Büyük Menderes Havzasında Bazı Hidroklimatolojik Değişkenlerin Eğilim Analizi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 43 - 50, 30.03.2021

Ödül Öztürk , İlknur Cebeci

https://doi.org/10.21657/topraksu.775654

Cited By: 4

Öz

İnsanlık tarihinden bu yana dünyanın değişen doğal dengesi, iklimleri de değiştirmektedir. Tüm canlı yaşamı ve çevresini tehdit eden küresel iklim değişikliğinin su kaynaklarımız üzerinde de önemli etkiler yaratması muhtemeldir. Dolayısıyla hidroklimatolojik değişkenlerin zaman içerisindeki değişimlerini incelemek önem arz etmektedir. Bu çalışmada Ege Bölgesinde yaklaşık 26.000 km2’lik bir alan ile en büyük havza niteliğinde olan Büyük Menderes Havzası ele alınmıştır. Havzada yer alan Aydın, Denizli ve Uşak illerine ait uzun yıllar aylık ortalama yağış, sıcaklık ve akım verileri Mann Kendall trend analizine tabii tutularak zaman içindeki değişim incelenmiştir. Buna göre sıcaklık bakımından en anlamlı artış eğilimi yedi ay ile Denizli’de olurken Uşak’ta da yaz aylarındaki artış istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Aydın ilinde ise sıcaklıklarda bir artış söz konusu olup bu artış istatistiki olarak önemli bulunmamıştır. Yağış ve akım eğilimleri incelendiğinde ise Denizli ve Uşak’ta yağışlarda görülen artış eğilimi anlam teşkil etmez iken havzada bulunan iki akım istasyonunda da önemli azalış eğilimi izlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akım, Büyük Menderes Havzası, Mann Kendall, sıcaklık, yağış

Trend Analysis of Some Hydroclimatological Variables in Büyük Menderes Basin

Öz

At the beginning of the humanity, the changing natural balance of the world has also changed the climate. Global climate change, which threatens all life and its environment, is likely to have a significant impact on our water resources. It is therefore important to examine the precipitation and streamflow from the elements of the hydrological cycle as well as the changes in temperature in time. In this study, Büyük Menderes Basin, which is the largest basin of the Aegean Region with about 26.000 km2 area, was examined. In long-term average monthly precipitation, temperature and stream flow data belong to Aydın, Denizli and Uşak provinces which are taken up in the basin, were analyzed by using Mann Kendall Trend Analysis. Accordingly, while the most significant increase trend in temperature was in Denizli with seven months, the increase trend in summer months in Uşak was statistically significant, too. An increased trend was found in temperatures for Aydın, which was not statistically significant. When it comes to evaluate precipitation and streamflow trends; while increase trend was not  found significant in Denizli and Uşak, significant decrease trend in stream flow was found in two stream gauging station in the basin.

Anahtar Kelimeler

Flow, Büyük Menderes Basin, Mann Kendall, Precipitation,, Temperature

Kaynakça

• Anonim (2010). Büyük Menderes Havza kirlilik eylem planı, T.C. Çevre Şehircilik ve Orman Bakanlığı. https://webdosya.csb. gov.tr/.
• Anonim (2016). Büyük Menderes Havzası Kirlilik Önleme Eylem Planı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ekim 2016. https://webdosya.csb.gov.tr/csb/dokumanlar/cygm0013.pdf
• Bahadır M (2011). Kızılırmak Nehri akım değişmelerinin istatistiksel analizi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,Volume 6/3, 1339-1356.
• Burn DH, Elnur MAH (2002). Detection of hydrologic trends and variability. Journal of Hydrology, 255, 107–122.
• Cengil B (2009). İklim değişiminin Büyük Menderes Havzasında zeytin yetiştirme alanları üzerine etkisi. Ege Üniversitesi fen bilimleri enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
• Cengiz TM, Kahya E (2006). Türkiye göl su seviyelerinin eğilim ve harmonik analizi, ITÜ Dergisi. 5 (3) 2: 215-224.
• Chaponniere A, Smakhtin V (2006). A review of climate change scenarios and preliminary rainfall trend analysis in the Oum Er Rbia Basin, Morocco. IWMI, Working Paper 110, Drought Series: Paper 8, Colombo, Sri Lanka.
• Çakmak Ö, Baran T (2015). Büyük Menderes Havzası yağışlarında eğilim analizi. 4. Su Yapıları Sempozyumu 419-427.
• Durdu ÖF (2010). Effects of climate change on water resources of the Büyük Menderes River Basin, Western Turkey. Turk J. Agric For, 34, 319-332, TÜBİTAK. Erdoğan F (1989). Türkiye’de yaygın kuraklık. Meteoroloji Mühendisleri Odası Bülteni 2:1-4.
• İçağa Y (1994). Analysis of trends in water quality using nonparametric methods. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kadıoğlu M (1997). Trends in surface air temperature data over Turkey. Int. J. Climatol., 17: 511-520.
• Kahya E, Kalaycı S (2004). Trend analysis of streamflow in Turkey. Journal of Hydrology, 289, 128-144.
• Kalaycı S, Kahya E (1998). Susurluk Havzası nehirlerinde su kalitesi trendlerinin belirlenmesi. Journal of Engineering and Environmental Science.
• Koçman A, Işık Ş, Mutluer M (1996). Ege ovalarında yağış değişkenliği ve kuraklık sorunu. Ege Coğrafya Dergisi, 8, 25-36.
• Kosif K (2001). Samsun ilinde iklim trendleri. DSİ Teknik Bülteni, Cilt 98, Sayfa 3-13.
• Önol B, Semazzi FHM (2006). Regionalization of climate change simulations over the Eastern Mediterranean. American Meteorological Society.
• Özfidaner M (2007). Türkiye yağış verilerinin trend analizi ve nehir akımları üzerine etkisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 73 s., Adana.
• Özkul S, Fıstıkoğlu O, Harmancıoğlu N (2008). İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisinin Büyük Menderes ve Gediz havzaları örneğinde değerlendirilmesi. TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi Bildiriler Kitabı, 309-322.
• Özkul S (2009). Assessment of climate change effects in Aegean River basins: the case of Gediz and Buyuk Menderes Basins. Climatic Change, 97: 253283.
• Özel N (2004). Türkiye’deki nehir akımları aylık verilerinin parametrik olmayan trend analizi. Yüksek Lisans Tezi, SÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Partal T, Kahya E (2006). Trend analysis in Turkish precipitation data. Hydrological Processes, 20: 2011- 2026.
• Sütgibi S (2009). Büyük Menderes havzasının sıcaklık, yağış ve akım değerlerindeki değişimler ve eğilimler. Marmara Coğrafya Dergisi, 31, 398-414.
• Toros H (1993). Klimatolojik serilerden Türkiye genelinde trend analizi. Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türkeş M (1996). Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey. International Journal of Climatology, 16, 1057-1076.
• Türkeş M, Koç T, Sariş F (2009). Spatiotemporal variability of precipitation total series over Turkey. International Journal of Climatology, 29, 1056-1074.
• Türkeş M, Deniz ZA (2011). Güney Marmara bölümü’nün (Kuzey Batı Anadolu) Klimatolojisi ile yağış ve akım dizelerinde gözlenen değişimler ve eğilimler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8/1, 1579-1600.
• Yeşilırmak E, Akçay S, Dağdelen N (2011). Büyük Menderes havzasında yıllık toplam yağışların zamansal değişimleri. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1) : 37 – 46.
• Yıldırım YE, Türkeş M, Tekiner M (2004). Time-Series analysis of long-term variations in stream-flow data of some stream-flow stations over the Gediz Basin and in precipitation of the Akhisar Station. Pakistan Journal of Biological Sciences, 7: 17-24.
• Yue YS, Zou S, Whittemore D (1993). Non parametric trend analysis of water quality data of rivers in Kansas. Journal of Hydrology, 150, 61-80.
• Yue S, Wang CY (2002). Regional streamflow trend detection with consideration of both temporal and spatial correlation. International Journal of Climatology, 22(8):933–946.
• Zhang X, Harvey KD, Hoggy WD, Yuzyk TR (2001). Trends in Canadian streamflow. Water Resour. Res., 37,4: 987-998.