Analysis of The Turkish Terms of Foreign Origin Proposed as Equivalents of Anatomical Terms

Yıl 2008, Cilt: 15 Sayı: 3, 175 - 179, 01.06.2008

Selman Çıkmaz Recep Mesut

Öz

Objective: The question of the frequency of the terms of foreign origin proposed as Turkish correspondings to the Latin terms in Nomina Anatomica is tackled in this study. Material and method: We determined 19 Turkish anatomical and medical dictionaries as references in this study. We prepared a reference list of terms in Latin from which we searched for the correspondings in the latest index of the anatomy terms, the “Terminologia Anatomica”. Results: We made a list of 1658 terms in Latin from Terminologia Anatomica to search for their equivalents. 28.1% of the terms proposed in the dictionaries were of foreign origin as we analysed them using the “Contemporary Turkish Dictionary” of Turkish Language Foundation. Of these terms 44.9% were from Arabic, 27.7% were from Persian, 19.3% were from French, 4.1% were from Greek, 1.7% were from Latin, 0.9% were from Mongolian, 0.6% were from Italian, 0.6% were from Armenian and 0.2% were from English languages. Conclusions: We claim that the efforts of generating Turkish equivalents for the anatomical terms must be expedited. Key words: Anatomy, Terminology, Etymology, Turkish term, Foreign term.

Anahtar Kelimeler

Anatomy, Terminology, Etymology, Turkish term, Foreign term.

Anatomi Terimlerine Önerilmiş Türkçe Karşılıklardaki Yabancı Kökenli Terimlerin Analizi

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Nomina Anatomica'da yer alan Latince terimlere önerilmiş Türkçe karşılıklardaki, yabancı kökenli terimlerin ne sıklıkta olduğu sorusuna yanıt arandı. Gereç ve Yöntem: Araştırmasını yapmak üzere anatomi ve genel tıpla ilgili 19 Türkçe sözlüğü kaynak olarak belirledik. Daha sonra uluslararası anatomi terimlerinin son dizini olan ‘Terminologia Anatomica”dan karşılıklarını arayacağımız kılavuz bir Latince terim listesi elde ettik. Bulgular: Bunların sayısı 1658 idi. Saptadığımız bu terimlerin sözlüklerde önerilmiş karşılıklarını Türk Dil Kurumu'nun “Güncel Türkçe Sözlüğü”nden yararlanarak köken bakımından incelediğimizde 466 tanesinin yabancı kökenli olduğunu saptadık. Bu yabancı kökenli terimlerin sıklığının da tarihsel sürece uygun olarak, %44.9'inin Arapça, %27.7'sinin Farsça, %19.3'ünün Fransızca, %4.1'inin Yunanca, %1.7'sinin Latince, %0.9'unun Moğolca, %0.6'sının İtalyanca, %0.6'sının Ermenice ve %0.2'sinin de İngilizce terimlerden oluştuğunu gördük. Sonuç: Sonuç olarak anatomi terimlerimizin içinde bulunduğu durumu gözler önüne sererek, Türkçeleştirme çabalarına hız verilmesi gerektiğini vurgulamak istedik. Anahtar kelimeler: Anatomi, Terminoloji, Etimoloji, Türkçe terim, Yabancı terim.

Anahtar Kelimeler

Anatomi, Terminoloji, Etimoloji, Türkçe terim, Yabancı terim.

Kaynakça

• Gencan N.T. Dilbilgisi. IV. Baskı, Ankara: TDK yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1979.
• Toprak M, Akkın SM. Genel Anatomi Terminolojisi ve Kullanım Özellikleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayın No 3719, 1993: 1-6.
• Zeren Z. Latince-Türkçe-Osmanlıca Anatomi Sözlüğü ve Türk Anatomi Terimleri. İstanbul: Hüsnütabiat Basımevi; 1946.
• İhsanoğlu E. “Tıp Dilinin Türkçeleşmesi Meselesi” Osmanlıca Tıp Terimleri Sözlüğü’nde . Ankara: TDK Yayınları; 2004: VII-210.
• Cankur N.Ş. Tıp Eğitiminde Dil: II Eğitim dilinde Türkçe’nin yeri ve geleceği. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2002; 28 (1): 33-5.
• Mesut R. Osmanlı Döneminde Türk Anatomi Bilimi ve Anatomi Öğretimi. Morfoloji Dergisi 1999; 7 (2): 11-4.
• Zülfikar H. Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları. Ankara: TDK Yayınları no:569; : 2. Unat EK. Osmanlı İmparatorluğu’nda Fransızca Tıp Öğrenimi ve Etkileri. VIII. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri: 1981; Ankara; 1292.
• Atmaca NS. Türk Tıp Dilinin Tarihsel Gelişimi. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık 2. Ulusal Sempozyumu: 28-05-2004; Ankara; 197-210.
• Cankur NŞ. Tıp Eğitiminde Dil: I Önemi, Gelişmesi ve Geleceği. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2002; 28 (1): 29-32.
• Terminologia Anatomica. International Anatomical Terminology. Thieme, Stuttgart- New York, 1998.
• Ergin M. Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri için Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım, 1998.
• Zeren Z. Tıp Terminolojimizdeki Reform. IV. Türk Dili Kurultayı: 1942 Ağustos 10- ; Ankara, Türkiye; 329-339. http://tdkkitaplik.org.tr/kurultay04/K0406006.pdf
• Yalgın Ç. Türkçe ve Bilim. Aydınlanma 2004; 8 (51):43-48. http://www.bilimfeneri.gen.tr/kitaplik/pdf/turkce _ve_bilim.pdf
• Mesut R. Uluslararası Anatomi Terimleri ve Türkçe Karşılıkların Geliştirilmesi. IX. Ulusal Anatomi Kongresi: 2005 Eylül 7-9; Kuşadası-İzmir, Türkiye; 24-5.
• Mesut R, Çıkmaz S. Latince Kökenli Tıbbi Terimlerde İmlâ Sorunları. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı: 2004 Eylül 20-26: Ankara, Türkiye; 126-7.
• Arıncı K. Toplumlar arası ilişkilerde alfabe ve terminolojinin değeri. XII. Gevher Nesibe Tıp Günleri Türk dünyası Tıp bilimleri kongresi. 11-14 Mayıs 1994 Kayseri.
• Çıkmaz S. Türkçe Anatomi Terimlerinin Etimolojik ve Semantik Açıdan İncelenmesi. Doktora Tezi, Edirne, 2006.