İKTİDAR VE ETİK: BİR İKTİDAR SAHİBİ OLARAK LİDER ETİĞİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 96 - 113, 31.12.2021

Recep Şehitoğlu

Öz

Bu çalışmada iktidar-etik kavramları üzerine sosyal bilimler literatüründe yer alan farklı tanımlamalar dile getirilmiş ve iki kavram arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Burada özellikle Heywood, Foucault, Gramsci, Canetti, Russell ve Weber’in iktidar kavramına dair tanımlamalarına yer verilmiş ve iktidar kavramı bu kapsamda ele alınmıştır. Bununla beraber etik kavramı ise Pieper, Badiou ve Kant’ın tanımlamalarından hareketle irdelenmiştir. Öte yandan çalışmada iktidar-güç ve etik-ahlak kavramları arasındaki benzerliklere değinilmiş olup özellikle etik-ahlak ilişkisinin iktidardaki anlamına dair bir değerlendirmeye yer verilmiştir. Ayrıca protestan ahlakı, kalvinizm ve püriterianizm kavramlarına dair bir açıklama yapılarak bu kavramların etik-ahlak ilişkisine yansımaları irdelenmiştir. Burada özellikle protestan ahlakı kalvenizm, pietizm, metodizm ve baptist adlı dört farklı taşıyıcı kapsamında ele alınmıştır. Bunun yanı sıra Frankfurt okulu ve kültür endüstrisi ilişkisine değinilmiştir. İlaveten bu çalışmada bir iktidar sahibi olarak liderde bulunması gereken etik değerlerin önemi ve liderin etik değerler özelinde sorumluğunun neler olduğu tartışılmıştır. Bu tartışmalar yapılırken özellikle lider tanımlamasına dair bir açıklama getirilmiş ve söz konusu kavramın sosyal bilimlerdeki karşılığı da incelemeye tabi tutulmuştur. Burada özellikle etik kavramının liderin kendi benliğinde yer bulması gerektiği ifade edilerek bir liderin nasıl daha hakkaniyetli olacağına dair önerilere yer verilmiştir. Bu kapsamda bir liderde olması gereken özellikler ve etik çerçevede bir liderliğin nasıl yapılması gerektiği hususunda ise ayrıca tavsiyelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İktidar, Etik, Lider, Sosyal Bilimler, Etik Değerler, Ahlak

Kaynakça

• ABD Büyükelçiliği, “Amerikan Tarihinin Ana Hatları,” http://www.usemb-ankara.org.tr/ABDAnaHatlar/Tarih.htm
• Adıgüzel, Y. (2001). Kitle Toplumunun Açmazları: Kültür Endüstrisi. İstanbul: Şehir yayınları.
• Adorno, T. W. (2007). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi (N. Ünler, M. Tüzel ve E. Gen Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akal, C. B. (2005). İktidarın Üç Yüzü, III. B., Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Aktan, C. C. (1999). Ahlaki Yeniden Yapılanma ve Toplam Ahlaka Doğru: 3-Siyasal Ahlak. Arı Düşünce ve Toplumsal Gelişim Derneği Yayınları, İstanbul.
• Akyüz, Ü. (2009). Siyaset ve ahlak. Yasama Dergisi, (11), 93-129.
• Aslan, A. (2012). Felsefeye Giriş, Ankara: Liberte Yayın Grubu.
• Aslan, Ş. (2009). Karizmatik liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: “Kurumda çalışma yılı” ve “ücret” değişkenlerinin rolü. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 256-275.
• Badiou, A. (2004). Etik–Kötülük Kavrayışı Üzerine Bir Deneme (T. Birkan, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bayram, A. K. (2003). İktidar Çözümlemelerinde Bir Mihenk: Michel Foucault. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 33-46.
• Bayram, A. K. (2005). Modern etik ve siyaset. 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu (18-19 Kasım 2005), 49.
• Bayram, A. K. (2008). Modern Zamanlarda Etik ve Siyasal Değerler. Dem Dergi, Yıl, 2, 16-23.
• Bulut, N. (2016). Siyasal İktidar Tipleri ve Bir Siyasal Tipi Olarak (Modern) Devlet.
• Canetti, E. (2003). Kitle ve İktidar (G. Aygen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Celep, C. (2004). Dönüşümsel Liderlik, Ankara: Anı Yayınları.
• Cevizci, A. (2003). Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çelebi, V. (2013). Michel Foucault’da Bilgi, İktidar ve Özne İlişkişi. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 5(1).
• Dollot, L. (1991). Kitle Kültürü ve Bireysel Kültür (Ö. Nudralı, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Duran, M. S. (2017). Kant’ın Ödev Ahlakı Üzerine. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (6), 57-84.
• Erbaş, A. (2002). Protestan Reformu ve Martin Luther. Dinler Tarihi Araştırmaları III-Hıristiyanlık, Ankara, 197-245.
• Eroğlu, H. Ö. (2016). Foucault'nun İktidarları. Amme İdaresi Dergisi, 49(2).
• Güngör, A. C. (2013). Püritenizm ve Hollywood İlişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, Sayı 12
• Heywood, A. (2006). Siyaset (B. B. Özipek, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Howard, J. M. (2005). Liderlik ve Etik, Executive Excellence Dergisi.
• IPFS, “Pietizm Nedir?” https://ipfs.io/ipfs/QmT5NvUtoM5nWFfrQdVrFtvGfKFmG7AHE8P34isapyhCxX/wiki/Pietizm.html. Kant, I. (1982). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi (İ. Kuçuradi, Çev.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Mahmutoğlu, A. (2009). Etik ve Ahlâk; Benzerlikler, Farklılıklar ve İlişkiler. Türk İdare Dergisi, 225-249.
• Mayflower Sözleşmesi http://www.canaktan.org/hukuk/insan_haklari/magna-carta/mayflower-sozlesme.htm Özdemir, S., ve Sezgin, F. (2002). Etkili Okullar ve Öğretim Liderliği. Kırgızistan Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 266-282.
• Özen, Y. (2011). Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? (Değerler Eğitimine Sosyal Psikolojik Bir Yaklaşım). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 63-87.
• Pazarlı, O. (1980). İslam’da Ahlak. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Russell, B. (1976). İktidar (M. Ergin, Çev.). Altın Kitaplar Basımevi.
• Şan, M. K., ve Hira, İ. (2007). Frankfurt Okulu ve kültür endüstrisi eleştirisi. Sosyoloji yazıları I, 324-340.
• Tanyu, H. (1981). Martin Luther'in Türkler Hakkındaki Sözleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24(1), 151-161.
• Torun, İ. (2002). Kapitalizmin Zorunlu Şartı “Protestan Ahlâk”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 2
• Türk Dil Kurumu, "İktidar Tanımı", http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.59fee07dac77c2.47657943 Türk Dil Kurumu, "Lider Tanımı", http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a57ce0acbdee3.18615738
• Usta, A. (2011). Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetiminde Etik ve Ahlak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 39-50.
• Uysal, Ö. Ö. (2002). Muhasebe Eğitiminde Etik: Araçsal Etik mi?. Muhasebe Denetimine Bakış, 2(7), 31-43.
• Weber, M. (1984). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu (Z. Aruoba, Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
• Weber, M. (1989). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism (T. Parsons, Çev.). London: Unwin Hyman.
• Weber, M. (2006). Meslek Olarak Siyaset (A. Timuçin ve M. Sert, Çev.). İstanbul: Çiviyazıları Yayınevi.
• Weber, M. (2006). Sosyoloji Yazıları (T. Parla, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.