activity and their obesity
awareness levels. The sample of the study consisted of a total of 654 students,
including 339 males and 315 females, who were selected through simple
random sampling method from high school students studying in Mardin
province. In the study, the data collection tools used were a personal
information form, the Obesity Awareness Scale (OAS), and the CognitiveBehavioral Physical Activity Scale (CBPAS). The obtained data were analyzed
using the Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis H test, Tamhane's T2 test, and
Spearman correlation test in SPSS 25 software. According to the results,
significant differences were found in the CBPAS scale concerning gender (selfregulation), age (outcome expectation, self-regulation, personal barriers, and
total CBPAS score), and class level (self-regulation, personal barriers, and
total CBPAS score) variables (p<0.05). Significant differences were found in
the Obesity Awareness Scale (OAS) regarding age and class variables (obesity
awareness, nutrition, physical activity, and total OAS score) (p<0.05).
Furthermore, a positive significant relationship was found between CBPAS
and OAS (p>,000). In conclusion, it can be stated that the attitudes of high
school students in Mardin towards physical activity are influenced by gender,
age, and class variables, while their obesity awareness is influenced by age
and class variables. Furthermore, a positive relationship was observed
between attitudes towards physical activity and the sub-dimensions of obesity
awareness

Anahtar Kelimeler

High school, attitude towards physical activity, obesity awareness.

Kaynakça

• Acaroğlu, T., & Çolakoğlu, T. (2020). Guidance of young people to activity, healthy nutrition and obesity awareness as a sport policy, Journal of Human Sciences, 17(1), 340-358. https://doi.org/10.14687/jhs.v17i1.5944
• Acemioğlu, R., Doğan, Y., & Atik, A.D. (2020). Ortaokul öğrencilerinin obezite farkındalıklarının farklı değişkenler açından incelenmesi, VI. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi, 30 Ekim- 1 Kasım 2020/İstanbul
• Akil, M., & Top, E. (2019). Obesity awareness and nutrition behavior of children students in Uşak province, republic of Turkey. Jurnal Gizi dan Pangan (Journal of Nutrition and Food),14(1), 1-8. https://doi.org/10.25182/jgp.2019.14.1.1-8
• Alagoz, N., & Keskinkilic Ulutas, A. (2022). The relationship between internet and game addiction and the levels of physical activity of the secondary education students, Med Science, 11(1):267-73. https://doi.org/10.5455/medscience.2021.12.405
• Alagöz, N. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile internet ve oyun bağımlılığı ilişkisi, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi Anabilim Dalı, Malatya. 35-62
• Allen, A. (2011). Effects of education al intervention on children's knowledge of obesity risk factors. Carroll College (Doctoral dissertation, Phd Thesis).
• Altin, Y., İlter, İ., & Gül, M. (2021). The Investigation of Attitudes towards Physical Activity and Their Levels of Life Satisfaction of High School Students. International Journal of Progressive Education, 17(1), 16-34. https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.329.2
• Arabacı, R., & Çankaya, C. (2007) Beden eğitimi öğretmenlerinin fiziksel aktivite düzeylerinin araştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 20: 1-15.
• Bilici, S., & Köksal, E.(2013). Okul Öncesi ve Okul Çağı Çocuklara Yönelik Beslenme Önerileri ve Menü Programları. Şanlıer, N.(Ed). Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Brisbois, T. D., Farmer, A.P., & McCargar, L. J. (2012). Early markers of adult obesity: A review. Obesity Reviews, 13(4), 347-367. https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2011.00965.x
• Cengiz, Ş.Ş., Örcütaş, H., Ulaş, A.G., & Ateş, B. (2022). Sedanter Bireylerin Yeme Bozukluğu, Beden Algısı ile Fiziksel Aktiviteye Karşı Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 198-214. ISSN : 2458-9373
• Donald, A.M., Bradshaw, R.A., Fontes, F., Mendoza, E.A., Motta, J.A., Cumbrera, A., & Cruz, C. (2015). Prevalence of obesity in Panama: Some risk factors and associated diseases. BMC Public Health. 15: 1075. https://doi.org/10.1186/s12889-015-2397-7
• Erem, C. (2015). Prevalence of Overweight and Obesity in Turkey. IJC Metabolic & Endocrine, (8), 38-41 https://doi.org/10.1016/j.ijcme.2015.07.002
• Erkan, N. (2000). Yaşam Boyu Spor. Ankara: Bağırgan Kitapevi.
• Eskiler, E., Küçükibiş, F., & Gülle, M. (2016). Orta dönem çocuk ergenlerde fiziksel aktiviteye yönelik tutumların sosyal pazarlama bağlamında değerlendirilmesi. ERPA International Congresses on Education 2016-Book of Proceedings, 716-722.
• Eskiler, E., Küçükibiş, F., Gülle, M., & Soyer, F. (2016). The Cognitive Behavioral Physical Activity Questionnaire: A study of validity and reliability Bilişsel Davranışçı Fiziksel Aktivite Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 13(2), 2577-2587. ISSN:2458-9489
• Gülbetekin, E., Güven, E., & Tuncel, O. (2021). Adolesanların Dijital oyun bağımlılığı ile fiziksel aktivite tutum ve davranışlarını etkileyen faktörler. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 148-160. https://doi.org/10.51982/bagimli.866578
• Günay Kara, M. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite Düzeyleri ve Obezite Farkındalık Düzeylerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Malatya. 32-53
• Hazar, Z., Demir, G. T., Namlı, S., & Türkeli, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 320-332. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/bsd/issue/53469/711685
• İmamoğlu Siyimer, F. (2021). Ortaokul Öğrencilerinin Obezite Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi–Sinop Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antrenörlük Eğitimi Anabilim Dalı, Sinop. ss: 45-57 Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ssd/issue/74628/1176283
• İzgüden, D., & Gökkaya, D. (2022). Bireylerin Sağlık Algıları İle Obezite Farkındalıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Selçuk Sağlık Dergisi, 3(3), 205-220. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ssd/issue/74628/1176283
• Kafkas, M.E, & Özen, G. (2014). Obezite Farkındalık Ölçeği’nin (OFÖ) Türkçeye Uyarlanması: Bir Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İnönü Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,1(2),1- 15.Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/inubesyo/issue/8688/108572
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (24. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi
• Kayış, A. (2006). Güvenirlik Analizi (Reliability Analysis). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. 2.Baskı, Editör: Kalaycı Ş. Ankara: Asil Yayınları.
• Köksal, G., & Gökmen Özel, H. (2008a). Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Obezite. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Köksal, G., & Gökmen Özel, H. (2008b). Okul Öncesi Dönemde Obezite. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, Klasmat Matbaacılık.
• Maurer, F.A., & Smith, C.M. (2005). Community/ Public Health Nursing Practice, 3rd. Ed. USA, Elsevier’s Health Sciences Rights, 816.
• Özkan, İ., Adıbelli, D., İlaslan, E., & Taylan, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin obezite farkındalıkları ile beden kitle indeksleri arasındaki ilişki. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), 120-126. https://doi.org/10.31067/0.2020.249
• Redsell, S., Slater, V., Rose, J., Olander, E., & Matvienko-Sikar, K. (2021). Barriers and enablers to caregivers’ responsive feedingbehaviour: A systematic review to inform childhood obesityprevention. Obesity Reviews, 22(7), e13228. https://doi.org/10.1111/obr.13228
• Sağlam, E., Abacı, S. H., Çavuşoğlu, G., & Çankaya, S. (2022). Beden Eğitimi ve Spor Dersi Saatlerine Göre Obezite Farkındalığı ve Fiziksel Aktivite Durumlarının Karşılaştırılması. Turkish Studies-Educational Sciences, 17(5). eISSN: 2667-5609
• Sarıkaya, M., Polat, M., Seydel, G. Ş., & Eryılmaz, S. G. K. (2018). Yaşlı Bireylerde Fiziksel Aktivite Düzeyinin Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin İncelenmesi. Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 81-89.
• Sarikaya, M., Ulucan, H., Şahin, H. M., & Berk, Y. (2018). Kayseri İli Milli Eğitime Bağlı Ortaokul Öğrencilerinin Obezite Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. In ERPA 2018: International Congresses on Education (pp. 531-535). Educational Researches and Publications Associations.
• Satman, M.C., & Karaman, H. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Düzenli Fiziksel Aktiviteye Dair Tutum ve Davranışları İle Vücut Kitle Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 121-131. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000381
• Schembre, S.M., Durand, C.P., Blissmer, B.J., & Greene, G.W. (2015). Development and validation of the cognitive behavioral physical activity questionnaire. Am J Health Promot, 30(1): 58-65. https://doi.org/10.4278/ajhp.131021-QUAN-539
• Sedef, G. (2023). Lise Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite ve Obezite Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans, Yozgat Bozok Üniversitesi Lisansüste Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yozgat. 26-42
• Şahin, B. (2019). 14-18 Yaş Ergenlerin Fiziksel Aktiviteye Karşı Tutumları ve Yaşam Tatmin Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Sivas. 58-69
• TOÇBİ. (2011). Türkiye’de okul çağı çocuklarında (6- 10 yaş grubu) büyümenin izlenmesi (TOÇBİ) projesi araştırma raporu. TC Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara.
• Tuna, F. (2016). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Akademi, Ankara.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2011). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık. 62
• Wright, S.M., Aronne, L.J. (2012) Causes of obesity. Abdominal İmaging. 37(5): 730-732. https://doi.org/10.1007/s00261-012-9862-x
• Yıldırım, M., Şimşek, B., & Kartal, A. (2022). Lise Öğrencilerinin Obezite Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi, Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8(51):603-611. https://doi.org/10.29228/joshas.61776
• Yılmaz, A., & Kocataş, S. (2019). Ortaokul Öğrencilerinde Obezite Sıklığı, Beslenme Davranışları ve Fiziksel Aktivite Düzeyleri, Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(3):66-83.
• Yüksel, E. (2019). Adölesanların Fiziksel Aktivite, Obezite Farkındalık ve Beslenme Davranışlarının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabilim Dalı, Uşak. 12-18