HOLLANDA’DA AZINLIK DİLİ OLARAK TÜRKÇENİN YÖNETİMSEL DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 378 - 406, 31.12.2022

Mustafa Güleç

Öz

Bu çalışmada, azınlık dili olarak Türkçenin Hollanda’daki konumu, tarihsel gelişimi içinde alanyazında sunulan verilerle karşılaştırmalı çözümleme yöntemi uygulanarak saptanıp eleştirel açıdan kısaca betimlenmiştir. 1970’li yıllardan itibaren göçmen azınlık dilinde (kendi dilinde) eğitim, farklı gerekçelerle tartışma konusu olmuştur. Öncelikle misafir işçi olarak gelen insanların, Hollanda’da kalıcı göçmen konumuna dönüşmesi, bu göçmenlerle ilgili eğitimsel, kültürel, ekonomik, siyasi algıyı kökten değiştirmiştir. Misafir işçinin kalıcı yani yerleşik göçmen olmayı seçmesi, Hollanda’daki siyasi iklimi de kökünden dönüştürmüştür. Sonuçta, tarihte uygarlıkların, devletlerin değişimi ve dönüşümü öncelikle büyük göçler sayesinde gerçekleşmiştir. Göçmenlerin Hollanda’ya sorunsuz uyumunu sağlamak, beraberinde dil edinimi, anadilde eğitim ve buna koşut olarak göçmen çocuklarının Hollanda okullarında eğitimsel başarısızlıklarını gerekçelendirme konuları sürekli ülke gündemini belirlemiştir.
Bugünün Avrupasında ve çokkültürlü ülküyü en azından kağıt üzerinde benimsemiş Avrupa Birliği’nde çokkültürlü ve küresel eğitim hak ve uygulamaları, kuramsal düzlemde kalan, uygulamaya geçtiğinde ise kan ve toprak yasası örneklerinde olduğu gibi ırksal düşünce artalanına ve buna koşut düşünce dizgesine ilişkilendirilen yaklaşım biçimleri olarak gözükmektedir. Bölgesel azınlık dillerinden (BAD) ayrılıp farklılaşarak genel azınlık dili (GAD) ulamına eklenen Türkçe, zaman içinde kendi dilinde ve kültüründe eğitim izleğinden, yerel düzleme indirgenerek yaşayan azınlık dillerinde eğitim izleğinin bir parçası olmuş ve en son evrede de azınlıkların kendi sorumluluk alanı olarak görülüp göçmen dernek ve vakıflarının eline maddi ve manevi açıdan teslim edilmiştir. Bu teslimiyetin kaçınılmaz sonucu, süreci kamusal açıdan denetlemenin açık vermeye başlaması ve koşut toplum oluşturma endişesi olmuştur. Maddi ve manevi kaynak ve emek harcamadan yüksek nitelikli verim almak, genel olarak, uygulamada değil de dilek, istek ve beklenti düzeyinde yaşayan bir tasarıdır.
Bu araştırmanın alanyazına katkısı, genel azınlık dillerinden (GAD) olan Türkçenin Hollanda’daki konumunu, dönüşümünü ve bugün gelinen nokta itibariyle bütünle bağlantılı tarihsel gelişimi içinde eleştirel açıdan genel olarak değerlendirip karşılaştırmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlülük, KDKE, YADE, Hollanda, azınlık dilleri, anadili eğitimi, Türkçe, Multiculturality, OETC, OALT, The Netherlands, ethnic minority languages, mother tongue education, Turkish

THE ADMINISTRATIVE TRANSFORMATION OF TURKISH AS AN ETHNIC MINORITY LANGUAGE IN THE NETHERLANDS

Öz

This study concerns the position of Turkish as an ethnic minority language in the Netherlands. In its historical perspective, data from the relevant literature will be compared and analyzed in order to demonstrate historical development of Turkish in the Netherlands as an immigrant language. Firstly, Turkish was presented as a part of mother tongue education to Turkish guest workers’ children in the framework of OETC programme, with the hope that those guest workers would go back their country of origin. When it turned out that their ultimate intention was to stay permanently in the Netherlands, the Dutch government policy switched immediately from multiculturalism to the approach of integration and finally assimilation.
In the process, the integration issue of ethnic minorities has been the subject of intense public debates. As a result, the OETC programme was transformed into OALT, in which the minority language can be seen as catalyst for integration and assimilation and is down graded to the local level (in place of national level) in terms of organization. At the end of this process, the OALT was legally abolished in august 2004 and the related responsibility was totally handed over to the shoulder of immigrant NGO’s. The current situation created a concerned government, which looks argus-eyed and skeptical at the educational practices of those NGO’s, trying to exert more control and inspection on them by worrying about yielding parallel societies within the Netherlands. This study provides a general historical overview and a kind of cost and benefit analysis for the Dutch society as a whole.

Anahtar Kelimeler

Multiculturality, OETC, OALT, The Netherlands, ethnic minority languages, mother tongue education, Turkish

Kaynakça

• Bennis, Hans, Guus Extra, Pieter Muysken ve Jacomien Nortier. 2000. Het Multiculturele Voordeel: Meertaligheid als Uitgangspunt. Taalkundig Manifest. (https://www.meertens.knaw.nl/meertensnet).
• Broeder, Peter & Guus Extra. 1999. Onderwijs in Allochtone Levende Talen, Beeldvorming en Actoren bij de Totstandkoming en Implementatie van Overheidsbeleid. Utrecht: Algemene Onderwijsbond.
• Commissie Van Kemenade. 1992. Ceders in de Tuin. Naar een Nieuwe Opzet van het Onderwijsbeleid voor Allochtone Leerlingen. Zoetermeer: Commissie Allochtone Leerlingen in het Onderwijs.
• Driessen, G. 1994. “Naar een meer realistischer benadering van het onderwijs in eigen taal?” in: Pedagogische Studiën, 71. Leiden: Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR).
• Extra, Guus & Durk Gorter. 2001. “Comparative perspectives on regional and immigrant minority languages in multicultural Europe”, ed. by Guus Extra & Durk Gorter, The other languages of Europe: Demographic, Sociolinguistic and Educational Perspectives. Clevedon: Great Britain. Miltilingual Matters.
• Extra, Guus. 2011. De omgang met taaldiversiteit in de multiculturele samenleving: Nederland in internationaal vergelijkend perspectief. Tilburg: Universiteit van Tilburg.
• Schnabel, Paul. 2001. “Voorwoord” in: Onderwijs in Allochtone Levende Talen, Een Verkenning in Zeven Gemeenten, Onderwijs in Allochtone Levende Talen voor Leerlingen in het Basisonderwijs. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, SCP-publicatie.
• Teunissen, J.M.F.B.G. 1986. Een school, twee talen. Een onderzoek naar de effecten van een tweetalig-bicultureel onderwijsprogramma voor Marokkaanse en Turkse leerlingen basisscholen te Enschede. Rijksuniversiteit Utrecht, yayımlanmamış doktora tezi.
• Teunissen, Frans. 1997. Taalbeleid concreet. Nederlands als tweede Taal en onderwijs in allochtone talen op multi-ethnische scholen. ‘s-Hertogenbosch: KPC Groep.
• Turkenburg, Monique. 2001. Onderwijs in Allochtone Levende Talen, Een Verkenning in Zeven Gemeenten, Onderwijs in Allochtone Levende Talen voor Leerlingen in het Basisonderwijs. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, SCP-publicatie.
• Van Der Avoird, Tim; Peter Broeder & Guus Extra. 2001. “Immigrant minority languages in the Netherlands”, ed. by Guus Extra & Durk Gorter, The other languages of Europe: Demographic, Sociolinguistic and Educational Perspectives. Clevedon: Great Britain. Miltilingual Matters.
• Van Der Heijden, Hanneke. 1991. “De Turken” onder redactie van Jan Jaap de Ruiter, Talen in Nederland: een beschrijving van de taalsituatie van negen etnische groepen. Groningen: Wolters Noordhoff.