XIX. Yüzyılda Doğu Asya’da Rus-Japon İmparatorluklarının Güç Mücadelesi: 1905 Rus-Japon Savaşı

Yıl 2019, Sayı: 2, 46 - 65, 31.12.2019

Merve Suna Özel Özcan Ravshan Goziev

Öz

XIX. yüzyıl teknolojik, askeri, siyasi, iktisadi ve sosyal anlamda en
fazla dönüşüm ve değişimin yaşandığı yüzyıl olarak görülebilir. Bu yüzyılda
devletlerin mutlak güç ve egemenlik tanımlamalarında yaşanan değişimin
uluslararası yansımaları, yaklaşık bir yüzyıl sonra dünya savaşları ile kendini
gösterecektir. Bu açıdan XIX. yüzyılın bir anlamda sistemde yer alan
Westphalian anlamda ulus-devletlerin karşılıklı mücadelelerinin en açık şekilde
görüldüğü dönem olduğunu ifade edebiliriz. Esasen pek çok siyasi tarih
çalışmasında Avrupa, özellikle XIX. yüzyıl içinde önemli bir yere sahip olarak
karşımıza çıkmaktadır. Bu yüzyılda, sanayileşen ve sömürge arayışına yönelen
Avrupalı güçlerin sistemde etki alanlarını genişletme rekabetleri artmıştır.
Ancak bu rekabet sadece Avrupa ve Avrupa’da yükselen güçler ile sınırlı
değildir. Bu dönemde sömürgecilik yarışı ile bağlantılı olarak, sanayileşme
aşamasına geçen ve bunu hızla tamamlayan farklı güç merkezleri de sistemde öne
çıkmaya başlamıştır. Bu noktada çalışma kapsamında Avrupa’dan ziyade Uzak-Doğu
bölgesindeki gelişmelere odaklanarak, bölgede Rus İmparatorluğu ve Japon
İmparatorluğu’nun karşılıklı güç mücadelesini ele alacağız. Bu konuyu ele almamızdaki
amaç, bu iki tarihsel gücün gerek kendi bölgeleri, gerekse de sistem içinde
kendilerini dönemin önde gelen güçleri statüsüne taşıma çabalarıdır. Bu noktada
özellikle Japon İmparatorluğu'nun Doğu Asya Bölgesinde gerçekleştirdiği
sanayileşme ve modernleşme ile tıpkı Batılı güçler gibi emperyal ve
sömürgecilik arayışına girme güdüsü önemlidir. Benzer şekilde Rus
İmparatorluğu’nda da, sanayi gücü olma hedefi ile atılan adımların toplumsal ve
siyasi olarak yarattığı etkiler, bölgede sahip olduğu gücü koruma eğilimini
ortaya çıkarmaktadır. Nitekim çalışma kapsamında XIX. yüzyıl içerisinde Doğu
Asya özelinde öne çıkan Rus ve Japon imparatorluklarının bölgedeki üstünlük
mücadelesi ve bu iki gücün karşılıklı bölgesel rekabetinin sonuçları
inceleyecektir.

Anahtar Kelimeler

Rus İmparatorluğu, Japon İmparatorluğu, Güç Dengesi, Emperyal Yayılım

Power Struggle of the Russian-Japanese Empires in the East Asia in XIX. Century: 1905 Russian-Japanese War

Öz

States in the international
arena, XIX. century, technological, military, political, economic and social
changes have experienced many changes. In this century, the international
reflections of the change in the states' definition of absolute power and sovereignty
have been manifested by world wars. In this respect, XIX. century was the
period when the mutual struggles of the Westphalian nation-states in the system
were clearly seen. In fact, many political history studies of the XIX. century
focus on Europe. In this century, industrialized European powers have expanded
their influence in the system and entered into colonial competition. However,
this competition is not limited to the rising powers in Europe. So we should
not ignore the other emerging powers in the international arena outside Europe.
At this point, we focus on the developments in the East Asia region rather than
Europe. And we discuss the mutual power struggle of the Russian and Japanese
empires in the region. The aim of our approach to this issue is the efforts of
these two historical powers to bring themselves into the status of the leading
forces. At this point, given the modernization and modernization of the
Japanese Empire in the East Asia region, the drive to seek imperial and colonialism
like Western powers is remarkable. Similarly, the cyclical consequences of the
social and political impact of the steps taken with the aim of becoming an
industrial power in the Russian Empire are important. This proves Russia's
tendency to preserve its power in the region. In this study, examine the
superiority of Russian and Japanese empires in East Asia region and the
consequences of the mutual regional rivalry of these two powers. The results of
the mutual competition of these two powers will be examined.

Anahtar Kelimeler

Russian Empire, Japanese Empire, Balance of Power, Imperial Expansion

Kaynakça

• Adda, Jacques. Ekonominin Küreselleşmesi. Çev. Sevgi İneci. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Kitabevi, 2005.
• “British Assistance to the Japanese Navy during the Russo-Japanese War of 1904-5.” Australian Association for Maritime History 2/1 (APRIL 1980): 44–54.
• Burbank, Jane ve Frederick Cooper. İmparatorluklar Tarihi: Farklılıkların Yönetimi ve Egemenlik. Çev. Ahmet Aybars Çağlayan. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2011.
• Çelik, Hatice. “Middle Power Theory Literature: The Case of South Korea”, I. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Kongresi. Ankara: 2017.
• Frank, Andre Gunder. ReOrient: Global Economy in the Asian Age. University of California Press, 1998.
• Gerasimova, M.P. “Siba Ryotaro: Oçerki o Rossii i Natsionalnoye Samosoznaniye Avtora.” Yaponskiye İssledovaniya 3 (2019): 6-22.
• Harman, Chris. Halkların Dünya Tarihi Taş Devri’nden Yeni Binyıla. Çev. Uygur Kocabaşoğlu. İstanbul: Yordam Kitabevi, 2016.
• Holcomebe, Charles. Doğu Asya Tarihi: Çin, Japonya, Kore Medeniyetin Köklerinden 21. Yüzyıla. Çev. Muhammed Murtaza Özeren. İstanbul: Dergah Yayınları, 2016.
• Iokıbe, Kaoru. “Dinî Meşrutiyet ve Enternasyonalizm? Modern Japonya’nın Meydan Okuması.” Meiji Japonya’sına 150. Yılından Bakışlar: Seçilmiş Makaleler. Haz. Merthan Dündar. 9-16. Ankara: Apam, 2019.
• İvanov, İ.A. i N.N. Popov, “Russko-Yaponskaya Voyna 1904-1905 gg.: İtogi i Problemı,” Ural v Voyennoy İstorii Rossii: Traditsii i Sovremennost. Yekaterinburg: İnstitut İstorii i Arheologii URO RAN, 2003, 189-193.
• Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi. Cilt: VII, Ankara: TTK Yayınları, 1995.
• Kennedy, Paul. Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri (16. Yüzyıldan Günümüze Ekonomik Değişim ve Askerî Çatışmalar). Çev. Birtane Karanakçı. İstanbul: Türkiye İŞ Bankası Kültür Yayınları, 2001.
• Langlois, Georges vd. 20. Yüzyıl Tarihi. Çev. Ömer Turan. İstanbul: Nehir Yayınları, 2003.
• Larin, V.L. Tihookeanskaya Rossiya v Kontekste Vneşney Politiki i Mejdunarodnıh otnoşeniy v ATR v naçale XXI v.: İzbrannıye Stat’i i Dokladı. Vladivostok: İİAE DVO RAN, 2011.
• Levy, Jack S. War in the Modern Great Power System. NewYork: The University Press Of Kentucky, 1983.
• Maxwell, Neville. “How the Sino-Russian boundary conflict was finally settled: From Nerchinsk 1689 to Vladivostok 2005 via Zhenbao Island 1969.” Critical Asian Studies 39/ 2 (2007): 229–253.
• Miasnikov, V. S. “The Manchu Invasion of the Amur River Valley and the 1689 Treaty of Nerchinsk.” Chinese Law & Government 6/4 (1973): 22–91.
• Münkler, Henfrid. İmparatorluklar: Eski Roma’dan ABD’ye Dünya Egemenliğinin Mantığı. Çev. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• Parker, Geoffrey. Cambridge Savaş Tarihi. Çev. Füsun Tayanç- Tunç Tayanç. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2014.
• Polanyi, Karl. Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri. Çev. Ayşe Buğra. İstanbul: İletişim Yayınlan, 2010.
• Riasanovsky, Nicholas V. ve Steinberg Mark D., Rusya Tarihi. Başlangıçtan Günümüze. Çev. Figen Dereli. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2011.
• Smith, S. A. Russia In Revolutıon: An Empire in Crisis, 1890 to 1928. London: Oxford University Press, 2017.
• Vernadsky, George. Rusya Tarihi. Çev. Doğukan Mızrak. Egemen Ç. Mızrak. İstanbul: Selenge Yayınları, 2015.
• Zinnes, Dina A. “An Analytical Study of the Balance of Power Theories.” Journal of Peace Research 4/3 (1967): 270-288.
• “Annual Report of the Russian-American Company for 1863.” 11.11.2019. https://www.wdl.org/en/item/20084/.
• “Asia map, 1815.” Erişim: 02.11.2019. https://www.britishempire.co.uk/maproom/asiamap1815.htm.