SERBIAN AND TURKISH VOWEL SYSTEMS

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 99 - 127

Senka İvosevic İpek

Öz

This contrastive study examines Serbian and Turkish vowel systems, the articulation properties of vowels in the two languages, and also provides a closer look at the difficulties native Serbian speakers face when pronouncing Turkish vowels. Analysis of sounds according to the articulation parameters adopted in the study represents important basis for the identification and classification of sounds and can also be very useful in foreign language teaching and learning. According to the contrastive analysis, it was assumed that vowels found in both Serbian and Turkish would not cause problems for Serbian speakers learning Turkish, while vowels that are different in some respects or not found in Serbian would be more difficult for them. Although an experimental research conducted with native Serbian subjects learning Turkish showed that the assumptions in the contrastive analysis were confirmed, the results also revealed that the subjects were often unfamiliar with vowel lengthening and some variants (allophones) in Turkish that appear in certain sound environments and that this lack of knowledge usually had a negative effect on the correct pronunciation of Turkish vowels. It is hoped that the findings obtained in this study will help native Serbian speakers learn the pronunciation of Turkish more easily by raising awareness about the differences in the sound systems of the two languages and the sound characteristics of their native language, and will also help instructors of Turkish prepare teaching materials.

Anahtar Kelimeler

Vowel Systems, Serbian, Turkish, Articulatory Phonetics, Contrastive Analyses

SIRPÇA VE TÜRKÇE ÜNLÜ DİZGELERİ

Öz

Bu karşıtsal çalışma, Sırpça ve Türkçe ünlü dizgeleri ve iki dildeki ünlü seslerin söyleyiş özellikleri incelemekte, ana dili Sırpça olan kişilerin Türkçe ünlü seslerin sesletiminde karşılaştıkları güçlüklere yakından bir bakış sağlamaktadır. Çalışmada benimsenen söyleyiş parametrelerine dayalı ses analizinin, seslerin tanımlanması ve sınıflandırılması için önemli bir temel oluşturup yabancı dil öğretimi ve öğreniminde de oldukça yararlı olmaktadır. Karşıtsal analizden yola çıkarak hem Sırpça hem de Türkçede bulunan ünlülerin, Türkçe öğrenen anadili Sırpça olan kişiler için sorun yaratmayacağı, bazı açılardan farklı olan veya Sırpçada bulunmayan ünlü seslerin ise daha zor olacağı varsayılmıştır. Türkçe öğrenen anadili Sırpça olan deneklerle yapılan deneysel çalışmanın, karşıtsal analizdeki varsayımların doğrulandığını göstermesine rağmen sonuçlar aynı zamanda deneklerin ünlülerin uzatılmasına ve belirli ses ortamlarında ortaya çıkan Türkçedeki kimi varyantlara aşina olmadıklarını ve bu bilgi eksikliğinin Türkçe ünlülerin doğru sesletimini genellikle olumsuz etkilediğini ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada elde edilen bulguların, hem iki dilin ses dizgelerindeki farklılıklar ve anadillerinin ses özellikleri konusunda farkındalık yaratarak ana dili Sırpça olan kişilerin Türkçenin telaffuzunu daha kolay öğrenmelerine hem de Türkçe eğitmenlerinin öğretim materyallerini hazırlamalarına yardımcı olacağı umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ünlü Dizgeleri, Sırpça, Türkçe, Söyleyiş Sesbilgisi, Karşıtsal Analiz

Kaynakça

• Aksan, D. (2000). Her yönüyle dil. Ankara: TDK.
• Altunkaya, F. (1996). An introduction to Turkish- Englısh contrastive grammar. 3rd edition. Ankara.
• Bugarski, R. (1991). Uvod u opštu lingvistiku. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
• Catford, J. C. (1988). A practical introduction to phonetics. Oxford: Oxford University Press.
• Čaušević, E. (1996). Gramatika suvremenoga turskog jezika. Zagreb: Hrvatska sveučilišna naklada.
• Crystal, D. (1987). The Cambridge encyclopedia of language. Cambridge: Cambridge University Press.
• Crystal, D. (1991). A dictionary of linguistics and phonetics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Davenport, M. and Hannahs, S. J. (1998). Introducing phonetics and phonology. London.
• Demir, N. and Yılmaz E. (2003). Türk dili. El kitabı. Ankara: Grafiker.
• Demircan, Ö. (1979). Türkiye Türkçesinin ses düzeni. Türkiye Türkçesinde sesler. Ankara: TDK.
• Demirezen, M. (1990). “Sesbilimi ve uygulama alanları”. Dilbilim araştırmaları, 1990. Ankara: Hitit Yayınevi.
• Ergenç, İ. (1984). Almanca ve Türkçenin ses yapılarının karşılaştırılması. Ankara: DTCF yay.
• Ergenç, İ. (1989). Türkiye Türkçesinin görevsel sesbilimi. Ankara.
• Ergenç, İ. (2002). Spoken language and dictionary of Turkish articulation. İstanbul: Multilingual.
• Gökmen, M. E. (1998). Korecede benzeşme türleri- benzeşme türlerinin Korece öğrenen Türklerdeki görünümleri. Unpublished MA dissertation. Ankara: A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökmen, M. E. (2002). Türkçe ve Korecede ezgi örüntülerinin karşılaştırılması. Unpublished PhD dissertation Ankara: A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Handbook of the International Phonetic Association (1999). Cambridge: Cambridge University Press.
• Ivić, P. (1998). “Vokalske grupe u srpskohrvatskom jeziku”: Petrović (ed.) (1998), 505-511.
• Ivošević, S. (2005). Sırpça ve Türkçenin ses dizgelerinin karşılaştırılması. Sırpların Türkçe sesletiminde karşılaştıkları güçlükler. Unpublished master's dissertation. Ankara: A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Janković, S. (1987). Arapski izgovor s osnovama arapskog pisma. Sarajevo: Svjetlost, OOUR Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
• Kašić, Z. (2003). Fonetika. Beograd: Autorized manuSerbianript.
• Krajišnik, V. (1994). Kvantitativne i spektralne karakteristike sonanata. Beograd: Filološki fakultet.
• Olive, J. P. Greenwood, A. & Coleman, J. (1993). Acoustic of American English speech. A dynamic approach. New York: AT&T Bell Laboratories, Springer-Verlag.
• Paunović, T. (2003). Fonetika i/ili fonologija: kritički prikaz fonoloških teorija XX veka. Niš: Filozofski fakultet.
• Petrović, D. (ed.) (1998). Rasprave, studije, članci. Sremski Karlovci/Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića.
• Roach, P. (1991). English phonetics and phonology. 2nd edition. Cambridge: Cambridge University Press.
• Selen, N. (1979). Söyleyiş sesbilimi, akustik sesbilim ve Türkiye Türkçesi. Ankara: TDK.
• Simić, R. and Ostojić, B. (1981). Osnovi fonologije srpskohrvatskoga književnog jezika. Pdgorica: NIO Pobjeda.
• Stanojčić, Ž. and Popović, Lj. (1992). Gramatika srpskoga jezika za I-IV razred srednje škole. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva / Novi Sad: Zavod za izdavanje udžbenika.
• Terzić, A. (2000). Fonetika ruskoga jezika u poređenju sa srpskim. Beograd: Slavističko društvo Srbije.
• Toklu, O. (2003). Dilbilime giriş. Ankara: Akçağ A. Ş.
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. 2nd edition. Istanbul: ABC Kitabevi.