SOME OF TERMS RELATED TO AGRICULTURE AND STOCK-BREEDING IN DİVÂNÜ LÛGATİ’T-TÜRK AND ZİRÂʽAT ALBÜMÜ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 53 - 67, 30.06.2019

Gizem Gülşah Karaoğlu

Öz

We are learning from
the researches that the Turks are not only a nomadic community but have been
engaged in agriculture since their first period. The rich vocabulary related to
agriculture and stock-breeding, distinguished as indispensable means of
livelihood and elements that form the culture of the society from the past to
the present for the Turkish society, must be recorded by means of the studies
performed.

The work named
“Zirâʽat Albüm’’written by Hüseyin Kâzım Kadri in the early 20th century gives
a chance to see the vocabulary related to agriculture and stock-breeding of the
era, sharing in detail the information on the agriculture and stock-breeding of
the era with the readers. There are many agricultural and stock-breeding terms
in the text. Some of these terms retain the original, while others have
undergone a change of voice.

In this study, some
data related to agriculture and stock-breeding recorded by Kâşgarlı Mahmud in
Divânü Lûgatit-Türk and some data related to common and similar vocabulary in
Hüseyin Kâzım Kadri's Zirâʽat Albümü have been revealed.

Anahtar Kelimeler

Agriculture, Farming, Turkish Language, Kâşgarlı Mahmud, Hüseyin Kâzım Kadri

DİVÂNÜ LÛGATİ’T-TÜRK VE ZİRÂʽAT ALBÜMÜ’NDEN TARIM VE HAYVANCILIKLA İLGİLİ BAZI TERİMLER

Öz

Yapılan
araştırmalardan Türklerin sadece göçebe olarak yaşayan bir topluluk
olmadıklarını ve ilk dönemlerinden beri tarımla uğraştıklarını öğrenmekteyiz.
Geçmişten bugüne Türk toplumu için vazgeçilmez birer geçim kaynağı ve toplumun
kültürünü oluşturan unsurlar olarak kendilerini gösteren tarım ve hayvancılıkla
ilgili zengin söz varlığı, yapılan çalışmalarla kayıt altına alınmalıdır.

Hüseyin
Kâzım Kadri’nin 20. yüzyıl başlarında kaleme aldığı Zirâʽat Albümü adlı
eser,  dönemin tarım ve hayvancılığına
dair bilgileri detaylı olarak okurla paylaşırken araştırmacılara dönemin tarım
ve hayvancılıkla ilgili söz varlığını da görme fırsatı tanır. Eserde çok sayıda
tarım ve hayvancılık terimi bulunmaktadır. Bu terimlerin bir kısmı aslını
korurken bazıları ses olayına uğramış vaziyette karşımıza çıkmaktadır.

Çalışmamızda,
Divânü Lûgati’t-Türk’te Kâşgarlı Mahmud tarafından kaydedilen tarım ve
hayvancılıkla ilgili kimi sözcükler ve Hüseyin Kâzım Kadri’nin Zirâʽat
Albümü’ndeki ortak ve benzer söz varlığına ilişkin bazı veriler ortaya
koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tarım, Hayvancılık, Türk Dili, Kâşgarlı Mahmud, Hüseyin Kâzım Kadri

Kaynakça

• Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Baytop, T. (2015). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, (4. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, (25. Basım). Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Ercilasun, A. B. ve Akkoyunlu, Z. (2015). Kâşgarlı Mahmud-Dîvânu Lugâti’t-Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eren, H. (1978). Türklerde Ekinciliğin Gelişmesine Katkılar (I. Ulusal Türkoloji Kongresinde sunulan bildiri). İstanbul.
• Genç, R. (1997). Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Gökalp, Z. (1976). Türk Medeniyeti Tarihi (İsmail Aka- Kazım Yaşar Kopraman baskısı 338-339.s). İstanbul: Ziya Gökalp Yayınları.
• İmer, K. (1990). Dil ve Toplum. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Kadri, H. K. (1324). Zirâʽat Albümü. İstanbul: Tanin Matbaası.
• Kâşgarlı Mahmud. Divanü Lûgat-it-Türk. (Çev. Besim Atalay). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kâşgarlı Mahmud. Divanü Lûgat-it-Türk, Cilt IV. (Çev. Besim Atalay). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
• Kâşgarlı Mahmud. Dîvânü Lugati’t-Türk, Cilt I. (Çev. Besim Atalay). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
• Kâşgarlı Mahmud. Dîvânü Lugati’t-Türk, Cilt II. (Çev. Besim Atalay). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
• Kâşgarlı Mahmud. Dîvânü Lugati’t-Türk, Cilt III. (Çev. Besim Atalay). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
• Kâşgarlı Mahmud. Dîvânü Lugati’t-Türk, Cilt IV. (Çev. Besim Atalay). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
• Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, T. (2014). Orhun Yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tietze, A. (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lügati. İstanbul: Simurg Kitabevi.
• Vardar, B. (2001). Dilbilim Yazıları. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• http://nisanyansozluk.com/ Erişim: 16.05.2019.
• http://www.tdk.gov.tr/ Erişim: 16.05.2019.