Perspectives on Organ Donation in the Context of Sociodemographic Data and Levels of Burn Out in a Group of Nurse

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 1, 26 - 32, 01.02.2011

Özgür Aytaş Şükrü Kartalcı Süheyla Ünal

Öz

Aim: Today, the biggest problem of organ transplantation is that organ donation rates are very low. The belief and attitude of health workers can change organ donation rates, as they are referred to as the vital important in the information and instruction of the patients and their relatives for organ donation. The aim of this study is to examine how the sociodemographic data and level of burn out in nurses affected their thoughts on organ donation. Method: 201 nurses working in Inonu University Turgut Ozal Medical Center were included in the study. Sociodemographic Data Form, Maslach Burn out Inventery and Sentiments Evaluation form on organ donation were used as data collection tools. Results: Sixty percent of the participants emphasized that they didn't have enough information about organ transplantation and, 42% emphasized that they have the thought of donating their organs. Married and healthy participants were observed to be prone to donate their organs. Forty six percent of the participants stated that they would favor to donate their organs in case of brain death. Thirty two percent of the participants stated that they might donate their relatives' organs in case of brain death. Negative religious believes decrease organ donation thought. The more Individual Success Subscale Score increased the more the consideration of organ donation increased. Only twenty two percent of the participants gave the instructions to the patients' relatives on this topic. Conclusion: We identified that the nurses did not have definite opinions or adequate sensitivity on organ donation. Levels of information, individual success and religious believes seemed to shape the opinions relaeted the organ donation. Eventually, it appears that to reach the desired level in organ donation, the nurses should be given special training on this topic and should be selected according to their individual success rates. Key words: Organ Donation; Nurse; Sociodemographic Data; Burn Out.

Anahtar Kelimeler

Organ Donation; Nurse; Sociodemographic Data; Burn Out.

Bir Grup Hemşirenin Sosyodemografik Verileri ve Tükenmişlik Düzeyleri Bağlamında Organ Bağışına Bakış Açıları

Öz

Amaç: Günümüzde organ nakli konusundaki en önemli problem, organ bağışı oranlarının çok düşük olmasıdır. Organ bağışı konusunda hasta ve yakınlarını bilgilendirme ve yönlendirmede önemli rolü olan sağlık çalışanlarının, inanç ve tutumları organ bağışı oranlarını değiştirebilir. Bu çalışmanın amacı, hemşirelerin sosyodemografik verileri ve tükenmişlik düzeylerinin organ bağışı konusundaki düşüncelerini nasıl etkilediğini araştırmaktı. Metod: İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezinde çalışan 201 hemşire çalışmaya dahil edildi. Veri toplama aracı olarak Sosyodemografik Veri Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Organ Nakline İlişkin Görüş Değerlendirme Formu kullanıldı. Bulgular: Katılımcıların; %62'si organ nakli ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmadığını, %42'si organlarını bağışlamayı düşündüğünü ifade etti. Evli ve sağlıklı olanların daha yüksek oranda organ bağışlama düşüncesine sahip olduğu izlendi. Beyin ölümü durumunda katılımcıların %46'sı organlarını bağışlayabileceğini belirtirken, %32'si beyin ölümü durumunda yakınlarının organlarını bağışlayabileceğini belirtti. Olumsuz dini inançlar organ bağışlama düşüncesini azaltmaktaydı. Kişisel Başarı Alt Ölçeğinden alınan puanlar arttıkça organ bağışlama düşüncesi artmaktaydı. Katılımcıların sadece %22'si hastaların yakınlarına bu konuda bilgilendirme yapmaktaydı. Sonuç: Bu çalışmada hemşirelerin organ bağışı konusunda kesin fikir ve yeterli duyarlılığa sahip olmadığı görüldü. Konu ile ilgili bilgi seviyesi, kişisel başarı düzeyi ve dini inançlar organ bağışı ile ilgili düşünceleri şekillendiriyor gibi görünmekteydi. Sonuç olarak, organ bağışı konusunda istenen düzeye ulaşmak için hemşirelere özel eğitim verilmesi gerekir. Organ nakli ile ilgili birimlerde çalışan hemşirelerin kişisel başarı düzeyi yüksek olanlardan seçilmesi daha uygun olabilir. Anahtar kelimeler: Organ Bağışı; Hemşire; Sosyodemografik Veri; Tükenmişlik.

Anahtar Kelimeler

Organ Bağışı; Hemşire; Sosyodemografik Veri; Tükenmişlik.

Kaynakça

• Yücetin L, Keçecioğlu N, Ersoy F. Türkiye’de organ bağışı ve nakline bir bakış. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık Dergisi 2003;14(2):115-8.
• Edirne T. Türkiye’de organ ve doku nakli uygulamaları sonuç ve strateji önerileri. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2004;24:261-6.
• Özdağ N. Organ nakli ve bağışına toplumun bakışı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2001;5:46-54.
• Yılmaz E. Sağlık çalışanlarının organ nakli ve bağışına ilişkin düşünceleri. Eskişehir, 2006.
• Koşar N. Organ nakli organizasyonları ve organ nakli, organ bağışı hakkında bilgi davranış araştırması (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniviversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim Bilim Dalı İstanbul; 1994.
• Sarıtaş S. Sağlık yüksek okulu öğrencilerinin organ nakli ve bağışı konusundaki algıları (Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı. Eskişehir, 2005.
• Bal C, Çolak E. Eskisehir ilinde organ bağışı hakkındaki tutum ve davranışlar. biyoistatistik sempozyumu. Adana, 1998.
• Çan G, Torun P, Gürpınar SS. Trabzon il merkezinde halkın organ nakli ve bağışı konusundaki bilgi ve davranısları. Hacettepe Üniversitesi Toplum Hekimliği Bülteni. Ankara 1997.
• Organ Nakli ve Organ Bağışı www.akdeniz.edu.tr, Erişim tarihi: 15.07.2009.
• Kent B. Protection behaviour: a phenomenon affecting organ donation and tissue donation in the 21st century? Int J Nurs Stud 2004;41:273-84.
• Smith J. Organ donation: What can we learn from North America? Nurs Crit Care 2003;8(4): 172-8.
• Tamburi LM. The role of critical care curses in the organ donation breakthrough collaboratıve. Critical Care Nurse 2006;26(2):20-2.
• Williams MA, Lipsett P, Rushton C.H. et.al The physician’s role in discussing organ donation with families. Critical Care Medicine 2003;31(5):1568-73
• Hannah S. Increasing awareness of tissue donation: in the non-heart beating dono. Intensive Critical Care Nurs 2004; 20(5):292-8.
• Schroeter K, Taylor J.G. Ethical considerations in organ donation for critical care nurses. Crit Care Nurse 1999;19:60-9.
• Aras Z. Birinci basamak sağlık kurumlarında çalısan hemşire ve ebelerin tükenmişlik durumları. M.Ü Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi İstanbul, 2005.
• Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2006;7(2):100-8.
• Canbaz S, Sünter TA, Dabak S, Öz H, Pesken Y. Hemşirelerde tükenmişlik sendromu, iş doyumu ve işe bağlı gerginlik. Hemşirelik Forumu, İstanbul, 2005.
• Aydın R. Hemşirelerde iş doyumu ve kişilerarası çatısmalara olan etkisi. İ.Ü Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, 2000.
• Alimoglu MK, Dönmez L. Daylight exposure and the other predictors of burnout among nurses in a üniversity hospital. Int J Nursing Studies 2005;42(5):549-55.
• Sandström A, Rhodin NR, Lundberg M, Olsson T, Nyberg L. Impaired cognitive performance in patients with chronic burnout syndrome. Biological Psychology 2005;69:271-9.
• Demerouti E, Bakker AB, Nachreiner F, Schaufeli WB. A model of burnout and life satisfaction amongst nurses. J Adv Nursing 2000;32(2):454-64.
• Elloy DF, Terpening W, Kohls J. A causal model of burnout among selfmanaged work team members. J Psychology 2001;135(3):321- 4.
• Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. J Occup Behaviour 1981;2(2):99-113.
• Kaçmaz N. Tükenmişlik (Burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi 2005;68(1):29-32.
• Kızılcık D. The Influence of burnout on job performance with the moderating effect of organizational commitment in call center enviroment. M.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, 2004.
• Özyurt A. İstanbul hekimlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. M.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi İstanbul, 2003.
• Aktekin M. Organ donation: Dilemma of health personel. Dial Transplant Burn 1994;7(3):56-62.
• Ingram JE, Buckner EB, Rayburn AB. Critical care nurses attitudes and knowledge related to organ donation. Dimens Crit Care Nursing 2002;21(6):249-55.
• Akgün HS, Bilgin N, Tokalak I, Kut A, Haberal M. Organ donation: a cross-sectional survey of the knowledge and personal views of Turkish health care professionals. Transplantation Proceedings 2003;35:1273-6.
• Yumak AK. Organ nakli ve bağışı üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniv. Saglık Bilimleri Enstitüsü, Kazaların Demografisi ve Epidemiyolojisi Anabilim Dalı, Ankara, 1994.
• Pugliese MR, Degli Esposti D, Venturoli N, Mazzetti Gaito P, Dormi A, Ghirardini A, Costa AN, Ridolfi L. Hospital attitude survey on organ donation in the Emilia Romagna region, Italy. Transpl Int 2001;14(6):411-9.
• Kim JR, Fisher MJ, Elliott D. Undergraduate nursing students knowledge and attitudes towards organ donation in Korea: Implications for education. Nurs Educ Today 2006 Aug; 26:(6):465-74.
• Özmen ve ark. Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin organ bağışına ilişkin bilgi ve görüşleri. 2007.
• Gökçakan Z. Psikolojik danışmanlarda tükenmişlik sendromu, nedenleri ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Ocak 2003: Yöret Postası 19.
• Singh P, Kumar A, Pandey CM, Chandra H. Evel of awareness about transplantation, brain death and cadaveric organ donation in hospital staff in India. Prog Transplant 2002; 12(4):289-92.
• Abaan S. Ötenazi: Hastalarımıza borcumuz mu? Türkiye Klinikleri Tıbbi Etik Dergisi 1997;5(2):92-6.
• DuBois JM, Anderson EE. Attitudes toward death criteria and organ donation among healthcare personnel and the general public. Prog Transplant 2006;16(1):65-73.
• Siminoff LA, Arnold RM, Caplan AL Healthcare professional attitudes toward donation: effect on practice and procurement. J Trauma 1995;39(3):553-9.
• Kennedy HB, Farrand L. Attitudes of emergency nurses toward organ and tissue donation. J Emerg Nurs 1996;22(5):393-7.
• Unal S, Elyas Z, Kaya Y,Ozcan C. Sağlık personelinin beyin ölümü ve organ bağışıyla ilgili inanç ve tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2010;20(1):389-400.
• Vatanoğlu EE. Türkiye’de yasal ve etik boyutuyla organ nakli hakkında anket. araştırması ve sonuçları. Doktora Tezi. İstanbul,: Deontoloji ve Tıp Tarihi AD, 2007.
• Hughes JJ. Brain death and technological change. Personal ıdentity, neural prostheses and uploading second international symposium on brain death. Havana Cuba;1995.
• Neil M, Shemie LS, webster GC, Dickens BM.Bioethics for clinicians 24. Brain Death. CMAJ 2001;164(6):833-6.
• İşletişim Adresi: Dr. Şükrü KARTALCI
• İnönü Üniversitesi Tip Fakültesi,
• Psikiyatri Anabilim Dalı, 44280 Malatya,
• Tlf: 0 422 3410660 / 5410 Fax: [phone]
• e-mail: [e-mail]