Erodibility “K” Factor of Great Soil Groups in Turkey

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, - , 03.05.2013

Hicrettin Cebel Suat Akgül Orhan Doğan Fatma Elbaşı

Öz

It is benefited from Universal Soil Loss Equation (USLE) to determine the measures to be taken against erosion on lands being used for agriculture. Through this equation annual sediment deposition in dams and small dams together with their economic storage life are being estimated. This requires the necessity of determining the soil erodibility factor (K), one of the most important parameter of the equation. Totally 3579 soil samples from 0-20 cm depth were taken from Turkish Great Soil Groups and have been analyzed in the laboratory. According to the erodibility values calculated by means of physical and chemical analyses, it has been found that 333 soil samples very highly, 1418 soil sample highly and 1298 were moderately erodible. When the distribution was evaluated according to the Great Soil Groups, 50 % percent of the samples (333) taken from alluvial soils, 31 % (433) of the samples taken from brown forest soils and 38% (357) of the samples taken from noncalcerous brown forest soils were highly erodible. As a result, a great portion of the agricultural lands were found to be highly and moderately erodible. The proportion of very slightly and slightly erodible soils was only 14 % of the total number of soil samples.

Anahtar Kelimeler

-

Türkiye Büyük Toprak Gruplarının Erozyona Duyarlılık “K” Faktörleri

Öz

Bir havza veya tarım alanında erozyona karşı alınacak en etkili ve ekonomik olarak uygulanabilir koruma önlemleri alternatiflerinin belirlenmesi ve bunların uygulanması gerekmektedir. Tarımsal üretimde kullanılan arazilerde su erozyonuna karşı alınacak önlemlerin saptanmasında Üniversal Toprak Kayıpları Tahmini Eşitliğinden yararlanılmaktadır. Bu eşitlik yardımıyla baraj ve göletlerde yıllık sediment depolanmasının tahmini ve bu yapıların ömürlerinin saptanması konusunda kullanılmaktadır. Eşitliğin çözümünde kullanılan parametreler arasında en önemlilerinden biri olan toprakların aşınmaya karşı duyarlığı (K) parametresinin bilinmesi gerekmektedir. Türkiye Büyük Toprak Gruplarının (BTG) tarım alanlarındaki dağılımı dikkate alınarak 3579 adet ve 0-20cm'den alınan topraklarda yapılan fiziksel ve kimyasal analizler sonucu hesaplanan aşınabilirlik değerlerine göre toprakların 333 adeti çok kuvvetli derecede 1418 adeti kuvvetli derecede, 1298 adeti ise orta derecede aşınabilir topraklar sınıfına girmiştir. Bu dağılımı (BTG) düzeyinde incelediğimizde ilk sırayı 323 adet ile alüvyal toprağın % 50'si kuvvetli derecede aşınabilir olarak belirlenirken, bu oran kahverengi orman toprakların 433 adetinde % 31 ve kireçsiz kahverengi orman toprağında ise bu oran %38 olarak belirlenmiştir. Sonuçta tarım topraklarının büyük çoğunluğu kuvvetli derecede ve orta derecede aşınabilir topraklar sınıfına girmektedir. Çok az ve az aşınabilir toprakların sayısı ise toplam toprak sayısına göre sadece % 14'dür.

Anahtar Kelimeler

Büyük toprak grubu (BTG), erozyona duyarlılık, k parametresi, USLE, Great soil group, erodibility, k factor, USLE