POPULARES VE OPTİMATES HAREKETLERİNİN LİDERLER ÜZERİNDEKİ TEZAHÜRÜ VE GERÇEKLEŞTİRİLEN MÜCADELELER (MÖ 133-78)

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 83 - 104, 31.12.2022

Ferhat İlboğa

Öz

Roma’da Krallık Dönemi’nin sona ermesinden sonra sınıflar arası eşitsizliğin giderilmesi yönünde adımlar atılması gündeme getirilmiştir. Cumhuriyet döneminin başlangıcında bu konuda eşit davranılmaya çalışılırken zamanla bu durum tekrar soylu sınıf lehine dönüşmeye başlamıştır. Bilhassa MÖ II. yüzyılla birlikte Kartaca’nın mağlup edilmesi ve Roma’nın Akdeniz havzasında yayılmasıyla sınıflar arasındaki denge bozulmuş ve gelir dağılımında orantısızlıklar meydana gelmiştir. Roma Kartaca’nın mağlup edilmesiyle önce Sicilia ile Hispania’da ve sonrasında Africa’da genişlemesinin sonucu olarak tarımda büyük plantasyon işletmelerine (Latifundia) geçmiştir. Bu işletmeler sermayesi olan soylu kesim için büyük kazançlar sağlasa da küçük toprakları işleyen alt sınıf için yarışılamayacak ölçüde adaletsiz bir ortam yaratmıştır. Diğer yandan bu genişleme süreci neticesinde artan refah seviyesi ile Roma siyaseti ve yönetimi giderek yozlaşmaya başlamıştır. Siyasette de etkisini gösteren bu durum Roma’yı temelde Halkçılar (Populares) ve Cumhuriyetçiler (Optimates) olarak iki düşünce grubuna ayırmıştır. Gracchus kardeşlerin alt sınıf yararına yaptıkları toprak reformları, bu iki kutup arasındaki mücadeleleri derinleştirmiş ve yıkıcı çatışmalara dönüştürmüştür. Bu ayrım önce Marius sonra da Sulla dönemlerinde devam etmiş ve sonucunda bir iç savaşa dönüşecek mücadeleler silsilesi ortaya çıkmıştır. Bu iç savaşın doruk noktasını, Sulla’nın ülkenin tarihinde görülmemiş bir hamleyle ordusuyla Roma’ya yürümesi ve yeni bir dönemin kapısını aralaması oluşturmuştur. Roma’nın generalleri artık Cumhuriyet için değil kendileri için savaşmaya başlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Rejimi, Patricii, Plebs, Halkçılar, Gracchus Kardeşler., Roman Republic, Populares, Gracchi, Republican Regime, Populists, Gracchus Brothers

THE MANIFESTATION AND STRUGGLES OF THE POPULARES AND OPTIMATES MOVEMENTS ON THE LEADERS (133-78 BC)

Öz

After the end of the Kingdom Period in Rome, it was brought to the agenda to take steps to eliminate the inequality between classes. At the beginning of the Republican Period, it was tried to be treated equally in this regard, but over time, this situation started to turn in favor of the noble class. Especially with the defeat of Carthage in the 2nd century BC and the spread of Rome in the Mediterranean basin, the balance between classes deteriorated and disproportions in income distribution occurred. With the defeat of Carthage, Rome switched to large plantation holdings (Latifundia) in agriculture as a result of its expansion first in Sicilia and Hispania and then in Africa. Although these enterprises provided great gains for the nobles who had capital, they created an uncompetitive environment for the lower class who cultivated small lands. On the other hand, as a result of this enlargement process, Roman politics and administration began to deteriorate with the increasing level of prosperity. This situation, which also showed its effect in politics, basically divided Rome into two groups of thought as populares and optimates. The land reforms of the Gracchi for the benefit of the lower class deepened the struggles between these two poles and turned them into destructive conflicts. This distinction continued in the periods of Marius and then Sulla, and as a result, a series of struggles that would turn into a civil war emerged. The peak of this civil war was the march of Sulla to Rome with his army, with an unprecedented move in the history of the country, and the opening of the door to a new era. Rome's generals no longer fought for the Republic, but for themselves.

Anahtar Kelimeler

Republican Regime, Populists, Gracchus Brothers, Patricii, Plebs

Kaynakça

• KAYNAKÇA Antik Kaynaklar
• EUTROPİUS. (2017). Kısa Roma Tarihi, (2. Baskı), Çev. Çiğdem Menzilcioğlu, Alfa Yayınları, İstanbul.
• LİVİUS, T. (1992). Roma Tarihi: Şehrin Kuruluşundan İtibaren/Ab Urbe Condita. Kitap: II, Çev. Sabahat Şenbark, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• PLUTARKHOS. M. (2001). Gracchus Kardeşler, Çev. Sema Sandalcı, Belge Yayınları, İstanbul.
• POLYBİOS. (1889). Historiai, Ed. F.O. Hultsch (The histories of Polybius Vol. 1), Macmillan and Company, New York.
• Modern Kaynaklar
• ARSLAN. M. (2003). "İ.Ö. 188 Yılından İ.Ö. 67 Yılına Kadar Lykia, Pamphylia ve Kilikia Thrakeia Sahillerindeki Korsanlık Faaliyetleri: Nedenleri ve Sonuçları", Adalya, 6, 91-118. ASTİN. A. E. (2008). Roman Government and Politics, 200-134 B.C., The Cambridge Ancient History Second Edition Volume VIII: Rome and the Mediterranean to 133 B.C, Ed. A. E. ASTIN vd., Cambridge University Press, Cambridge, 163-197.
• ATLAN. S. (2020). Roma Tarihi'nin Ana Hatları I. Kısım: Cumhuriyet Devri, (3. Baskı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• AYDOĞDU. M. (2016). “Roma Hukukunda Toprak Sistemi ve Tarım Reformu Girişimleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 375-382.
• BADİAN. E. (1972). “Tiberius Gracchus and the beginning of the Roman Revolution” Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (ANRW), 1(1), 668-731.
• BEARD. M. (2019). SPQR: Antik Roma Tarihi, Çev. İrem Sağlamer, Pegasus Yayınları, İstanbul.
• BERNSTEİN. A. H. (1978). Tiberius Sempronius Gracchus: Traadition and Apostasy, Cornell University Press, Ithaca and London.
• BRADLEY. G. (2017). “Mobility and Secession in the Early Roman Republic” Antichton, 51, 149-171.
• CORNELL-MATTHEWS. T.-J. (1988). Roma Dünyası, Çev. Ş. Karadeniz, İletişim Yayınları, İstanbul.
• DART. C. J. (2014). The Social War, 91- to 88 BCE: A History of the Italian Insurgency against the Roman Republic, Routledge Publishing, London.
• DEMİRCİOĞLU. H. (2019). Roma Tarihi I. C.: Cumhuriyet (Menşe'lerden Akdeniz Havzasında Hâkimiyet Kurulmasına Kadar), (7.Baskı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• DİAKOV-KOVALEV. V. S. (2015). İlkçağ Tarihi, (3. Basım), Çev. Ö. İnce, Yordam Kitap, İstanbul.
• DUNCAN. M. (2018). Fırtınadan önce Fırtınadan Sonra: Roma İmparatorluğu’nun Sonu ve Başlangıcı, Çev. N. F. Kaya, Salon Yayınları, İstanbul.
• ENGELS. F. (2018). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, Çev. M. Tüzel, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• ERİC-GRAHAM. C. M. (2017). Antikçağ İmparatorlukları, Çev. E. Duru, Say Yayınları, İstanbul.
• EVANS. R. J. (1994). Gaius Marius: A Political Biography, University of South Africa Press, Pretoria.
• EVANS. R.J. (2005). "Rome's Cimbric Wars (114-101 BC) and their Impact on the Iberian Peninsula", Acta Classica, 48, 37-56.
• FAULKNER. N. (2017). Roma: Kartalların İmparatorluğu, (2. Basım), Çev. Ç. Sümer, Yordam Kitap, İstanbul.
• FİNLEY. M. I. (2007) Antik Çağ Ekonomisi, Çev. Hatice Palaz Erdemir, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• FREEMAN. F. (2003). Mısır, Yunan ve Roma: Antik Akdeniz Uygarlıkları, Çev. S. K. Angı, Dost Kitabevi, Ankara.
• GABBA. E. (2006). "Rome and Italy: The Social War", The Cambridge Ancient History Second Edition Volume IX: The Last Age of the Roman Republic 146-43 B.C., Ed: J. A. Crook vd., Cambridge University Press, Cambridge, 104-128.
• GÖZLÜ. A. (2019). “Sosyal ve Siyasi Boyutları Perspektifinden Tiberius Gracchus’un (İÖ 163-133) Toprak Reformu Girişimi”, Turkish Studies, 14(6), 2019, 3237-3248.
• HORNBLOWER-SPAWFORTH. S.-A. (1999). “Cursus Honorum”, The Oxford Classical Dictionary içinde, (3.basım), Oxford University Press, New York, 415.
• JONES. P. (2019). Geldim Gördüm Yendim, Çev. Funda Sezer, Say Yayınları, İstanbul.
• KAYA. M. A. (2015). İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı, Pegem Akademi, Ankara.
• KEAVENEY. A. (2005). Sulla: The Last Republican, Routledge Publishing, London.
• KENDALL. S. (2013). The Struggle for Roman Citizenship: Romans, Allies, and the Wars of 91-77 BCE, Gorgias Press, Piscataway.
• KONRAD. C. F. (2006). "From the Gracchi to the First Civil War (133-70)", A Companion to the Roman Republic, Ed: N. Rosenstein-R. Morstein-Marx, Blackwell Publishing, Oxford, 167-189.
• LINTOTT. A. (2006). “Political History, 146-95 B.C.”, The Cambridge Ancient History, Vol. IX (Ed. by J. A. Crook, A. Lintott, E. Rawson), Cambridge University Press, 40-103, Cambridge.
• MAYOR. A. (2013). Mithradates, Çev. G. Ergin, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• MITCHELL. R.E. (2005). “The Definition of Patres and Plebis: An End to the Struggle of the Orders”, Social Struggles in Archaic Rome: New Perspectives on the Conflict of the Orders, Ed. K. A. Raaflaub, Blackwell Publishing, Oxford, 128-167.
• ÖZÇELİK. N. (2002). İlkçağ Tarihi ve Uygarlığı, Nobel Yayınları, Ankara.
• ÖZÜSAĞLAM MUTLU. Z. (2014). Marius'un Ordu Reformu Öncesi ve Sonrasında Legio'nun Kuruluş ve Muharebe Düzeni, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• POTTER. D. (2004). "The Roman Army and Navy", The Cambridge Companion to the Roman Republic, Ed: H. I. Flower, Cambridge University Press, New York, 66- 88.
• RİDLEY. R.T. (1968). “Notes on the Establishment of the Tribunate of the Plebs”, Lotamus, 27/3, 535-554.
• SAMPSON. G. C. (2010). The Crisis of Rome: The Jugurthine and Northern Wars and the Rise of Marius, Pen & Sword Books Ltd., Barnsley.
• SANTANGELO. F. (2016). Marius, Bloomsbury Academic an Imprint of Bloomsbury Publishing Plc., London.
• SCULLARD. H.H. (2011). From the Gracchi to Nero: A History of Rome from 133 B.C. to A.D. 68, Routledge Publishing, London.
• SHOTTER. D. (2005). The Fall of the Roman Republic, Routledge Publishing, London.
• STOCKTON. D. (1979). The Gracchi, Oxford University Press, Oxford.
• ŞAHİN. O. G. (2020). “Lex Sempronia Tiberiana’: Tiberius Gracchus’un Toprak Reformu ve Toplumsal Kökenleri”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1), 183-238.
• TAYLOR. L.R. (1949). Party Politics In The Age Of Caesar, University of California Press, Berkeley and Los Angeles.
• TEKİN. O. (2016). Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İletişim Yayınları, İstanbul.
• UMUR. Z. (1974). Roma Hukuku, Tarihi Giriş-Kaynaklar-Umumi Mefhumlar-Hakların Himayesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1974.
• UNGAN ÇALIŞKAN. H. (2017). “Bir Öteki Roma Müessesesi: Hizmet Akdi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23(3), 395-415.
• WHİTE. K. D. (1967). “Latifundia: A Critical Review of the Evidence on Large Estates in Italy and Sicily up to the End of the First Century A.D.”, Bulletin of the Institute of Classical Studies, 14(1), 62-79.