PEÇENEK- RUS- BİZANS TİCARİ FAALİYETLERİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 20 - 37, 11.07.2021

Emine Dikmen

Öz

IX. yüzyılın ortalarından itibaren bugünkü Ukrayna bozkırlarında görülmeye başlanan Türk boylarından biri de Peçeneklerdir. Kökenleri konusunda oldukça farklı görüşler dile getirilse de genel olarak onların Batı Kök- Türk Kağanlığına bağlı Türk boylarından biri olduğu üzerinde durulmaktadır. Türkistan sahasındaki yaşayışlarına dair oldukça kısıtlı olan bilgilerimizle, onlar hakkında etraflıca görüş bildirmek, hemen hemen imkânsız hale gelmektedir. Ancak Türkistan sahasında yaşamış olan diğer Türk boyları gibi onların da aşağı yukarı aynı tür yaşayış tarzlarına ve tutumlara sahip olduklarını söylemek mümkündür. Bu çalışmada ele alınan konu Peçeneklerin Ukrayna bozkırlarına gelişiyle birlikte saha üzerinde gösterdikleri siyasi hâkimiyetten ziyade onların çevre güçlerle yapmış oldukları ticari faaliyetler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Peçenek, Rus, Bizans, Kiev, Ticaret., Peçenek, Rus, Bizans, Kiev, Ticaret.

Kaynakça

• Anna Komnena, Alexiad, Tr. Bilge Umar, İnkılap Kitabevi,1996.
• El Gırnatȋ, Gırnatȋ Seyahatnamesi, Yeditepe Yay., 2018.
• Constantine Porphyrogenitus, De Administrando Imperio, Tr. R. J. H. Jenkins, Dumbarton Oaks, 1985.
• Hudûd’ül Âlem, Tr. Abdullah Duman, Murat Ağarı, Ayışığı Kitapları,2020.
• İbn Fazlân, İbn Fazlân Seyahatnamesi,Tr. Ramazan Şeşen, Tarih Encümeni Yay., İstanbul, 2020.
• İbn Havkal, 10. Asırda İslam Coğrafyası, Tr. Ramazan Şeşen,Yeditepe Yay.,2017.
• İbn Hurdazbih, Yollar ve Ülkeler Kitabı, Tr. Murat Ağarı, Kitabevi, İstanbul, 2008.
• İbn Rüste, el A’lâku’n- Nefise, Tr.Ali Fuat Eker, Ankara Okulu,2017, Ankara.
• Letopis po Lavrentıyevskomu Spisku, Arheografiçeskoy Komissii, Sank- Peterburg, 1872.
• Patriarş ili Nikonovskoyu Letopis’, Polnoye Sobranie Russkih Letopisey, Sank-Peterburg,1862.
• Polnoye Sobranie Russkih Letopisey, Ipatiyevskaya Letopis, Petrograd, 1923.
• Povesti Vremennıh Let, Tr. D. C. Likhaçeva, Vita Nova, Sank-Peterburg, 2012.
• Polnoye Sobranie Russkih Letopisey,Radzivilovskaya Letopis’, Leningrad,1989.
• The Annals of St. Bertin, Ninth-Century Histories, V. I. Tr. Janet L. Nelson, Manchester University Press, 1991.
• The Nikonian Chronicle, Tr. Serge A. Zenkovsky, The Kingston Press, New Jersey,1984.
• The Russian Primary Chronicle, Tr. Samuel H. Cross, The Medieval Academy of America, Cambridge, Massachusetts, 1953.
• ARTAMONOV M. İ., Hazar Tarihi Türkler, Yahudiler, Ruslar, Tr. D. Ahsen Batur, Selenge Yay. İstanbul, 2019.
• ÇEREZCİ, J. Özlem Oktay, “Hazar Dönemi Sarkel”, Sanat Tarihi Yıllığı, S. 28, 2019.
• CRONE, Patricia, Slaves on Horses, Cambridge University Press, 1980.
• DUNLOP, D., Hazar Yahudi Tarihi, Tr. Zahide Ay, İstanbul, 2008.
• FELBRUGGE Ferdinand, A History of Russian Law From Ancient Times to the Council Code of Tsar Aleksei Mikhailovich of 1649, Brill, 2017.
• FROIANOV I. Ia., ‘Large-scale Ownership of Land and the Russian Economy in the Tenth to Twelfth Centuries’, Soviet Studies in History, 1986,24:4,s.24-25.
• GÖMEÇ, Saadettin, “Kırım Bölgesinde İlk Türkleşme Bölgeleri” Turkish Studies, V. III, 2009, s.1021
• GREKOV, B., The Culture of Kiev Rus, Foreign Languages Publishing House, Moscow, 1947.
• GUMILEV, L., Drevnaya Rus i Velikaya Step, 1989.
• HEYD, W., Yakın- Doğu Ticaret Tarihi, TTK, 2000.
• HORVATH, Andras P., Pechenegs, Cumans Iasians, Steppe Peoples in Medieval Hungary, Corvina, Budapest,1989. HOWORTH, H. H., “V. Yüzyıldan XIX Yüzyıla Kadar Göçebelerin Batı’ya Doğru Sürüklenişi III. Bölüm: Kumanlar ve Peçenekler”, Tr. Emine Dikmen, Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 5, 2020
• KARATAY, Osman, “Karadeniz’de İlk Ruslar ve Sarkel’in İnşası”, Belleten, C. LXXIV, S. 269, Nisan, 2010.
• KHAZANOV, A. M., Göçebe ve Dış Dünya, Tr. Ömer Suveren, Doğu Kütüphanesi, 2015.
• KURAT, Akdes Nimet, Peçenek Tarihi, Devlet Basımevi, 1937, İstanbul.
• LETICHE John M., A History of Russian Economic Thought: Ninth Through Eighteenth Centuries, University of California Press, 1964.
• LYASKORONSKIY, Vasili, Istoriya Pereyaslavskoy Zemli, Kiev, 1897.
• MACARTNEY, C.A., “The Pechenegs (Peçenekler)”, Tr. Emine Dikmen, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. II. S.IV, 2020.
• NOONAN, Thomas, “Rus’ Pechenegs and Polovtsy: Economic Interaction Along The Steppe Frontier in The Pre-Mongol Era”, Russian History, 19, 1-4, 1992.
• ORKUN, Hüseyin, Peçenekler, Remzi Kitaphanesi, İstanbul, 1933.
• PASZKIEWICZ, Henryk, The Origin of Russia, Philosophical Library, New York,1954
• PRITSAK Omeljan, “The Origin of Rus”, Russian Review, V.36, S.3,1947. ------The Pečenegs A Case of Social and Economic Transformation, The Peter De Ridder Press, Belgium, 1976.
• SEELEY, F., “Russia and Slave Trade”, The Slavonic and East European Review, V. 23, S.62, 1945.
• SHEPARD, J., “The Rhos guests of Louis the Pious: whence and wherefore?”, Early Medieval Europe, 1995.
• ŞEŞEN, R., İslam Coğrafyacılarına göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2017.
• TIHOMIROV M., “Proishojdeniye Nazvaniya ‘Rus’ i ‘Russkaya Zemlya’”, Russkoye Letopisaniye, 1979, s.22-48, erişim ad: http://litopys.org.ua/rizne/spysok/spys05.htm, erişim tar. 02.03.2021.
• THOMSEN Vilhelm, The Relations Between Ancient Russia and Scandinavia and the Origin of Russian State, James Parker and Co., Oxford, 1877.
• VERNADSKY, George, Ancient Russia, Yale University Press, 1944.