İSKİTLER VE MADENCİLİK SANATINDAKİ YERLERİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 69 - 90, 22.05.2020

Suat Tural

Öz

Antik dünyanın önemli halklarından olan İskitler, yaşadıkları coğrafyaların etkisiyle oldukça mücadeleci ve savaşçı bir yapıya sahiptirler. Yaklaşık olarak MÖ 8. yüzyılda tarih sahnesine çıkmış ve ilk olarak Çin’in batı sınırlarına yakın sahalarda yaşamışlardır. MS 2. yüzyıla kadar hâkimiyetlerini devam ettiren İskitler, doğuda Çin Seddi’nden batıda Tuna nehrine kadar uzanan geniş sahaya dağılarak yerleşmişlerdir. Öte yandan varlıklarını bin yıl gibi oldukça uzun bir zaman korumuşlardır. Orta Asya’da önemli izler bıraktıkları görülen İskitler, geliştirdikleri ticaret sistemiyle Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlamaktaydılar. Ayrıca konar-göçer hayat sürmelerine rağmen seramik üreten, dokumacılık yapan, altın işlemeyi bilen, buğday yetiştiren, kısacası üretici bir toplumdur. Hayvan üslubu sanatının yaratıcısı olarak bilinen İskitler, bozkır kültürünün en güzel örneklerini meydana getirmişlerdir. Bu çalışmada İskitler’ in madencilik ve altın işleme sanatındaki yeteneklerinin yanında üslupları konu edilmiştir. Ayrıca kökenleri ve tarihi hakkında da bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İskitler, Orta Asya, Bozkır Kültürü, Madencilik

Kaynakça

• Ayda, Adile (1979). “Etrüskler’le İskitler Arasındaki Benzerlikler”, cilt 1, 8. Türk Tarih Kongresi, 287-292.
• Belli, Oktay (1998). “Van Gölü’nün Güneyindeki Maden Yataklarının Mezopotamya İçin Önemi”, XXXIV. Uluslararası Assiriyoloji Kongresi, Ankara, 305-313.
• Belli, Oktay (2000). “Eskiçağ Dünyasının En Büyük Madenci Krallığı: Urartular”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (1932-1999), Ankara, 371-378.Berkmen, Haluk (2017). Asya Kültürünün Dünyadaki İzleri Kadim Diller ve Yazılar (1. Baskı), İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları.
• Bonfante, Larissa (2011). “Classical and Barbarian”, The Barbarians of Ancient Europe: Realities and Interactions, Cambridge, 1-36.
• Ceylan, Alpaslan ve Günaşdı, Yavuz (2013). “Balkanlarda İskitler”, Uluslararası Balkan Dil, Kültür ve Medeniyet Sempozyumu Bildirileri, Trakya Üniversitesi Yayınları, Sayı 145, Edirne.
• Çalış, Said M. (2017). “Karadeniz'in Kuzeyinde Yer Alan İskit Kurgan Buluntularındaki Savaş Betimlemeleri”, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi Cilt:14 Sayı:1, Kahramanmaraş.
• Dönmez, Şevket (2002). “Önasya'da İskitler”, (Ed.: S. Koca, H. C. Güzel, K. Çiçek), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, Cilt 4, 33-62.
• Durmuş, İlhami (1993). “Sakalar İskitler mi?”, Kırım, 3-10.
• Durmuş, İlhami (2008). İskitler, Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Durmuş, İlhami (2009). “Tuna Nehri Çevresinde İskit ve Sarmatlar”, Gazi Türkiyat, Sayı 4, Ankara, 11-19.
• Durmuş, İlhami (2015). İskitler (5. Baskı), Ankara:Akçağ Yayınları.
• Erdemir, Hatice P. ve Erdemir, Halil (2010). “Güneybatı Asya Ve Avrasya’da İskit Askeri İzleri” Tarih Okulu, Sayı VII, Manisa, 25-37.
• Eroğlu, Engin (2014). “İskitlerde Kuyumculuk”, Cappadocia Journal of Hıstory and Social Sciences, volume 3, Ahlen, Germany, 14-22.
• Grakov, Boris N. (2008). İskitler (2. Baskı), (çev: Ahsen Batur), İstanbul:Selenge Yayınları.
• Hasanov, Zaur (2009). Çar İskitler (1. Baskı), (çev:İlyas Topsakal), İstanbul:Türk Dünyası Araştırma Vakfı.
• Herodotos, (1975). Herodotos Tarihi (2. Baskı), (çev:Mümtekim Ökmen), İstanbul:Remzi Kitabevi.
• Herrmann, Albert (1933). “Die Saken und der Skythenzug des Dareios”, Beihefts zur Archiv für Orientforschung I, 157-170.
• Jacobson, Esther (1999). “Early Nomadic Sources for Scythian Art”, Scythian Gold, Ed. Ellen D. Reeder, Harry N.Abrams, Incorporated, New York, 59-70.
• Jettmar, Karl (1967). Art of the Steppes, (çev: A. Keep), New York:Crown Publishers Inc.
• Jettmar, Karl (1971). “Metallurgy in the Early Steppes”. Artibus Asiae, Vol 33, No: ½,5-16.
• Luckenbill, Daniel D. (1968). Ancient Records of Assyria and Babylonia, volume II, New York: Grengood Press.
• Mansel, Arif M. (1971). Ege ve Yunan Tarihi (3. Baskı), Ankara:Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Memiş, Ekrem (1987). İskitler’in Tarihi, Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Pıdvysots’ka, Olena (1999). “Scythian Gold in the Museum of Historical Treasures”, Scythian Gold, Ed. Ellen D. Reeder, Harry N.Abrams, Incorporated, New York, 99-101. Rice, Tamara T. (1958). The Scythians (1. Baskı), Thames and Hudson, Londron.
• Şeker, Hamza (2015). “Mızrak Atan İskit Kralı Tasvirli Kerkinitis Bronz Şehir Sikkesi”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 8, Sayı XXIV, 607-620.
• Tarhan, Taner (1970a). “İskitlerin Dini İnanç ve Adetleri”, İst.Ün.Ed.Fak. Tarih Dergisi, Sayı 23, 146-170.
• Tarhan, Taner (1970b). “Bozkır Medeniyetlerinin Kısa Kronolojisi”, İst.Ün.Ed.Fak. Tarih Dergisi, Sayı 24, 17-32.
• Tarhan, Taner (1979). “Eskiçağ’da Kimmerler Problemi”, VIII. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 355-369.
• Tarhan, Taner (1984). “Eski Anadolu Tarihinde Kimmerler”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, I. Başbakanlık Basımevi, Ankara 109-120.
• Tarhan, Taner (2002). "Ön Asya Dünyasında İlk Türkler: Kimmerler Ve İskitler, Türkler”, I.C., Ed.: S. Koca, H. C. Güzel, K. Çiçek, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 597-610.
• Thukydides (1975). Peloponnessos’lularla Atina’lıların Savaşı, II (çev: Halil Demircioğlu), Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Vernadsky, George (1943). A History of Russia, I., Yale University Press, New Haven.
• Yener, Aslıhan (1986). “Bolkardağ, Aladağ ve Keban Madenlerinde 1984 Yılı İncelemeleri”, 1. Arkeometri Sonuçları Toplantısı (20-24 Mayıs 1985-Ankara), 93-106.