BEHRÂM-İ SÂDIKÎ’NİN İKDÂM-İ MÎHEN PERESTÂNE (YURTSEVER GİRİŞİM) ADLI ÖYKÜSÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 4, 57 - 67, 29.12.2023

Saniye Simla Özçelik

Öz

Bu makalede yazarın kurgusal dünyasını yansıttığı İkdâm-i Mîhen perestâne (Yurtsever Girişim) adlı hikayesi tahlil edilmiştir. Çağdaş İran öykü edebiyatının güçlü kalemlerinden biri olan Behrâm-i Sâdıkî’nin sanatsal hayatı her ne kadar uzun sürmese de bu kısa süre içerisinde kaleme aldığı öyküler sayesinde İran edebiyatının dikkate değer isimlerinden birisi olarak anılmayı başarmıştır. Behrâm-i Sâdıkî’nin otuz öyküden oluşan Senger ve Kumkumahâ-yi Hâlî (Siper ve Boş Mataralar) adlı öykü derlemesinin içinde yer alan İkdâm-i Mîhen perestâne (Yurtsever Girişim) hikâyesinin tahlilinin yapıldığı bu makalede, çalışmanın ana malzemesini oluşturması bakımından, giriş kısmında çağdaş İran edebiyatında öykü türünün doğuşu ve gelişmesi hakkında kısaca bilgi verildikten sonra yazarın hayatına, üslubuna ve eserlerine değinilmiştir. Ardından ele aldığımız öykünün Farsçadan Türkçeye tercümesi yapılmış ve bu noktadan hareketle öykü olay örgüsü, anlatıcı ve bakış açısı, kişiler, zaman, mekân, dil ve üslup, anlatım teknikleri açısından değerlendirilerek tahlil edilmiştir. Bu başlıklar doğrultusunda bakacak olursak hikâyenin konusunu kapalı bir toplumun dış dünyaya karşı muhafazakâr tepkisi ve bu kapalı “öz” dünyasıyla mutlu olması ve bu sayede kitle psikolojisinin nasıl yönlendirildiği sorunsalı oluşturmaktadır. Hikâyenin akışı daha çok diyaloglar aracılığıyla sağlanmıştır. Sâdıkî diğer eserlerinde de olduğu gibi, bilinç akışı yerine şahsiyetlerini konuşturma yoluyla olayın gelişme ve genişlemesine meydan açmıştır. Sağlam bir kurguya sahip olan hikâyenin sonu da ironik bir niteleme ile bitmiştir. Bu makalenin sonuç kısmında da tahlilden hareketle İkdâm-i Mîhen perestâne (Yurtsever Girişim) hikâyesine dair değerlendirmelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Behrâm-i Sâdıkî, Çağdaş İran Edebiyatı, İkdâm-i Mîhen Perestâne (Yurtsever Girişim).

AN EVALUATION OF BAHRAM SADEGHI’S STORY ENTITLED EGHDAM-E MİHAN PARASTANEH (PATRIOTIC INITIATIVE)

Öz

In this article, the story Eghdam-e Mihan parastaneh (Patriotic Initiative) in which the author reflects his fictional world is analyzed. Although the artistic life of Bahram Sadeghi one of the strongest writers of contemporary Iranian short story literature, did not last long, he managed to be remembered as one of the remarkable names of Iranian literature thanks to the stories he wrote in this short period of time. In this article, which analyzes the story Eghdam-e Mihan parastaneh (Patriotic Initiative) in Bahram Sadeghi’s story collection Sangar o Qomqomaha-ye Khali (The Trench and The Empty Canteens) which consists of thirty stories, the author's life, style and works are mentioned after briefly giving information about the birth and development of the short story genre in contemporary Iranian literature in the introduction part in order to form the main material of the study. Then, the story was translated from Persian into Turkish and from this point of view, the story was analyzed in terms of plot, narrator and point of view, people, time, place, language and style, and narrative techniques. If we look in line with these titles, the subject of the story is the conservative reaction of a closed society against the outside world and the problematic of being happy with this closed "self" world and how mass psychology is manipulated in this way. The flow of the story is mostly achieved through dialogues. As in his other works, Sadeghi has opened the way for the development and expansion of the event by having his personalities speak instead of stream of consciousness. The end of the story, which has a solid fiction, ends with an ironic characterization. In the conclusion part of this article, evaluations on the story Eghdam-e Mihan parastaneh (Patriotic Initiative) are included based on the analysis.

Anahtar Kelimeler

Bahram Sadeghi, Modern Iranian Literature, Eghdam-e Mihan Parastaneh (Patriotic Initiative).

Kaynakça

• Âjend, Y. (1363/1984). Edebiyât-i Novîn-i İran (Modern Iranian Literature). Tahran: İntişârât-ı Emir-i Kebîr.
• Âryenpûr, Y. (1372/1993). Ez Sabâ Tâ Nîmâ (From Saba to Nima). (2). Tahran: İntişârât-ı Zevvar.
• Kanar, M. (2013). Çağdaş İran Edebiyatının Doğuşu ve Gelişmesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Mahmûdî, H. (1377/1998). Hûn-abî ber-Zemîn-i Nemnâk: der-Nakd u Muarrifi-i Behrâm-i Sâdıkî (Blue Blood on Damp Ground: Critiquing and Introducing Bahram Sadeghi). Tahran: İntişârât-i Âsâ.
• Mîr Âbidînî, H. (1369/1990). Ferheng-i Dâstân-nivîsân-i İran (The Culture of Story Writers in Iran). Tahran: İntişârât-i Cihânnümâ.
• Mîr Âbidînî, H. (1380/2001). Sed Sâl-i Dâstânnivîsî-yi İran (One hundred years of Iranian story writing). Tahran: Neşr-i Çeşme.
• Örs, D. (2008). Çağdaş İran Edebiyatında Öykü ve Roman Yazarlığı Üzerine Bir Değerlendirme. Nüsha. (8/27). 79-100.
• Özçelik, S. S. (2012). Behrâm-i Sâdıkî’nin “Senger ve Kumkumahâ-yi Hâlî” Adlı Öykü Mecmuasın’dan Beş Öykünün Türkçeye Çevirisi. Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Özçelik, S. S. (2017). Şehrnûş Pârsîpûr’un Öykücülüğü. Konya: Billur Yayınevi.
• Özkan, E. (2014). Behrâm-i Ṣâdıḳî’nin Kısa Öykülerinin İçerik Açısından Tahlili. Yüksek Lisan Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sâdıkî, B. (1383/ 2004). Vâ‘de-i Dîdâr bâ-Cû Cû Cetsû (A date with Juju Jetsu). Tahran: İntişârât-i Pejûhe.
• Sâdıkî, B. Senger ve Kumkumahâ-yi Hâlî (The Trench and the Empty Canteens). https://ketabnak.com/reader/16494. Zîhak, A. R. (1388/2009). Vijenâme-yi Behrâm-i Sâdıkî (Special issue for Bahram Sadeghi). https://ketabnak.com/book/2134.