SERAMİK SOFRA EŞYALARININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE GÜNÜMÜZDEKİ ESTETİK YÖNELİMLERİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 460 - 482, 21.10.2023

Selin Gencturk Efe Türkel

Öz

Bu çalışmada, seramik sofra eşyalarında estetik kavramı tarihsel yönleriyle ve endüstriyel tasarım perspektifinden ele alınacaktır. Seramik kaplar, tabaklardan çaydanlıklara kadar uzanan çeşitli nesnelerde bulunan form ile fonksiyon arasındaki hassas dengeyi her zaman gözeterek tasarlanmış ve binlerce yıl süren bu tasarım yolculuğunda arketip unsurlar ışığında günümüz standartlarına ulaşmıştır. Bu nesneler aynı zamanda, sanat ve mühendisliğin birleştiği, endüstriyel tasarım prensiplerinin günlük yaşama mükemmel bir şekilde entegre edilmesini sağlayan çoklu disiplini temsil eder. Bu çalışmada seramik sofra eşyalarının estetiğine yönelik yolculuk, tarihsel evriminin incelenmesiyle başlamaktadır.
El yapımı seramikten endüstriyel imalata geçişte yemek kültürü tasarımı, tasarım da yemek kültürünü oluşturmuştur. Bu kültürel alışverişin ışığında, renk ve malzeme arasındaki karmaşık etkileşim, endüstriyel tasarımın ele aldığı temel problemlerden biridir. Günümüzde, porselen ve stoneware gibi malzemelerle üretilen formlar, kimi zaman tasarımcıların yaratıcı vizyonlarını ifade etmek için kullandıkları biçimlere dönüşürken, renk paletleri ve sırlama teknikleri gibi unsurlar da tüketici tercihleri ve kültürel hassasiyetlerle etkileşime girmektedir.
Ayrıca, endüstriyel tasarım alanında çağdaş trendler ve yenilikler incelendiğinde; kullanıcı deneyimini geliştiren ergonomik fikirlerden, modern çevre bilincine uygun sürdürülebilir uygulamalara kadar tasarımcıların, sofra gereçleri estetiğinin geleceğini şekillendirmeye devam edeceği görülmektedir. İster yerel üreticiler tarafından elle üretilsin, isterse fabrikalarda seri üretim şeklinde gerçekleştirilsin, seramik sofra eşyası estetiği, tasarım bilimi ve felsefesi açısından kullanılan materyal ve renk özellikleriyle, gündelik kullanıcı alışkanlıkları oluşturan veya ikonik nesnelerin tasarlanmasına yol açan, popülerliğini yitirmeyecek ve her zaman güncelliğini koruyacak bir alandır. Bu çalışmada aynı zamanda günümüz tasarım biliminin ele aldığı sürdürülebilirlik, markalaşmada modern yönelimler ve temel pazar analizleri gibi başlıklara da değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

seramik, sofra eşyası, endüstriyel tasarım, estetik, renk, malzeme

HISTORICAL DEVELOPMENT OF CERAMIC TABLEWARE AND CURRENT AESTHETIC TENDENCIES

Öz

In this study, the aesthetics of ceramic tableware will be discussed from its historical aspects and industrial design perspective. Ceramic pots have been designed by always considering the delicate balance between form and function found in various objects ranging from dishes to teapots, and have reached today's standards in the light of archetypal elements in this design journey that lasted for thousands of years. These objects also represent the multi-discipline where art and engineering merge, allowing the principles of industrial design to be perfectly integrated into everyday life. The journey into the aesthetics of ceramic tableware begins with an examination of its historical evolution. In this study, rather than the historical examination of ceramic tableware, the focus will be on how aesthetics, color and material affect and direct the design.
In the transition from handmade ceramics to industrial manufacturing, food culture created design, and design created food culture. In light of this cultural exchange, the complex interaction between color and material is one of the fundamental problems addressed by industrial design. Today, forms produced with materials such as porcelain and stoneware sometimes turn into forms used by designers to express their creative visions, while elements such as color palettes and glazing techniques interact with consumer preferences and cultural sensitivities.
Additionally, when contemporary trends and innovations in the field of industrial design are examined; From ergonomic ideas that improve user experience to sustainable practices in line with modern environmental awareness, it seems that designers will continue to shape the future of tableware aesthetics. Whether produced manually by local producers or mass produced in factories, the aesthetics of ceramic tableware is a field that will not lose its popularity and will always remain up-to-date, with the material and color characteristics used in terms of design science and philosophy, creating daily user habits or leading to the design of iconic objects. In this study, topics such as sustainability, modern trends in branding and basic market analysis, which are addressed by today's design science, will also be touched upon.

Anahtar Kelimeler

ceramik, tableware, ındustrial design, aesthetics, color, material.

Kaynakça

• Ahmet Kocaispir, U. P. (2020). Kuzey Mezopotamya’dan Orta Asya’ya Uzanan Çok Bileşenli Kültürün İzleri: Halaf Kültürü. Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 411-440.
• Andrew Popp, R. H. (2016, January 21). Josiah Wedgwood, Manufacturing and Craft. Journal of Design History, 99-119. doi:https://doi.org/10.1093/jdh/epv048
• Arapoğlu, İ., & Martinez, E. H. V. (2023). Seramik Ürün Tasarımında Çevreci Çözümler ve Uygulama Örneği. Bodrum Journal of Art and Design, 2(1), 149-161.
• Balyemez, A. (2018). Seramikte Malzeme Taklidi Geleneği ve Renk. Journal Of Arts, 1(1), 51-60.
• Barthes, R. (1997) ‘Toward a Psychosociology of Contemporary Food Consumption’, in Carole Counihan and Penny van Esterik (eds) Food and Culture: A Reader, pp. 20-7. New York: Routledge . (Orig. pub. 1961.)
• Başer, E., & Akıncı, S. (2020). Kullanıcı deneyimi ve kişiselleştirme bağlamında bir dijital platform incelemesi. Selçuk İletişim, 13(2), 866-897.
• Bülbül, S., Sezgin, A. C., & Serpil, K. A. R. A. (2016). Osmanlı Mutfak Kültürü’nde Yemek Kapları: İznik Çok Renkli Seramik Örnekleri. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2373-2389.
• Boratav, O. (2021). Seramikte Görsel Kimlik ve Estetik Arayışlar. Sanat ve İnsan Dergisi, 5 (2), 405-418. Cooper, E. (2002). 10.000 Years of Pottery (4 b.). London: The British Museum Press.
• Coutts, H. (2001). The Art of Ceramics: European Ceramic Design : 1500-1830 (First Edition b.). New Heaven: Yale University Press. Cox, W. E. (1944). The Book of Pottery and Porcelain-Volume II (Cilt 2). New York: Crown Publishers.
• Debra A. Zellner, C. R. (2014, February 17). It tastes as good as it looks! The effect of food presentation on liking for the flavor of food. Appetite, 31-35. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.appet.2014.02.009
• Demet Parlak, H. Ş. (2021). Frig Dönemi Mutfak Eşya Formlarının Sofra Seramikleri Türünde Endüstriyel Uygulamaları. Medeniyet Sanat - İMÜ Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 7(22), 322-339. doi:10.46641/medeniyetsanat.1008164
• Erciyas, N. (2021). Besin Sunum Tekniklerinin Kişilerin Yeme Arzusunun Üzerine Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Kongre Kurulları, 93.
• Mercin, L., Erzincan, A., Yıldız, N., Erken, E., Parlak, D., Akbak, S., ve Arslan, M. (2021). Sofra Seramiklerinde Dekorlama Teknikleri, Ink-Jet Dekorlama Tekniği İle Diğer Tekniklerin Birlikte Kullanımı. İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, 11(24), 103-129.
• Murthi, B. P. S., & Sarkar, S. (2003). The role of the management sciences in research on personalization. Management Science, 49(10), 1344-1362.
• Gibbs, K. (2013). Late Neolithic Pottery and Ambiguous Symbols in the Southern Levant. Paléorient, 69-84.
• Halil Yoleri, Ş. Ö. (2023). Seramik Tekniklerinin Kökeni. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 57-70.
• Hasan, İ. N., & Canduran, K. (2023). 20. Yüzyıl Sonrası Seramik Sanatını Etkileyen Sanat Hareketleri Ve Sofra Seramiğinin Sanat Nesnesine Dönüşümü. Sanat Yazıları, (48), 103-116.
• Haykır, M. (2021). Tabak Tasarımı ve Tüketici Yemek Davranışı İlişkisi: Kuramsal Bir Model Önerisi (The Relationship of Plating and Consumer Food Behavior: A Theoretical Model Proposal). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(2), 1356-1378.
• Parlak, D., & Şekerci, H. (2021). Frig Dönemi Mutfak Eşya Formlarının Sofra Seramikleri Türünde Endüstriyel Uygulamaları. Medeniyet Sanat Dergisi, 7(2), 322-339.
• Impey, O. (1984). Japanese Export Art of The Edo Period and Its Influence on European Art. Modern Asian Studies, Special Issue: Edo Cultureand Its Modern Legacy(18 / 4), 685-697. Eylül 12, 2023 tarihinde https://www.jstor.org/stable/312344 adresinden alındı.
• Kaner, G., Songür Bozdağ, A. N., Ongan, D., Yurtdaş Depboylu, G., & Çalık, G. (2022). Covıd-19 Pandemi Sürecinde Yetişkin Bireylerin Değişen Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Forbes Journal Of Medicine, 3(2).
• Leach, B. (1969). A Potter's Book. London: Faber and Faber.
• Min Yina, T. R. (2011, September). The earliest high-fired glazed ceramics in China: the composition of the proto-porcelain from Zhejiang during the Shang and Zhou periods (c. 1700 – 221 BC). Journal of Archaeological Science, 1-50. doi:DOI: 10.1016/J.JAS.2011.04.014
• Özdemir, Ş., & Karaca, Y. (2009). Kent Markasi ve Marka İmajinin Ölçümü: Afyonkarahisar Kenti İmaji Üzerine Bir Araştirma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-134.
• Roberts, J. (2013, November). Temporality, Critique, and the Vessel Tradition: Bernard Leach and Marcel Duchamp. The Journal of Modern Craft, 6(3), 255-266.
• Schifferstein, H. N. (2015). Employing Consumer Research For Creating New and Engaging Food Experiences In A Changing World. current Opinion on Food Science(3), 27-32. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.cofs.2014.11.004
• Tekel, A. (2015). Estetik yargı ve estetik yargıyı etkileyen faktörler. Sanat ve Tasarım Dergisi, (16), 149-157. Tınmaz, O., & Yılmaz, H. (2022). Kültür, Sınıf Ve Statünün Göstergesi: Tabak. Aydın Gastronomy, 6(2), 263-274.
• Yılmaz, E. (2012, Eylül 6). Josiah Wedgwood: Seramik Üretiminin Ve Pazarlamasının Dönüşümü. İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, 2(5), 253-266.
• Zellner, D. A., Lankford, M., Ambrose, L., & Locher, P. (2010). Art on the plate: Effect of balance and color on attractiveness of, willingness to try and liking for food. Food Quality and Preference, 21(5), 575-578.
• Zhang, Y. (2019). Enhancing Dining Experiences through Emotional Tableware. Rochester Institute of Technology, Master of Fine Arts in Industrial Design. New York: RIT Scholar Works. September 17, 2023 tarihinde alındı.
• Görsel 1. https://feelinggoodinside.com/
• Görsel 2. https://www.themia.com.tr/urun/the-mia-limoncello-pasta-tabagi-6li-set-19-cm
• Görsel 3. https://www.chakra.com.tr/cruise-tabak-23-cm-koyu-mavi-8682313309098/
• Görsel 4. https://www.pasabahcemagazalari.com/sofra/tabaklar/yemek-tabaklari/petra-seramik-yemek-tabagi/u-10008735-217-8693
• Görsel 5. https://www.vakko.com/servis-tabaklari/hasir-detayli-seramik-servis-tabagi-pm400160397-0012/
• Görsel 6. https://hicceramics.com/urun/urlanin-tas-tabaklari-orta-boy/
• Görsel 7. https://www.keramikashop.com/santa-servis-tabagi-26-cm-17958-pmu4484
• Görsel 8. Kâse Ceramics 2023 ürün kataloğu