TÜRKİYE’DE ASKERİ LOJİSTİK: 2000 YILINDAN GÜNÜMÜZE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 164 - 182, 25.09.2023

Mert Mahir Göz , Volkan Eryiğit

Öz

Askerî harekâtı destekleyecek ekipman ve malzemenin planlanmasını, mümkün olan en kısa sürede üretimini, tedarikini, dağıtımını, bakım idame ve yer değiştirmesini kapsayan bir süreç olan askeri lojistik, ülkelerin varlıklarını devam ettirebilmeleri zaviyesinden önem arz etmektedir. Günümüzde devletler birbirleriyle olan rekabete dayalı ilişkilerinde öncelikle siyasi, ekonomik ve diplomatik kanallar gibi yumuşak güç unsurlarını kullanmakla birlikte ülkelerine yönelik tehdit ve tehlikeleri bertaraf edebilmek amacıyla askeri güç (sert güç) unsurlarına da başvurabilmektedir. Bu noktada ortaya çıkan askeri lojistik kavramı, devletlerin ulusal güvenliklerinin ve çıkarlarının sağlanmasında başat unsurlardan biri olarak sayılmaktadır. Türkiye’nin geçmişten günümüze karşılaştığı sorunların temelinde, bulunduğu stratejik ve coğrafi konum, haiz olduğu yeraltı ve yerüstü kaynakları ve bu bağlamda bölgede söz sahibi olmak isteyen başka devletlerin varlığı yer almaktadır. Buna ek olarak Irak ve Suriye gibi uzun süredir istikrarsızlığın devam ettiği ülkelerle sınır komşusu olan Türkiye, kendi ulusal güvenliğini tesis edebilmek adına askeri savunma sanayisine daha fazla ağırlık vermek durumunda kalmıştır. Dolayısıyla bulunduğu Ortadoğu bölgesinde varlığını korumak ve muktedir olabilmek adına savunma sanayi ve askeri lojistik konularında adımlar atan Türkiye, kara, hava ve deniz savunma sistemlerinde kısa zamanda önemli gelişmeler kaydetmiştir. Bu çalışmada Türkiye’de 2000 sonrası dönemde askeri lojistiğin gelişim süreci, devlet ve devlet destekli özel sektörün askeri lojistiğe yönelik faaliyetleri çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lojistik, Askeri Lojistik, Savunma Sanayi, Askeri Harcamalar.

MILITARY LOGISTICS IN TURKEY: AN ASSESSMENT FROM 2000 TO PRESENT

Öz

Military logistics, which is a process that covers the planning, production, supply, distribution, maintenance, sustainment and relocation of equipment and materials to support military operations as soon as possible, is important for countries to maintain their existence. Today, states primarily use soft power elements such as political, economic and diplomatic channels in their competitive relations with each other, but they can also resort to military power (hard power) elements in order to eliminate threats and dangers against their countries. The concept of military logistics, which emerged at this point, is considered as one of the main elements in ensuring the national security and interests of states. The problems Turkey has faced from past to present are based on its strategic and geographical location, its underground and surface resources, and the presence of other states that want to have a say in the region. In addition, Turkey, which borders countries such as Iraq and Syria, where instability has been ongoing for a long time, has had to give more weight to the military defence industry in order to establish its national security. Therefore, Turkey, which has taken steps in defence industry and military logistics in order to maintain its presence in the Middle East region, has made significant developments in land, air and naval defence systems in a short time. In this study, the development process of military logistics in Turkey in the post-2000 period is analysed within the framework of the activities of the state and state-supported private sector towards military logistics.

Anahtar Kelimeler

Logistics, Military Logistics, Defence Industry, Military Expenditures, National Security

Kaynakça

• Acar, H., & Pekcandanoğlu, M. (2022). “Türkiye’nin Uluslararası Askeri Harekât Deneyimi ve Terörle Mücadelede Askeri Kapasitesi”. Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(3), ss. 80-101.
• Anadolu Savunma IDEF 19’da Seyit ile Görücüye Çıktı. (02.05.2019).
• https://www.aa.com.tr/tr/sirkethaberleri/otomotiv/anadolu-savunma-idef19da-seyit-ile-gorucuye-cikti/650010.
• Birer, G. C. (2022). Silahlı İnsansız Hava Araçları. Ankara: TÜBİTAK Yayınları. https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/system/files/makale/siha.pdf BMC Meti Aracı Kara Kuvvetleri Envanterine Girdi (11.12.2021).
• https://www.savunmasanayist.com/bmc-meti-araci-kara-kuvvetleri-envanterine-girdi/ Boğaç 6x6 ile Oluşturulan Konsept: “Dünyada Bir İlk”. (12.10.2020)
• https://www.savturk.com/tr/bogac-6x6-ile-olusturulan-konsept-dunyada-bir-ilk Christhoper, M. (2011). Logistics and Supply Chain Management. Fourth Edition. Pearson Education Limited. Cuturela, S. C., & Manole, A. (2013). "A Short Historical Perspective on the Evolution of Logistics and its Implications for Globalization", 61(3), ss. 188-198.
• Denizcilik Dergisi, (2021). "TCG Yzb. Güngör Durmuş Donanma'nın Hizmetinde". (08.12.2021). https://www.denizcilikdergisi.com/deniz-kuvvetleri-haberleri/tcg-yzb-gungor-durmus-donanmanin-hizmetinde/
• Erturgut, R. (2016). Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi. Ankara: Nobel Kitabevi.
• Genç, R. (2009). Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetiminin Yöntem ve Kavramları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Göz, M. M. (2023). 1 Mart 2003 Başbakanlık Tezkeresi'nin Reddedilme Nedenleri. İstanbul: Kriter Yayınevi. Hava Araçları: Alpin İnsansız Helikopter. (19.12.2020).
• https://www.millisavunma.com/alpin-insansiz-helikopter/. Helikopter ve Uçak ile Taşınabilen Yaşam Konteynerleri (21.04.2021).
• https://www.dorce.com.tr/projeler/helikopter-ve-ucak-ile-tasinabilen-yasam-revir-dus-ve-tuvalet-konteynerleri-jenerator-ve-gunes-enerj3748840.7178809748046875.
• Hürkuş-C Muharip Görevler İçin Hazırlanıyor. (21.12.2022). https://www.tskgv.org.tr/tr/haberler/hurkus-c-muharip-gorevler-icin-hazirlaniyor. Hürriyet Gazetesi, "Bayraktar TB-2 İngiliz Basınında! Rakipleri Arasında Fark Yarattı". (01.03.2023)
• Hürriyet Gazetesi, "Hürriyet Yüzen Hastane TCG Bayraktar'da". (15.02.2023).
• Hürriyet Gazetesi, "Sınıfında Dünyanın En Büyüğü". (26.07.2021).
• İnsansız Helikopter Alpin Askeri Görevler İçin Güçlendirildi. (31.08.2021). https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/insansiz-helikopter-alpin-askeri-gorevler-icin-guclendirildi/2351185 İnsansız, Çok Yönlü ve Göreve Hazır: Alpin İnsansız Helikopter. https://titra.com.tr/tr/insansiz-sistemler/alpin-insansiz-helikopter
• Kaya, F. (2017). "Coğrafi Potansiyelleri Temelinde Türkiye Jeopolitiği ve Dünya Siyasetindeki Yeri". Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), ss. 1-14.
• Karaca, Erdem, “Londra Basın Ataşeliği Raporları Işığında İkinci Dünya Savaşı Sonrası İngiliz Siyasetinde Bir Gündem Olarak SSCB”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 2020, 8 (24/özel sayı), ss. 139-166.
• Karaca, Erdem, "Österreichische Monatsschrift für den Orient’te Fırat Demiryolları Projesi’ne Dair Malumat", Akademik İzdüşüm Dergisi, 2021, 6 (1), ss. 40-51.
• Kartal Milli İhbar ve Komuta Kontrol Sistemi. https://www.savunmasanayist.com/kartal-milli-ihbar-ve-komuta-kontrol-sistemi/ Katmerciler Eren 4x4 Aracıyla Askeri Lojistik ve Destek Zirvesi'ne Katılacak. (01.12.2021). https://www.aa.com.tr/tr/sirkethaberleri/sanayi/katmerciler-eren-4x4-araciyla-askeri-lojistik-ve-destek-zirvesine-katilacak/669330
• Koçak, R. D. (2020). "Lojistiğin Tarihsel Gelişimi: Askeri Gereksinimden İşletme Lojistiğine ve Tedarik Zinciri Yönetimine Evrilme Süreci". Journal of Yasar University, 15(58), ss. 246–258.
• Kukovič, D., & Topolšek. (2014). "A Comparatıve Literature Analysis of Definitions for Logıstics: Between General Definition and Definitions of Subcategories". Business Logistics in Modern Management14th International Scientific Conference Osijek, Croatia, pp. 111-122.
• Kürkçüoğlu, Ö. (1980). "Dış Politika Nedir? Türkiye’deki Dünü ve Bugünü". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(1), ss. 309-335.
• Kurtaran, U. (2012). "Osmanlı Seferlerinde Organizasyon ve Lojistik. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), ss. 2269-2286.
• Kriter Dergisi, "Türkiye'nin Savunma Harcamaları". (01.03.2022). https://kriterdergi.com/dosya-savunma-ve-guvenlik/turkiyenin-savunma-harcamalari Merriam-Webster (2020). "Military Logistic".
• https://www.merriam-webster.com/dictionary/military logistic. Mini İnsansız Hava Aracı Sistemleri: TOGAN. (13.01.2022).
• https://www.stm.com.tr/tr/cozumlerimiz/taktik-mini-iha-sistemleri/togan-2457 Military Expenditure (Current USD) Turkey, (2021).
• https://data.worldbank.org/indicator/ end=2021&locations=TR&start. Milliyet Gazetesi, "Anka İnsansız Hava Aracı Nedir? Anka'nın Özellikleri Nelerdir?", (13.02.2023).
• Milliyet Gazetesi, "63 Uçak 25 Gemi Görev Yapıyor", (13.02.2023).
• Oğuzlu, T. (2015). "Güvenlik Kültürü ve Türk Dış Politikası". Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(72), ss. 223-250.
• Öcal, M. (2010). "Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Bölgesel ve Küresel Güvenlik ve Barışa Katkısı". Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(1), ss. 281-311.
• Özkan, O., Bayın, G., & Yeşilaydın G. (2015). Sağlık Sektöründe Yalın Tedarik Zinciri Yönetimi. Online Academic Lournal of Information Technology, 6(18), ss. 71-94.
• Prebilič, V. (2006). "Theoretical Aspects of Military Logistics". Defense & Security Analysis, 22(2), ss. 159–177. https://doi.org/10.1080/14751790600764037.
• Sabah Gazetesi, "Samur Suya İndirildi". (21.01.2021).
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) Yıllık Performans Raporları (2017-2022). https://www.sasad.org.tr/savunma-ve-havacilik-sanayii-performans-raporu-2012. https://www.sasad.org.tr/savunma-ve-havacilik-sanayii-performans-raporu-2013. https://www.sasad.org.tr/savunma-ve-havacilik-sanayii-performans-raporu-2021.
• Seyit Askeri Kamyon Ailesi Tanıtıldı. https://www.haberturk.com/seyit-askeri-kamyon-urun-ailesi-tanitildi-2449492-ekonomi. TCG Bayraktar'ın Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na Teslim Töreni, (28.03.2023).
• https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/tcg-bayraktarin-deniz-kuvvetleri-komutanligina-teslim-toreni. TCG YZB. Güngör Durmuş Lojistik Deniz Gemisi Denize İndirildi. (08.12.2021).
• https://www.millisavunma.com/news/tcg-yzb-gungor-durmus-lojistik-destek-gemisi-denize-indirildi/ Türk Savunma Sanayi Elektro Optik Sistemler: Aselsan Cats Flir Sistemi, 2019. https://www.savunmasanayist.com/aselsan-cats-flir/ Türk Savunma Sanayi Kara Sistemleri: Boğaç Çok Amaçlı Hibrit Otonom İnsansız Kara Aracı (İKA), (2019). https://www.savunmasanayist.com/bogac-cok-amacli-hibrit-otonom-insansiz-kara-araci-ika/ Türkiye Gazetesi, "Milli Hava Araçlarının Keskin Gözleri CATS'den Düşmana Kaçış Yok". (06.04.2023).
• Türkiye'nin İlk İnsansız Helikopteri Alpin. (28.06.2022). https://www.trthaber.com/haber/bilim-teknoloji/turkiyenin-ilk-insansiz-helikopteri-alpin-691102.html
• Türkiye'nin Milli "Teknolojik Katır"ı Boğaç, (01.06.2019). www.sozcu.com.tr/2019/gundem/turkiyenin-milli-teknolojik-katiri-bogac-5015811/
• Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği, (UTİKAD), (2011). "Lojistik ne demek?". Erişim adresi: https://www.utikad.org.trSektor-Haberleri/lojistik-ne-demek-
• U.S. Government Accountability Office (GAO), (2000). Defense logistics: Actions needed to enhance success of reengineering initiatives.
• Windass, S. (1985). Avoiding Nuclear War: Common Security as a Strategy for the Defence of the West. UK: Brassey’s Defence Publishers.
• Wolff, R. A., & Yıldız, D. (2018). "Türkiye’de Lojistik Yönetimindeki Gelişmeler: Stratejik Bir Bakış Açısı". Social Sciences Research Journal, 7(3), ss. 187-198.
• Yayla, Z. (2018). "Lojistik Sektörünün Gelişimi ve Günümüzdeki Önemi", Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(74), ss. 618-629.
• Yeni Nesil Hafif Taaruz Silahlı Keşif Uçağı, (2021). https://www.tusas.com/urunler/ucak/ozgun-gelistirme/hurkus-c
• Yüzen Köprü Samur Testlere Başladı, (17.05.2013). https://www.denizhaber.net/yuzen-kopru-samur-testlere-basladi-haber-48764.htm