Çarşamba Ovasının Buğday Bitkisi Altındaki Topraklarının Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 18 - 28, 27.03.2019

Nalan Kars İmanverdi Ekberli

https://doi.org/10.21657/topraksu.544657

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada, Çarşamba Ovasının buğday bitkisi yetiştirilen tarım topraklarının bazı fiziksel, kimyasal

özelliklerinin belirlenmesi ve dağılımı araştırılmıştır. Bu amaçla, Samsun ilinde yer alan Çarşamba

Ovasının 20 köyünde çiftçiler tarafından tarım yapılan arazilerden toprak örnekleri alınmıştır. Araştırma

2013-2014 yılları arasında aynı arazilerde yürütülmüştür. Araştırmanın amacı doğrultusunda,

toprakların bazı fiziksel (tekstür, tarla kapasitesi, solma noktası, hacim ağırlığı) ve kimyasal (organik

madde, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik, kireç içeriği, toplam azot, değişebilir katyonlar,

yarayışlı fosfor, katyon değişim kapasitesi, alınabilir Fe, Cu, Zn, Mn); özellikleri belirlenmiştir. Araştırma

sonucuna göre, buğday bitkisi yetiştirilen toprakların çoğunluğu killi tın bünyeye sahip, hacim ağırlığı

değerleri orta (%65’i), %85’inin tarla kapasitesi değerleri %20-%40 arasında belirlenmiştir. Toprakların

büyük bir çoğunluğu (%72.5’i) hafif alkalin reaksiyonlu, tuzsuz, değişik miktarlarda kireç içermekte

olup, organik madde miktarı orta düzeyde belirlenmiştir. Toprakların azot miktarı düşük (%57.5’i),

fosfor miktarı az (%30’i); orta (%35’i); yüksek (%35’i), potasyum düzeyi orta (%57.5’i), katyon değişim

kapasitesi ise orta (%17.5’i), yüksek (%47.5’i) ve çok yüksek (%35’i) olarak saptanmıştır. Toprakların

demir miktarı (%62.5’i) orta, bakır miktarı (%100’ü) çok yüksek, mangan miktarı çok düşük (%50’si) ve

düşük (%50’si), çinko miktarı ise çok düşük (%80’ni) düzeyde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Buğday bitkisi, Çarşamba ovası, fiziksel ve kimyasal özellikler, frekans dağılımı

Kaynakça

• Anonim (1984). Samsun İli Verimlilik Envanteri ve Gübre İhtiyacı Raporu. Yayın No:23, Genel Yayın No:760, Ankara. Anonim (2012). Samsun İli Tarım Mastır Planı. T.C. Samsun İl Özel İdaresi. Anonymous (2016). International Grains Council (IGC), 2016. https://www.igc.org.uk Anonim (2016). Türkiye İstatistik Kurumu Temel İstatistikler. http://www.tuik.gov.tr Aydarov İP (1985). Regulirovaniye bodno-solevogo i pitatelnogo rejimov oroşayemıh zemel, Press ‘‘Agropromizdat’’, 304, Moskova. Başar H (2001). Bursa ili topraklarının verimlilik durumlarının toprak analizleri ile incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2): 69-83. Bayraklı F (1987). Toprak ve Bitki Analizleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları, No:17, Samsun. Black C A (1965). Methods of soil analysis Part I-Physical and Mineralogical Methods, Soil Science Society of America, No: 9, USA. Brohi AR, Aydeniz A, Karaman MR (1997). Toprak verimliliği (Genişletilmiş 2. Baskı). Türk Hava Kurumu Basımevi, 298, Ankara. Campbell P (1985). Soil physics whit basic. Elsevier Press, Amsterdam. Cantero-Martinez C, Angas P, Lampurlanes J (2007). Long-term yield and water use efficiency under various tillage systems in Mediterranean rainfed conditions. Annals of Applied Biology 150: 293–305. Çimrin K M, Boysan S (2006). Van yöresi tarım topraklarının besin elementi durumları ve bunların bazı toprak özellikleriyle ilişkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 16(2): 105-111. Çolakoğlu H (1985). Gübre ve Gübreleme. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Teksir no:17, Bornova, İzmir. Demiralay İ (1993). Toprak fiziksel analizleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:143, Erzurum. Dengiz O, Ekberli İ (2017). Bazı vertisol alt grup topraklarının fizikokimyasal ve ısısal özelliklerinin incelenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 6(1): 45-52. Dengiz O, Göl C, Ekberli İ, Özdemir N (2009). Farklı Alüvial Teras Şekilleri Üzerinde Oluşmuş Toprakların Dağılımı ve Özelliklerinin Belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 24(3): 184-193. Dengiz O, Gülser C (2014). Farklı Fluviyal Depozitler Üzerinde Oluşmuş Toprakların Dağılım Alanlarının Belirlenmesi ve Sınıflaması, Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 1(1): 9-17. Ekberli İ, Dengiz O (2016). Bazı Inceptisol ve Entisol Alt Grup Topraklarının Fizikokimyasal Özellikleriyle Isısal Yayınım Katsayısı Arasındaki Regresyon İlişkilerin Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 5(2): 1-10. Ekberli İ, Horuz A, Korkmaz A (2005). İklim faktörleri ve farklı azot dozlarının mısır bitkisinde verim ve azot kapsamına etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 12-17. İ, Kerimova E (2005). Azerbaycan’ın Şirvan Bölgesinde Sulanan Killi Bir Toprağın Bazı Fiziksel-Kimyasal Parametrelerinin Değişimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(3): 54-59. Ekberli İ, Kerimova E (2008). Functional Relationships Between Fertility and Some Soil Parameters. Asian Journal of Chemistry, 20(3): 2320-2326. Ekberli İ, Dengiz O (2017). Bazalt ana materyali ve farklı topografik pozisyon üzerinde oluşmuş toprakların bazı topografik özellikler ve fiziksel-kimyasal özellikleri arasındaki doğrusal regresyon modellerinin belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 6(1): 15-27. Fageria NK, Baligar VC, Jones CA (1991). Growth And Mineral Nutrition Of Field Crops. Marcel Dekker Incorporated, 586, Newyork, USA. Gülser C, Demir Z, İç S (2010). Changes in some soil properties at different incubation periods after tobacco waste application. Journal of Envıronmental Biology, 31(5): 671-674. Gülser C, Ekberli İ, Candemir F, Demir Z (2016). Spatial variability of soil physical properties in a cultivated field. Eurasian Journal Soil Science, 5(3): 192-200. Gürsoy S, Sessiz A, Malhi SS (2010). Short-term effects of tillage and residue management following cotton on grain yield and quality of wheat. Field Crops Research, 119: 260- 268. Heuscher SA, Brandt CC, Jardine PM (2005). Using soil physical and chemical properties to estimate bulk density. Soil Science Society of America Journal, 69(1): 51-56. Hossain M F, Chen W, Zhang Yu (2015). Bulk density of mineral and organic soils in the Canada’s arctic and subarctic. Information Processing In Agriculture, 2: 183-190. İç S (2015). Çarşamba Ovası Sol Sahil Topraklarında Yorgunluk Parametrelerinin Belirlenmesi. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, 172, Samsun. Jackson M.C (1962). Soil Chemical Analysis. Prentice Hall. Inc. Englewood Cliffs, New Jersey, USA. Kacar B (1994). Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri III, Toprak Analizleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No:3, Ankara. Kauriçev İS, Panov NP, Rozov NN, Stratonoviç MV, Fokin AD (1989). Press BO ‘‘Agropromizdat’’, 719, Pocvovedeniye, Moskova. Katkat A V, Çelik N, Yürür N, Kaplan M (1987). Ekmeklik Cumhuriyet-75 Buğday Çeşidinin Azotlu Ve Fosforlu Gübre İsteğinin Belirlenmesi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, Bursa. Kendal E, Tekdal S, Aktaş H, Altıkat A, Karaman M, Baran İ (2011). Diyarbakır Ekolojik Koşullarına Uygun Yabancı Yazlık Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Tarım Kongresi, Cilt 1- sayfa:242-245,12- 25 Ekim, Bursa. Kettlewell PS, Griffiths MW, Hocking TJ, Wallington DJ (1998). Dependence of wheat dough extensibility on flour sulphur and nitrogen concentrations and the ınfluence of foliar applied sulphur and nitrogen fertilisers. Journal of Cereal Science, 28: 15-23. Kün E (1996). Tahıllar-I Serin İklim Tahılları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:1451, Ankara. Lindsay L, Norvell WA (1978). Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of American Proceeding 42: 421-428. Machado S, Petrie S, Rhinhart K, Qu A (2007). Long-term continuous cropping in the Pacific Northwest: tillage and fertilizer effects on winter wheat, spring wheat, and spring barley production. Soil and Tillage Research 94, 473–481. Martin MA, Reyes M, Taguas FJ (2017). Estimating soil bulk density with information metrics of soil texture. Geoderma, 287: 66-70. Martínez E, Fuentes JP, Silva P, Valle S, Aceved E (2008). Soil physical properties and wheat root growth as affected by no-tillage and conventional tillage systems in a Mediterranean environment of Chile. Soil and Tillage Research, 99(2): 232-244. Olsen SR, Cole V, Watanabe FS, Dean LA (1954). Estimation of Available Phosphorous in Soils by Extraction with Sodium Bicarbonate. USDA Circular, 9398: 1-19. Özdemir Ö, Gülser C, Ekberli İ, Kop ÖT (2014). Asit toprakta düzenleyici uygulamalarının bazı toprak özellikleri ve verime etkileri. / Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 2(1): 27- 32. Özyazıcı MA, Dengiz O, Aydoğan M, Bayraklı B, Kesim E, Urla Ö, Yıldız H, Ünal E (2016). Orta ve Doğu Karadeniz bölgesi tarım topraklarının temel verimlilik düzeyleri ve alansal dağılımları. Anadolu Journal of Agricultural Sciences, 31(1): 136-148. Parlak M, Fidan A, Kızılcık İ, Koparan H (2008). Eceabat ilçesi (Çanakkale) tarım topraklarının verimlilik durumlarının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 14(4): 394-400. Richards LA (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. United States Department of Agriculture. Handbook, 60: 105-106. Sağlam MT (1997). Toprak ve Suyun Kimyasal Analiz Yöntemleri. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 189. Smith GP, Googing MJ (1999). Models of wheat grain quality considering climate, cultivar and nitrogen effects. Agricultural and Forest Meteorology, 94(1): 86-93. Şeker C, Karakaplan S (1999). Konya ovasında toprak özellikleri ile kırılma değerleri arasındaki ilişkiler. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23: 183-190. Taban S, Alpaslan M, Hashemi AG, Eken D (1997). Orta Anadolu’da çeltik tarımı yapılan toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3(3): 457- 466. Turan MA, Katkat AV, Özsoy G, Taban S (2010). Bursa ili alüviyal tarım topraklarının verimlilik durumları ve potansiyel beslenme sorunlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(1): 115-130. Tümsavaş Z (2002). Bursa ili kolüvyal büyük toprak grubu topraklarının verimlilik durumunun belirlenmesi. Anadolu, Journal of Agean Agricultural Research Institute, 12(1): 131- 144. Tümsavaş Z, Aksoy E (2009). Kahverengi orman büyük toprak grubu topraklarının verimlilik durumlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(1): 93-104. United States Salinity Laboratory Staff (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils, Agriculture. Handbook No:60, USDA. Ülgen N, Yurtsever N (1988). Türkiye Gübre Ve Gübreleme Rehberi (3. Baskı). Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları No. 151, 182, Teknik Yayınlar No: T-59, Ankara. Wilson MG, Sasal MC, Caviglia OP (2013). Critical bulk density for a Mollisol and a Vertisol using least limiting water range: Effect on early wheat growth. Geoderma,192: 354- 361. Xu ZZ, YU ZW, Wang D, Zhang YL (2005). Nitrogen Accumulation and Translocation for Winter Wheat under Different Irrigation Regimes. J. Agronomy&Crop Science 191, 439-449. Zengin M, Şeker C (2003). Buğday bitkisinin besin elementi kapsamı ile toprak özellikleri arasındaki regresyon ilişkiler. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(31): 31-35.