DETERMINING THE FACTORS AFFECTING PROFITABILITY IN PARTICIPATION BANKS: A PANEL DATA INVESTIGATION

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 294 - 312

Ersan Özgür

Öz

This study aims to determine the factors affecting the profitability of participation banks, taking into account the effect of inflation. In the application study, panel data analysis was conducted with data within the scope of the 7-year period between 2015-2022. In the analysis, the dependent variable is Return on Equity. As a result of the applied panel data analysis; It was determined that the model was significant and the explanatory power of the independent variables on the dependent variable was 84%. According to the findings, a one-unit increase in return on assets (AKKAR) increases return on equity by 7.34 units. Regarding inflation, it has been revealed that a one-unit increase in the ENF (Inflation Rate) variable increases the return on equity by 0.13 units. This study is an original study about participation banks and reveals a remarkable research, especially in terms of evaluating the effects of the inflationary environment.

Anahtar Kelimeler

Islamic Finance, Participation Banking, Inflation, Profitability, Panel Data Analysis

ENFLASYONİST ORTAMDA KATILIM BANKALARINDA KÂRLILIĞA ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ: PANEL VERİ ANALİZİ UYGULAMASI

Öz

Bu çalışmada, enflasyon etkisi de dikkate alınarak katılım bankalarında kârlılığa etki eden faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Uygulama çalışmasında, 2015-2022 yılları arasında 7 yıllık dönemi içeren verilerle panel veri analizi yapılmıştır. Analizde, bağımlı değişken Özsermaye Kârlılığıdır. Uygulanan panel veri analizi sonucunda; modelin anlamlı ve bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkeni açıklama gücünün %84 düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, aktif kârlılıkta (AKKAR) meydana gelen bir birimlik artış özsermaye kârlılığını 7.34 birim arttırmaktadır. Enflasyon ile ilgili olarak ise, ENF (Enflasyon Oranı) değişkeninde meydana gelen bir birimlik artış özsermaye kârlılığını 0.13 birim arttırdığı ortaya çıkmıştır. Yapılan bu çalışma katılım bankaları ile ilgili özgün bir çalışma olup, özellikle enflasyonist ortamın etkilerinin değerlendirilmesi yönüyle dikkate değer bir araştırmayı ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslami Finans, Katılım Bankacılığı, Enflasyon, Kârlılık, Panel Veri Analizi

Kaynakça

• Abebe, Aster Ketema ve Abera, Meseret Tadesse (2019). “Determinants of Financial Performance; Evidence from Ethiopia Insurance Companies”. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies 5(1), 155-172. doi.org/10.32602/jafas.2019.7.
• Akbaş, Halil Emre(2012). “Determinants of Bank Profitability: An Investigation on Turkish Banking Sector”. Öneri Dergisi 10/37, 103-110. doi.org/10.14783/od.v10i37.1012000188.
• Akgüneş, Ahmet Oğuz (2021). “Finansal Risklerin Banka Kârlılığı Üzerine Etkisi: BIST Banka Endeksi Üzerine Bir Uygulama”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi 23/3, 556-576. doi.org/10.31460/mbdd.833699.
• Alpun, Mevlüde Elif (2017). Bankacılık Sistemi İçerisinde Katilim Bankacılığının Yeri ve Katilim Bankacılığının Güçlü ve Zayıf Yönleri. Ankara: Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Araştırma Notları-1 (2013). İstanbul: Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi, Erişim: 14/05/2024. https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=islami_finans[1].pdf.
• Atar, Abdülkadir (2017). “Başlangıcından Günümüze Dünyada ve Türkiye’de İslâmi Bankacılığın Genel Durumu”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 6/4, 1029-1062. doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1079.
• Atasoy, Hakan (2007). Türk Bankacılık Sektöründe Gelir-Gider Analizi Kârlılık Performansının Belirleyicileri. Ankara: TCMB Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Yeterlilik Tezi.
• Aydın, Yüksel (2019). “Türk Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi İle İncelenmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 181-189.
• Bayındır, Servet (2015). Fıkhî ve İktisadî Açıdan İslâmî Finans. İstanbul: II. Süleymaniye Vakfı Yayınları.
• Çürük, Suna Akten (2013). İslâmi Finansın Türkiye'deki Gelişimi, Mevcut Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Demirel, Bilge Leyli vd. (2021) “Makroekonomik Değişkenler ve İçsel Faktörler İle Bankaların Finansal Performansı Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Ampirik Bir Araştırma”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14(2), 598-611. doi.org/10.25287/ohuiibf.754245.
• El-Gamal, Mahmud (2006). Overview Of Islamic Finance, Overvıew Of Islamıc Fınance. Offıce Of Internatıonal Affaırs Occasıonal Paper No. 4.
• Güler, Sevda (2019). “Banka Kârlılık Oranlarının Panel Veri Analizi ile Değerlendirilmesi: Türkiye’de Faaliyet Gösteren Mevduat ve Katılım Bankalarının Karşılaştırılması”. İzmir Democracy University Social Sciences Journal 2/2, 173-190.
• Gündoğdu, Fatma ve Aksu, Hayati (2011). “Mevduat bankacılığında Kârlılık ve Makro Ekonomik Değişkenler İlişkisi Türkiye Üzerine Bir Uygulama”. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 243-270.
• Güneş, Nizamülmülk (2015). “Banka Kârlılığının Belirleyicileri: 2002-2012 Türk Mevduat Bankaları Üzerine Bir İnceleme”. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi 20/3, 265-282.
• Islam, M. Shahidul ve Nishiyama, S. Ichi (2016). “The Determinants of Bank Profitability: Dynamic Panel Evidencefrom South Asian Countries”. Journal of Applied Finance and Banking 6(3), 77-93.
• Karakuş, Rıfat ve Küçük, Şeyma Yılmaz (2016). “Katılım Bankalarında Kârlılığın Belirleyicileri: Türkiye Örneği İçin Bir Panel Veri Analizi”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9(2), 119-133.
• Kasım, Muhammed (2019). İslam İşbirliği Teşkilatı Ülkelerinde Sermaye Piyasalarının Gelişmişliğini Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi İle İncelenmesi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kurt, Derya (2023). Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Belirleyen Faktörlerin Panel Veri Analizi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Özgür, Ersan (2021). İslami Finans Türkiye İçin Küresel Strateji İstanbul İslami Finans Merkezi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özgür, Ersan (2007). Katılım Bankalarının Finansal Etkinliği ve Mevduat Bankaları İle Rekabet Edebilirliği. Afyonkarahisar: Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Pan, Qinhua ve Pan, Meiling (2014). “The Impact of Macro Factors on the Profitability of China’s Commercial Banks in the Decade after WTO Accession”, Open Journal of Social Sciences 2, 64-69.
• Riaz, Samina ve Mehar, Eyüp (2013). “The Impact Of Bank Specific And Macroeconomic Indicators on The Profitability of Commercial Banks. The Romanian Economic Journal 16, 91-110.
• Sarıtaş, Hakan vd (2016). “Banka Kârlılığı İle Finansal Oranlar ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Sistem Dinamik Panel Veri Modeli İle Analizi: Türkiye Araştırması”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi 11/1, 87–108.
• Söyler, İlhami (2016). Hukuki ve Mali Boyutlarıyla Sukûk (Kira Sertifikaları). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sufian, Fadzlan ve Habibullah, Muzafer Şah (2009). “Determinants of Bank Profitability in A Developing Economy: Empirical Evidence From Bangladesh”. Journal of Business Economics and Management, 207-217. https://journals.vilniustech.lt/index.php/JBEM/article/view/6233
• Taşkın, Dilvin (2011). “Türkiye’de Ticari Bankaların Performansını Etkileyen Faktörler”. Ege Akademik Bakış 11/2, 289 – 298. doi.org/10.21121/eab.2011219572.
• Tatoğlu, Ferda Yerdelen (2013). İleri Panel Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tatoğlu, Ferda Yerdelen (2020). Panel Veri Analizi. Erişim: 15 Aralık 2020 http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/ekonometri_ue/panelverianalizi.pdf
• Taysı, Kemal (2020). “Aktif Kârlılığa Etki Eden Faktörlerin Panel Veri Analizi Yöntemiyle Belirlenmesi”. Journal of Original Studies 1(1), 15-30, doi.org/10.47243/jos.1.1.02
• Tolulope, Olumuyiwa Apanisile ve Oyeyinka, Lukman Oyelami (2014). “The impact of inflation on financial sector performance: a case study of sub-saharan Africa”. Indian Journal of Finance 8(1), 43-50, doi.org/10.17010/ijf/2014/v8i1/71983
• TKBB (2024). Türkiye Katılım Bankaları Birliği. “Yıllık Sektör Raporları”. Erişim: 22 Mayıs 2024. https://tkbb.org.tr/faaliyetler/yayinlar/yillik-sektor-raporlari
• Yanpar, Atila (2014). İslâmi Finans İlkeler, Araçlar ve Kurumlar. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Yıldırım, Onur (2008). Türk Bankacılık Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.