A COMPARISON OF THE DIRECTING APPROACHES IN THE 2010 AND 2020 STAGINGS OF ALİ ÖMÜR ULUSOY'S PLAY YOLLU IN THE CONTEXT OF REALIST AND COUNTER-REALIST THEATRE TRENDS

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 200 - 219, 17.10.2025

Nesli Meriç Sanioğlu

Öz

Realist and anti-realist tendencies in theatre emerged in the 19th century, when modernism exerted a strong influence, and became two main motifs in the 20th century, with the effects of both views continuing to the present day. These two perspectives, one objective and the other subjective, have historically been in conflict both with the era itself and with each other. This study aims to understand the theoretical background of realistic and anti-realistic tendencies in the context of directing and, from this perspective, to compare the 2010 and 2020 stagings of Ali Ömür Ulusoy's play Yollu.In this context, the first section of the article features theatre practitioners who introduced innovations to theatre not only through their theories but also through their directorial practices, with their realist and anti-realist orientations. The second section compares Bülent Çolak's anti-realist direction in the 2010-2014 staging of Ali Ömür Ulusoy's play Yollu with Tuğçe Mine Aktülay Çakır's realist direction in the 2020-2021 staging. In the final stage, a general assessment of the subject was made. The analyses in question were conducted from the perspectives of dramaturgy, use of space, lighting, acting, set design, costumes, props, atmosphere, music, and staging techniques. The stagings have been examined using a structuralist approach drawing on semiotics and interpreted from this perspective.

Anahtar Kelimeler

Direction , Realist Theatre , Anti-realist Theatre , Dramaturgy , Yollu , Ali Ömür Ulusoy

GERÇEKÇİ VE KARŞI GERÇEKÇİ TİYATRO YÖNELİMLERİ BAĞLAMINDA ALİ ÖMÜR ULUSOY’UN YOLLU ADLI OYUNUNUN 2010 VE 2020 SAHNELEMELERİNİN REJİ KARŞILAŞTIRMASI

Öz

Tiyatroda gerçekçi ve karşı gerçekçi eğilimler, modernizmin yoğun olarak etkisini gösterdiği XIX. yüzyılda ortaya çıkmış, XX. yüzyılda iki ana motif haline dönüşmüş ve her iki görüşün de etkileri günümüze dek sürmüştür. Biri nesnel, diğeri öznel bakış açısına sahip olan bu iki anlayış, çağın kendisiyle olduğu kadar, uzun süre birbirleriyle de çatışma içinde bulunmuştur. Bu çalışma, gerçekçi ve karşı gerçekçi eğilimlerin, reji bağlamında kuramsal arka planını anlamayı amaçlamakta ve bu perspektiften Ali Ömür Ulusoy’un “Yollu” adlı oyununun 2010 ve 2020 sahnelemelerinin reji karşılaştırmasını yapmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda; makalenin ilk bölümünde, kuramlarıyla olduğu kadar, reji uygulamalarıyla da tiyatroya ilkleri getiren ustalar, gerçekçi ve karşı gerçekçi yönelimleri ile yer almaktadır. İkinci bölümde ise Ali Ömür Ulusoy’un Yollu adlı oyununun 2010-2014 sahnelemesindeki Bülent Çolak’ın karşı gerçekçi rejisi ile 2020-2021 sahnelemesindeki Tuğçe Mine Aktülay Çakır’ın gerçekçi rejisinin karşılaştırması bulunmaktadır. Son aşamada ise konunun genel bir değerlendirmesi yapılmaktadır. Söz konusu değerlendirmeler; dramaturji, mekan kullanımı, ışıklandırma, oyunculuk, dekor, kostüm, aksesuar, atmosfer, müzik ve sahneleme teknikleri açılarından ele alınmıştır. Sahnelemeler, yapısalcı bir yöntemle göstergebilimden faydalanılarak incelenmiş ve yine bu perspektiften yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Reji , Gerçekçi Tiyatro , Karşı Gerçekçi Tiyatro , Dramaturji , Yollu , Ali Ömür Ulusoy

Kaynakça

• Brockett, Oscar (2000). Tiyatro Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Candan, Ayşın (1997). 20. Yüzyılda Öncü Tiyatro. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cevizci, Ahmet (1997). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Ekin Yayınları.
• Cumhuriyet (2022). https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/pippa-bacca-kimdir-iste-hayati-eylemi-ve-oldurulusu-1920912
• Çamurdan, Esen (1996). Çağdaş Tiyatro ve Dramaturgi. İstanbul: Mitos Boyut Yayınevi.
• Erdenk, Barış (1997). “Oyunculuk Sanatında Staislavki ve Meyerhold Yöntemlerinin Sentezcisi Olarak Yevgeni Vaktangov”. YL tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Güllü, Fırat (2014). https://www.mimesis-dergi.org/2014/06/thomas-ostermeier-akil-duygu-ve-direnis/ IMDb (2025). https://www.imdb.com/name/nm8639804/
• Karaboğa, Kerem (2005). Oyunculuk Sanatında Yöntem ve Paradoks. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Kocaeli Üniversitesi (2025). https://gsf.kocaeli.edu.tr/sayfalar/drama-yazarligi-ve-dramaturji-5f8
• Mitos Boyut (2025). https://www.mitosboyut.com.tr/urunler?yazar=ali-omur-ulusoy
• Nutku, Özdemir (1985). Dünya Tiyatrosu Tarihi II. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Pavis, Patrice (2000). Gösterimlerin Çözümlenmesi. İstanbul: Dost Kitabevi.
• Şener, Sevda (1998). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Ulusoy, A. Ö. (2015). Rasat Zamanı. Tiyatro Eleştirmenliği Ve Dramaturji Bölümü Dergisi(19), 129-190.
• Ulusoy, A. Ö. (2018). Kurbanlar Tanrı İstiyor. İstanbul: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları
• Ulusoy, A. Ö. (2019). Yollu. İstanbul: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları
• Ulusoy, A. Ö. (2024). Robert Wilson’ın ‘Hamlet Makinesi’ Rejisi ve Postdramatik Stratejisi. Yedi(33), 73-85. https://doi.org/10.17484/yedi.1551474
• Ulusoy, A. Ö. (2025). Biyopolitik Bir Kavram Olarak “Kadın Bedeni” ve Protest Bir Tavır Olarak Performans Sanatında Çıplaklık. Konservatoryum, 11(2), 631-644. https://doi.org/10.26650/CONS2024-1532501
• Ulusoy, A. Ö. (2025). Drama Yazarlığı ve Dramaturji Bölümü Öğrencilerinin Dramatik Yazarlık Yönelimleri: Kocaeli Üniversitesi Örneklemi. Asya Studies, 9(32), 261-276. https://doi.org/10.31455/asya.1679582
• ULUSOY, A. Ömür, & SANİOĞLU, N. M. (2024). Dramaturgy and philosophy in anti-realist theatre. South Florida Journal of Development, 5(10), e4524. https://doi.org/10.46932/sfjdv5n10-030
• Yukihide, Endo (1997). https://core.ac.uk/download/pdf/234635788.pdf