The Role of Social Work in Solving the Problems Faced by Immigrants in Accessing Health Services

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 106 - 123, 30.06.2025

Hilal Sevde Çelik , Fatih Altun

Öz

The unrest that started in Syria in 2011 eventually turned into a civil war, and as a result, hundreds of
thousands of people lost their lives, while millions of people were forced to migrate to other countries in
masses due to their lack of security. Turkey was one of the countries most affected by this migration due to its
geopolitical location and open door policy. Syrian individuals, who continued the war for many years and did
not have a safe place to return to their country, continued to live by dispersing to various parts of Turkey, but
faced problems in many social areas such as housing, education, health, and employment. Social work, which
has a human rights and social justice-based approach to addressing these problems and needs, has become one
of the leading professions working in the field of migration. Social workers play an active role in the problems
that refugees face in accessing health services, in identifying these problems, and in supporting the well-being
of individuals. This study examines the problems that immigrants face in accessing health services and the role
that social work plays in solving these problems. Multidimensional problems such as language barriers, legal
obstacles, economic inadequacies, cultural differences and exclusion arise in the process of immigrants
benefiting from health services.

Anahtar Kelimeler

Imigraion , Social Work , Social Worker , Health

Göçmenlerin Sağlık Hizmetlerine Erişimde Karşılaştığı Sorunların Çözümünde Sosyal Hizmetin Rolü

Öz

2011 yılında Suriye'de başlayan karışıklıklar, zamanla iç savaşa dönüşmüş bunun sonucunda yüzbinlerce insan
yaşamını yitirirken milyonlarca insan ise can güvenliklerinin olmaması nedeniyle kitleler halinde başka
ülkelere göç etmek zorunda kalmıştır. Jeopolitik konumu ve açık kapı politikası uygulaması nedeniyle bu
göçten en fazla etkilenen ülkelerden biri ise Türkiye olmuştur. Savaşın uzun yıllar devam etmesi ve ülkelerine
dönecek güvenli alanı bulunmayan Suriyeli bireyler, Türkiye'nin çeşitli yerlerine dağılarak yaşamlarını idame
ettirmeye devam etmiş fakat barınma, eğitim, sağlık, istihdam gibi birçok sosyal alanda sorunla karşı karşıya
kalmıştır. Söz konusu sorun ve ihtiyaçların giderilmesi noktasında insan hakları ve sosyal adalet temelli bir
yaklaşıma sahip olan sosyal hizmet, göç alanında çalışma yapan en başat mesleklerden biri olmuştur. Özellikle
mültecilerin sağlık alanında karşılaştıkları sağlık hizmetlerine erişim sorunları, sorunların tespiti, bireylerin
iyilik hallerinin arttırılmasına destek olma noktasında sosyal çalışmacılar aktif rol oynamaktadır. Bu çalışmada,
göçmenlerin sağlık hizmetlerine erişimde karşılaştıkları sorunları ve bu sorunların çözümünde sosyal hizmetin
oynadığı rolü incelenmektedir. Göçmenlerin sağlık hizmetlerinden yararlanma süreçlerinde dil bariyeri, yasal
engeller, ekonomik yetersizlikler, kültürel farklılıklar ve dışlanma gibi çok boyutlu sorunlar ortaya
çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Göç , Sosyal Hizmet , Sosyal Çalışmacı , Sağlık

Kaynakça

• Akbaş, E. (2021). Bölüm 1: Göç ve sosyal hizmet ilişkisi üzerine. Gencer, T. E. & Güzel, B. (Ed.), Göçmenlerle çalışma ve sosyal hizmet (1. Baskı, ss. 3–13). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Atasü Topçuoğlu, R. (2014). Hayatı değiştirmek için yola çıkanlar – yola çıkınca değişen hayatlar: Bir müracaatçı grubu olarak göçmen çocuklar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(1), 89–108.
• Aykut, S. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitim sorunları: Farklılıklara saygı eğitimi odağında okul sosyal hizmeti önerisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Bakacak, A. G., Akalın, E., & Öktem, P. (2019). Türkiye’ye farklı ülkelerden göç etmiş kadınların sağlık hizmetlerine erişimi üzerine nitel bir alan araştırması. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36(2), 383–399.
• Can, İ. (2024). Bir sosyal bilim olarak tıp ya da sağlığın sosyal belirleyicileri. Olgu Sosyoloji Dergisi, 3(1), 18–29. Demir, B. (2022). Göçmenler ve sağlık. İnsan Hareketliliği Uluslararası Dergisi, 2(2), 298–313.
• Ekici, S., & Tuncel, G. (2016). Göç ve insan. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 9–22.
• Erol, M., & Ersever, O. G. (2014). Göç krizi ve göç krizine müdahale. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 24(1), 47–68.
• Ertem, M., & Keklik, K. (2019). Göç edenlerin sağlık gereksinimleri ve sağlık hizmetlerine erişim. Gencer, T. E. & Güzel, B. (Ed.), Göç ve sağlık (1. Baskı, ss. 46–53). Ankara: Uzerler Matbaacılık.
• Geçici koruma. (2024, 4 Aralık). Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Göçmen sağlığı merkezi. (2024, 5 Aralık). Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/gsm.html
• Gürsoy, S. (2019). Göçmenlerin çalışma yaşamına katılımı: Suriyeli göçmenler örneği. (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Güner, A. E., Hatipoğlu, M., Kocayiğit, E., Şahin, E., Peksu, S., & Bilal, A. (2022). İstanbul’da göçmen sağlığı merkezlerinde sunulan sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(2), 321–329.
• İzci, F., & Erat, V. (2022). Göçmenlerin sağlık hizmetlerine erişiminde karşılaştıkları sorunlar. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 12(1), 65–78.
• Karaca, N. G. (2019). Sığınmacı ve göçmenlerle sağlık alanında sosyal hizmet. Göktuna Yaylacı, F. (Ed.), Kuramsal ve uygulama boyutları ile Türkiye’de sığınmacı mülteci ve göçmenlerle sosyal hizmetler (ss. 65–81). Londra: London Press.
• Mardin, F. D. (2019). Sığınmacıların sağlık hizmetlerine erişimi: Metropol - uydu şehir karşılaştırması. (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi). https://avesis.istanbul.edu.tr/yonetilen-tez/0c09640f-5ac1-4944-8073-42ccd01ff13c/siginmacilarin-saglik-hizmetlerine-erisimi-metropol-uydu-sehir-karsilastirmasi
• Mülteciler Derneği. (2025). Göçmenlere yönelik uygulamalar ve yansımaları [Rapor]. Mülteciler Derneği. https://multeciler.org.tr/saha-gozlem-raporu-gocmenlere-yonelik-uygulamalar-ve-yansimalari/
• Nazlıer Keser, E. N. (2021). Bölüm 13: Engellilik, yaşlılık ve yerinden edilmenin kesiştiği yer: Engelli ve yaşlı göçmenler. Gencer, T. E. & Güzel, B. (Ed.), Göçmenlerle çalışma ve sosyal hizmet (1. Baskı, ss. 317–345). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Öner, N. (2022). Bir sağlık yönetimi meselesi olarak zorunlu göç ve mültecilik. Başkan, B. & Kula, M. E. (Ed.), Uluslararası göç ve mültecilik (1. Baskı, ss. 243–256). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Perruchoud, R., & Redpath-Cross, J. (2004). Göç terimleri sözlüğü (2. Baskı). IOM.
• Refugee and migrant health. (2024, 4 Aralık). Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/refugee-and-migrant-health
• Refugee and migrant health. (2024, 19 Ekim). Erişim adresi: https://www.who.int/health-topics/refugee-and-migrant-health#tab=tab_1
• Refugee data finder. (2024, 19 Ekim). Erişim adresi: https://www.unhcr.org/refugee-statistics
• Sosyal hizmet nedir. (2024, 11 Kasım). Erişim adresi: https://www.ifsw.org/sosyal-hizmet-nedir/
• Taşkın, D., & İkizler, D. C. Sığınmacılar ve geçici koruma altındaki engelli Suriyeliler ile engelli Iraklılar: Türkiye’de sağlık ve rehabilitasyon hizmetlerine erişimlerindeki sorunlar ve çözüm önerileri. (Yüksek lisans tezi). Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Tomanbay, İ. (2019). Uluslararası göç, sığınma ve insan kaçakçılığı/ticareti sorunları ve sosyal çalışma. https://www.ilhantomanbay.com/2019/02/05/uluslararasi-goc-siginma-ve-insankacakciligi-ticareti-sorunlari-ve-sosyal-calisma/. Erişim tarihi: 04.11.2024.
• Toplum Sağlığı Araştırma ve Geliştirme Merkezi – WHO. (2002). Sağlık ve insan hakları üzerine 25 soru 25 cevap.