Bir Politika Transferi Örneği Olarak Türkiye’de Kadro Sisteminin İnşası

Yıl 2010, Cilt: 4 Sayı: 8, 143 - 168, 25.07.2016

Aytül Güneşer Demirci

Öz

Politika transferi, Türkiye’de 1945’li yıllardan itibaren, özellikle de 1980 sonrasında, kamu politikası inşa etmenin en önemli aracı durumundadır. Politika transferi son çeyrek yüzyıldır yeni bir siyasal ve ideolojik hegemonyanın inşasına yönelen neo-liberal politikaların katkısıyla büyük bir ivme kazanmıştır. Bu süreçte politika transferi de azgelişmiş ülkelerin dünya hegemonu güçler tarafından siyasal-yönetsel anlamda biçimlendirilmesinin yöntemi olarak karşımıza çıkmıştır. Çalışmada, kamu yönetimi alanını uzunca bir süredir “aktarmacılık”, “taklitçilik” adı verilebilecek olumsuz sonuçlar yaratarak yönlendirmiş ve alanı politika oluşturma bakımından “kendi üretemez” denebilecek bir duruma düşüren politika transferi konusunun ne anlama geldiği irdelenmektedir. Bunun yanında, Türkiye’de bu yöntemle inşa edilen kamu personel sistemi -kadro sistemi- ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu politikası, politika transferi, azgelişmiş ülkeler, personel sistemi, kadro sistemi

Cadre System Construction in Turkey as an Example of Policy Transfer

Öz

“Policy transfer” has been the main tool for the development of public policies after 1945 but particularly since the 1980’s. Policy tansfer has been used more and more often within the last 25 years or so with the contribution of neo-liberal policies that have had the aim of constructing a new political and ideological hegemony. In this process, policy transfer has become the method of reconstructing administrative and political systems of underdeveloped countries by developed hegemonic countires of the world. This study firstly aims at exploring the meaning of policy transfer that has produced undesired results such as “imitation” and “incompatibility,” and that has turned public administration into a structure unable to produce its own policies. Besides, the study attempts to analyse the cadre system in Turkey which was constructed by the means of policy transfer.

Anahtar Kelimeler

Public policy, policy transfer, underdeveloped countries, public personnel system, cadre system

Kaynakça

• üzere 1945 yılından bu yana politika transferi yöntemiyle
• gerçekleştirilmektedir. Politika yapma açısından “kendi üretemez” duruma
• düşen Türkiye, bu yöntemi can simidi olarak görmüştür. Büyük taahhütlerle
• ve yaptırımlarla gelen sürecin Türkiye’nin sömürgeleşmesinden başka bir şey
• olmadığı noktası hep gözden kaçırılmış ya da kaçırılmak istenmiştir. Ancak
• Türkiye açısından politika transferi konusu sömürgeciliğin farklı bir ambalajda
• yeniden sunumu şeklinde algılanmalıdır. Kamu personel yönetimi açısından politika transferi, 1945-1980 arası
• dönemde aktarmacılık, taklitçilik şeklinde değerlendirilirken, özellikle 1980
• sonrası dönemde dayatma, zorunluluk şeklinde gerçekleşmiştir. Politika
• oluştururken yapılması gereken düzenlemeler dışarıdan doğrudan
• bildirilmektedir. Bu nedenle politika transferi konusu Türkiye gibi ülkeler
• açısından özellikle bu yıllardan itibaren gönüllülük esasına dayanan öğrenme
• sürecinden çok farklıdır. Kadro sisteminin transferi süreci parçalı da olsa büyük ölçüde
• gerçekleşmiştir. Norm kadro, esnek istihdam, performans değerlendirme gibi
• uygulamalarla parçalı olarak uygulama alanı bulan sistem tasarı halinde olan
• çerçeve kanununda tamamlanması ile değişikliği gerçekleştirecek ve personel
• yönetiminde yeni bir dönemi başlatmış olacaktır. Politika transferi yoluyla
• kadro sisteminin inşası köklü bir geçmişe sahip mevcut personel sisteminde
• varolan değerlerin, kazanımların yok olması anlamına gelmektedir.
• sayılı Devlet Memurları Kanunu, RG: 14.07.1965, 12056.
• sayılı Memurin Kanunu, RG: 31.03.1926, Düstur, 3.Tertip, Cilt 7.
• Akıncılar, M., 2008, “G7(8), G10 ve G20,” içinde Ekonomik Kurumlar ve Kavramlar Sözlüğü-Eleştirel Bir Giriş, ed: F. Başkaya & A. Ördek, s. 401-409, Özgür Üniversite Kitaplığı, Ankara.
• Baruch, J. I., 1953, Basic Aspects of Position-classification, Ideas and Issues in Public Administration: A Book of Readings, ed. D. Waldo, Greenwood Press, New York.
• Clinton, M., 1960, Kadro Sınıflandırması, çev. Ö. Yeğenoğlu, Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü, İdari İşler Dairesi Reisliği ve Uluslararası İşbirliği İdaresi Amme İdaresi Bölümü, Ankara.
• Devlet Personel Dairesi, 1963, Hükümete Sunulan Yabancı Uzman Raporları (1949- 1959), Ankara.
• _____, 1967, Tartışma Tutanakları, Özetleri, Raporları, Cetveller, Gerekçeli Değişiklik Tasarısı ve Öteki Belgeler, Ankara.
• Dolowitz, D., 2000, “Policy Transfer: A New Framework of Policy Analysis,” içinde Policy Transfer and British Social Policy, Open University Press, Buckingham.
• Dolowitz, D. & Marsh, D., 2000, “Learning From Abroad: The Role of Policy Transfer in Contemporary Policy Making,” Governance, 13 (1): 5-24.
• _____, 1998, “Policy Transfer: A Framework for Comparative Analysis,” içinde Beyond The New Public Management: Changing Ideas and Practices in Governance, ed. M. Minogue, C. Polidano & D. Hulme, s. 38-58, Edward Elgar, Cheltenham.
• Erem, S., 1958, “Devlet Memurlarının Morali,” içinde Türkiye’de Devlet Personeli Hakkında Bir Araştırma Cilt III, TODAİE, Ankara.
• Fisher, J., 1962, Türkiye’de Devlet Hizmetlerine Memur Seçme Hakkında Program Teklifi; Devlet Personel Dairesinde İmtihanları Yapacak Olan Teşkilata Dair Mütalaalar, Türk Personel Sistemi, Devlet Personel Dairesi, Ankara.
• Güler, B., 2003, “Kamu Personel Sisteminde Reform Zorlamaları,” Amme İdaresi Dergisi, 36 (4): 17-34.
• _____, 2005, Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, İmge Kitabevi, Ankara.
• Güven, S., 1998, 1950’li Yıllarda Türk Ekonomisi Üzerine Amerikan Kalkınma Reçeteleri Hilts Raporu/Thornburg Raporu/ Barker Raporu, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Güzelsarı, S., 2008, “GATS,” içinde Ekonomik Kurumlar ve Kavramlar Sözlüğü-Eleştirel Bir Giriş, ed: F. Başkaya & A. Ördek, Özgür Üniversite Kitaplığı, Ankara.
• International Bank for Reconstruction and Development, 1951, The Economy of Turkey, An Analysis and Recommendation for A Development Program, Washington.
• Kalkandelen, H., 1984, İşletmelerde ve Kamu Kuruluşlarında Kadrolama Yöntem ve Teknikleri (Norm Kadro), Sümerbank, Ankara.
• Kalkandelen, H., 1972, Personel Yönetimi ve Yönetimde Sistemler İlkeler, Şenyuva Matbaası, Ankara.
• Kapucu, N. & Kösecik, M., 2002, “Ülkeler Arasında Yönetsel Reform Transferi,” içinde Küresel Sistemde Siyaset Yönetim Ekonomi, ed. M. A. Çukurçayır, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Kara, B., 2006, “Türkiye’de Personel Reformu Çalışmalarının Alt Yapısı: 1930-60 Yılları Arasında Yabancı Uzmanların Kamu Yönetimine İlişkin Hazırladıkları Raporlar,” Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30 (2): 149-162.
• Kutlu, Ö., 2003, “İdari Reform Transferi: Ülkelerin Birbirlerinden Kamu Politikaları Transfer Etmeleri ve Öğrenmeleri,” içinde Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Martin, J. & Cush, F., 1952, Maliye Bakanlığı Kuruluş ve Çalışmaları Hakkında Rapor çev. Demirtaş, H., Damga Matbaası.
• Mıhçıoğlu, C., 1958, Amerika Birleşik Devletlerinde Kadroların Sınıflandırılması, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınlar No. 82-64, Ankara.
• _____, 1957, “Personel İdaresinin Modern Prensipleri ve Devlet Personel Kanunu Tasarısı Üzerinde Bazı Düşünceler,” Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, XII (2): 86-115.
• Mook, V., 1962, Türkiye’de Memuriyet Rejimi Alanında Reform, Devlet Personel Başkanlığı, Ankara.
• Neumark, F., 1949, Devlet Daire ve Müesseselerinde Rasyonel Çalışma Esasları Hakkında Rapor, Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara.
• Okyar, O., 1948, “Mr. Thornburg ve Türk Ekonomisi,” İktisat Fakültesi Mecmuası, Temmuz: 288-303.
• Onar, S. S., 1966, İdare Hukukunun Umumi Esasları, Cilt I, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
• Öktem, M. K., 1992, “Türk Kamu Personel Yönetiminin Gelişimi,” Amme İdaresi Dergisi, 25 (2): 85-105.
• Polidano, C., Hulme, D., 1999, “Public Management Reform in Developing Countries: Issues and Outcomes,” Public Management, 1 (1): 121-132.
• Rose, R., 1993, Lesson Drawing in Public Policy, New Jersey, Chatham House Publishers.
• Sayman, C., 2004, “Taraftarlık,” içinde Kamu Yönetimi Çalışmaları 2003-2004, Doktora Ödevleri Çoğaltması, s. 164-171, A.Ü. SBF Kamu Politikası-KP.02, Ankara.
• Sobacı, M. Z., 2009, İdari Reform ve Politika Transferi-Yeni Kamu İşletmeciliğinin Yayılışı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Sürgit, K., 1972, Türkiye’de İdari Reform, TODAİE Yayını, Ankara.
• Williams, O., Bir Yabancı Uzman Gözüyle Türkiye’de Sınıflandırma Çalışmaları, [www.emo.org.tr], e. t. 30.03.2009.
• Wolman H., 1992, “Understanding Cross-National Policy Transfers: The Case of British and the United States,” Journal of Governance, 5 (1): 27-45.
• World Bank, 1992, Governance and Development, Washington.