Beden Eğitimi Ve Spor Öğretmenlerinin Bakış Açısıyla Akran Zorbalığı

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 17 - 27, 25.01.2024

Abdullah Bingöbalı , Taylan Akbuğa , Ali Serdar Yücel

https://doi.org/10.22282/tojras.1327675

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaöğretim düzeyinde Milli Eğitim Bakanlığı’nda görev yapan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin karşılaştıkları akran zorbalıklarının değerlendirerek, sorunları ve olası çözüm yollarını ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’de Malatya ilinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokul ve liselerde görev yapmakta olan 9 kadın 17 erkek toplam 26 Beden Eğitimi ve Spor ve Öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada nitel araştırma modellerinden yorumlayıcı fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Daha sonra veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle aracılığıyla toplanmış içerik analizi ve betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Katılımcıların veri analizlerine göre; karşılaşılan zorbalık türleri, akran zorbalığının ortaya çıkmasındaki etmenler, akran zorbalığı karşısındaki sergilenen davranışlar, beden eğitimi dersinin ve sportif etkinliklerin etkisi, akran zorbalığını önlemede öğretmen fikirleri olarak toplam beş tema ve bu temalara ait toplamda yirmi dokuz alt tema altında toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen verilere göre; Beden Eğitimi ve Spor ve Öğretmenlerinin öğrenciler arasında şiddet türleri olarak daha çok sözlü şiddet ile karşılaştıkları ortaya çıkmıştır. Ayrıca verilere göre öğretmenlerin, akran zorbalığı konusunda ailenin etkisi kadar arkadaş ortamının da etkisi olduğunu düşündükleri sonucuna varılmıştır. Beden eğitimi ve spor öğretmenlerine göre akran zorbalığı karşısında beden eğitimi dersinin ve sportif etkinliklerinin etkisinin, öğrencinin kurallara ve içinde bulunduğu ortama uyum sağlamasına yardımcı olduğu için önleyici olduğu kanaatine sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak; akran zorbalığının önüne geçilmesinde, olumsuz etkilerinin en aza indirgenmesinde ve akran zorbalığı neticesinde ortaya çıkan olumsuz sonuçların kısa sürede ortadan kalkmasında; çevresel tüm etmenlerin olaya dâhil olması, verilecek olan akran zorbalığını önlemedeki eğitimlerin özellikle alt sınıf kademelerinde verilmeye başlanması, planlı ve programlı şekilde akran zorbalığı farkındalığının okul bileşenlerini oluşturan hiyerarşik yapının en alt kademesine kadar indirgenmesi etkili olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Zorbalık, akran zorbalığı, beden eğitimi ve spor öğretmeni, öğrenci

Peer Bullying From The Perspective Of Physical Education And Sports Teachers

Öz

The aim of this research is to evaluate the peer bullying faced by physical education and sports teachers working in the Ministry of National Education at the secondary or secondary level, and to reveal the problems and possible solutions. The study group of the research consisted of 26 Physical Education and Sports Teachers, 9 women and 17 men, working in secondary schools and high schools affiliated to the Ministry of National Education in the province of Malatya in Turkey. Interpretive phenomenology design, one of the qualitative research models, was used in the research. Then, the data were collected by semi-structured interview technique and the data were analyzed with content analysis and descriptive analysis methods, which are qualitative research methods. According to the data obtained from the participants; The types of bullying encountered, the factors in the emergence of peer bullying, the behaviors exhibited against peer bullying, the effect of physical education lesson and sportive activities, the ideas of preventing peer bullying were collected under a total of five themes and a total of twenty-nine categories belonging to these themes. According to the data obtained from the research; It has been revealed that Physical Education and Sports and Teachers are more encounter verbal violence as types of violence among students. In addition, according to the data, it was concluded that the teachers thought that the friend environment had an effect on peer bullying as much as the effect of the family. According to physical education and sports teachers, it has been revealed that they have the opinion that the effect of physical education lesson and sportive activities against peer bullying is preventive because it helps the student to adapt to the rules and the environment they are in. As a result, in preventing peer bullying, minimizing its negative effects and eliminating the negative consequences of peer bullying in a short time; It will be effective to include all environmental factors in the event, to start the trainings to prevent peer bullying, especially to the lower grade levels, and to reduce the awareness of peer bullying to the lowest level of the hierarchical structure that constitutes the school components in a planned and programmed manner.

Anahtar Kelimeler

Bullying, peer bullying, physical education and sports teacher, student

Kaynakça

• Hay DF, Caplan M, Nash A. The beginnings of peer relations. In K. H. Rubin, W. M. Bukowski, & B. Laursen (Eds.), Handbook of peer interactions, relationships, and groups. The Guilford Press. 2009,121-142.
• Tani F, Paul S, Greenman BH, et al. Bullying and the big five: A study of childhood personality and participant roles on bullying ıncidents. Sch Psychol Int 2003;24(2):131-146.
• Bulgurcu S. İstanbul ilinde Bir ilköğretim Okulunda 6–8. Sınıflarda Akran Zorbalığı Sıklığının Araştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aile Sağlığı ABD; 2011.
• Griffin RS, Alan MG. Childhood bullying: Current empirical findings and future directions for research. Aggress Violent Behav. 2004;9(4):379-400.
• Wolke D, Woods S, Stanford K, et al. Bullying and victimization of primary school children in England and Germany: Prevalence and school factors, Br J Psychol 2001;92:673-696.
• Atik G, Kemer G. İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalığı yordamada problem çözme becerisi, sürekli öfke-öfke ifade tarzları ve fiziksel öz yeterliğin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 2008;23:198-206.
• Yeter Ö. Bağlanma stilleri, temel psikolojik ihtiyaçlar doyumu ve kıskançlık ilişkisi: üniversite öğrencileri üzerinde araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Beykent Üniversitesi; 2016.
• Craig WM, Pepler DJ, Atlas R. Observations of bullying in the playground and in the classroom. Sch Psychol Int . 2000;21(1):22-36.
• Shariff S, Hoff DL. Cyber bullying: Clarifying legal boundaries for school supervision in cyberspace. Int. J. Cyber Criminol. 2007;1(1):76-118.
• Tıpırdamaz-Sipahi H. İzmir ili bornova ilçesinde ilköğretim 6. ve 7. sınıf öğrencilerinde akran zorbalığı, etkileyen ve eşlik eden faktörler [Doktora Tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı; 2008.
• Andreou E. Bully/victim problems and their association with psychological constructs in 8-to 12 year-old Greek schoolchildren. Aggressive Behav. 2000;26:49-56.
• Ateş AD, Yağmurlu B. Examining victimization in Turkish schools. Eur. J. Educ Stud. 2010;2(1):31-37.
• Doğan A, Keser E, Şen Z, ve ark, Evidence based bullying prevention in Turkey: Implementation of the ViSC social competence program. Int. J. Dev. Sci 2017;11(3-4):93-108.
• Donat M, Knigge M, Dalbert C. Being a good or a just teacher: Which experiences of teachers’ behavior can be more predictive of school bullying? Aggress. Behav. 2018;44:29–39.
• Gökkaya F, Tekinsav Sütçü S. İlköğretim öğrencilerinde zorbalık eğilimini azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim. 2018;43(193):91-108.
• Hoşgörür V, Orhan A. Okulda zorbalık ve şiddetin nedenleri ve önlenmesinin yönetimi (Muğla merkez ilçe örneği). BAYEF. 2017;12(24):859-880.
• Atış Akyol N, Yıldız C, Akman B. Öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin görüşleri ve zorbalıkla baş etme stratejileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;33(2):439-459.
• Kartal H, Bilgin A. İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenler ve öğrenim gören öğrencilerin zorbalığa yönelik görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2009;7(3):539-562.
• Saban A, Ersoy A. F, Özden M, vd. Eğitimde nitel araştırma desenleri. Anı Yayıncılık; 2017.
• Lopez KA, Willis DG. Descriptive versus interpretive phenomenology: Their contributions to nursing knowledge. Qual Health Res. 2004;14(5):726-735.
• Büyüköztürk Ş, Kılıç Çakmak E, Akgün ÖE, ve ark. Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. (12. Baskı); 2012.
• Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2013.
• Patton MQ. How to use qualitative methods in evaluation (No. 4). Sage;1987.
• Goodman LA. Snowball sampling. The annals of mathematical statistics, 1961. 32, p. 148-170.
• Jamshed S. Qualitative research method-interviewing and observation. J Basic Clin Pharm. 2014;5(4):87.
• Lincoln YS, Guba EG, Pilotta JJ. Naturalistic inquiry: Beverly Hills, CA: Sage Publications; 1985:416.
• Hesapçıoğlu ST, Yeşilova H. Lise öğrencilerinin zorbalığa ve zorbalara ilişkin duyguları, düşünceleri ve tutumları, Alpha Psychiatry. 2015:16(4).
• Pişkin M. Ankara’daki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2010;35(156):175-189.
• Gibson WA. Elementary and middle school teachers’ perceptions of bullying [Doctoral Thesis]. Atlanta: Georgia State University; 2003.
• Danacı M. Ö, Çetin Z. Erken çocukluk döneminde görülen okul zorbalığı davranış eğilimlerinin çocukların kişisel/sosyal–dil–motor gelişimleri ile olan ilişkisi. Hacettepe University Faculty Of Health Sciences Journal. 2016;3(2):53-72
• Coşkun A. Ortaokula devam eden öğrencilerde akran zorbalığına neden olan etkenlerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
• Olweus D. The olweus bullying prevention programme: design and implementation issues and a new national initiative in Norway. Bullying in schools: How successful can interventions be?, Cambridge University Press. 2004;13-36. https://doi.org/10.1017/CBO9780511584466.003
• Pekel-Uludağlı N, Uçanok Z. Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/ kurban davranış türleri. Turk Psikol. Derg. 2005;56: 77-92.
• Espelage DL, Bosworth K, Simon TR. Examining the social context of bullying behaviors in early adolescence. J Couns Dev. 2000:78.
• Şirvanlı ÖD. Eşler arası çatışama ve boşanmanın çocuklar üzerinde etkileri, davranış ve uyum problemleri. Turk J Child Adolesc Ment Health . 1998;6:19-29.
• Perren S, Stadelmann S, von Klitzing K. Child and family characteristics as risk factors for peer victimization in kindergarten. Schweizerische Zeitschrift für Bildungswissenschaften. 2009;31(1):13-32.
• Albayrak S. Okulda uygulanan zorbalığı önleme programının zorbalığın azaltılmasında etkisi [Doktora tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2012.
• Huang SL, Fraser BJ. Science teachers’ perceptions of the school environment: Gender differences. J Res Sci Teach. 2009;46(4).
• Taneri PO, Özbek ÖY, Şahin A. A critical look at bullying prevention school programs. I. International Symposium on Science, Education, Art and Technology; 02-04 May 2019; İzmir, Turkey.
• Kochenderfer-Ladd BJ, Pelletier ME. Teachers’ views and beliefs about bullying: Influences on classroom management strategies and students’ coping with peer victimization. J Sch Psychol. 2008;46:431-453.
• Doll B, Song S, Siemers E. Classroom ecologies that support or discourage bullying. In DL. Espelage, SM. Swearer (Eds.), Bullying in American schools: A social-ecological perspective on prevention and intervention. Lawrence Erlbaum Associates Publishers. 2004. p. 161-183.
• Özbilen FM, Canbulat T, Soylu Y. Okul zorbalığı ve sınıf içi istenmeyen davranışlara ilişkin öğretmen tutumlarının değerlendirilmesi. Turk. Psychol. Couns. Guid. J. 2017;7(47):1-15.
• Dake JA, Price JH, Telljohann SK, et al. Teacher perceptions and practices regarding school bullying prevention, J Sch Health 2003: 73.
• Juvonen J, Nishina A, Graham S. Peer harassment, psychological adjustment, and school functioning in early adolescence. J Educ Psychol. 2000;92:349-359.
• Spriggs AL, Iannotti R, Nansel TR, et al. Adolescent bullying involvement and perceived family, peer and school relations: Commonalities and differences across race/ethnicity. J Adolesc Health. 2007;41(3):283- 293.
• Parker JG, Asher SR. Peer relations and later personal adjustment: Are low-accepted children at risk?. Psychol Bull. 1987;102(3):357.
• Özbek ÖY, Taneri PO. Bibliyoterapi kullanarak akran zorbalığı ile mücadele: bir kapsayıcı eğitim stratejisi. Anı Yayıncılık: Ankara; 2022.
• Rawlings JR. A critical review of anti-bullying programs in North American elementary schools. J Sch Health. 2019;89(9):759- 780.
• Jiménez-Barbero JA, Ruiz-Hernández JA, Llor-Zaragoza L, et al. Effectiveness of anti-bullying school programs: A meta-analysis. Child Youth Serv Rev. 2016;61:165-175.
• Evans CBR, Fraser MW, Cotter KL. The effectiveness of school-based bullying prevention programs: A systemic review. Aggress Violent Behav. 2014;19:532-544.
• Nickerson AB. Preventing and intervening with bullying in schools: A framework for evidence-based practice. Sch Ment Health. 2019;11(1):15-28.
• Erk A. Akran zorbalığı, okullarda akran zorbalığını önleme çalışmaları ve zorbalık döngüsündeki çocuklar için uygulamalar. Kıbrıs: Ekinoks Yayınevi; 2019. s. 13-21.