An Example of the Russian Tsarist İdeological Pressure Apparatus: Educational Activities of the Altai Religious Mission

Yıl 2020, Sayı: 3, 79 - 93, 30.06.2020

Harun Arslantürk

Öz

The Altai region, which has been one of the historical hometowns of the Turks for centuries, after being taken over by the Tsarist Russia in the XVIIIth century, the non-Russian communities living in the Altai systematically have been subjected to the policy of Russification and Christianization. Altai Religious Mission was established in 1830 in Ulala under the presidency of Makari Gluharev in order to transform this assimilation policy into an institutional structure. The ultimate goal of the mission is to make the Russian language, culture and belief permanent in these lands, and to try to form a uniform nation within the borders of tsarist. The baptized Altai people started to live their lifestyle, social relations and economic activities in accordance with the Russian cultural life. The most effective way of missionary activities in the region was through educational institutions. The people of Altai will be raised in these educational institutions at a young age and will be grown in a way devoid of their own language, culture and beliefs, and will form the basis of the next Russianized generation. As a matter of fact, assimilation started with the training given in local language by the missionaries who mastered the regional dialects, and then continued with the missionaries recruited from the local. The educational activities, which were weak in the first years of the mission's establishment, expanded its impact year by year and resulted in the baptism of thousands of Altaians. The educational activities that started with a single school and 20 students in 1830 when it was established have reached tens of schools and thousands of students over time. In this study, after the general structure of the Altai Religious Mission, established in 1830, is presented, the importance of educational institutions in the Russification and Christianization of the people of the Altai region through the activities of the heads of mission is emphasized.

Anahtar Kelimeler

Altai People, Russians, Missionary, Education, Altai Religious Mission

Rus Çarlığı’nın İdeolojik Baskı Aygıtına Bir Örnek: Altay Dini Misyonu’nun Eğitim Faaliyetleri

Öz

XVIII. yüzyılda Çarlık Rusya’sının asırlardır Türklerin tarihî yurtlarından biri olan Altay bölgesini ele geçirmesiyle beraber burada yaşayan gayrı Rus topluluklar sistematik bir şekilde Ruslaştırma ve Hıristiyanlaştırma politikasına maruz kalmıştır. Altay Dini Misyonu bu asimilasyon siyasetini kurumsal bir yapıya dönüştürmek amacıyla 1830 yılında Makari Gluharev’in başkanlığında Ulala’da kurulmuştur. Misyonun nihai hedefi Rus dil, kültür ve inancını bu topraklarda kalıcı hale getirerek çarlık sınırları içerisinde tek tip millet oluşturma gayretinden başka bir şey değildir. Vaftiz edilen Altaylılar yaşam tarzlarını, sosyal ilişkilerini ve ekonomik faaliyetlerini Rus kültür hayatına uygun bir şekilde yaşamaya başlamıştır. Bölgede gerçekleştirilen misyonerlik faaliyetlerinin en etkin yolu da eğitim kurumlarından geçmekteydi. Altaylılar küçük yaştan itibaren bu eğitim kurumlarında kendi dil, kültür ve inançlarından yoksun bir şekilde yetiştirilerek Ruslaşmış gelecek neslin temelini oluşturacaklardır. Nitekim asimilasyon, başlarda bölge lehçelerine hâkim misyonerlerin yerel dilde verdikleri eğitimle başlamış, sonraları ise yerelden devşirilen misyonerlerle devam etmiştir. Misyonun kurulduğu ilk yıllarda zayıf kalan eğitim faaliyetleri her geçen yıl etki alanını genişleterek binlerce Altaylının vaftizi ile sonuçlanmıştır. Kurulduğu 1830 yılında tek okul ve yirmi öğrenciyle başlayan eğitim faaliyetleri zamanla onlarca okul ve binlerce öğrenciye ulaşmıştır. Bu çalışmada, 1830 yılında kurulan Altay Dini Misyonu’nun genel yapısı ortaya konulduktan sonra, misyon başkanlarının faaliyetleri üzerinden Altay bölgesi halklarının Ruslaştırılması ve Hıristiyanlaştırılmasında eğitim kurumlarının ne derece önemli olduğu vurgulanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Altay Halkları, Ruslar, Misyonerlik, Eğitim, Altay Dini Misyonu

Kaynakça

• Altayskaya Tserkovnaya Missiya. Sanktpeterbug: Tippgrafiya Doma Prizreniya Maloletnıh Bednıh, 1865.
• Canbulat, Mehmet. “Misyonerlik.” Dini Kavramlar Sözlüğü. Ankara: DİB. Yayınları, 2007, 449.
• Çevalkov, M. V. Pamyatnoye Zaveşaniye. Moskva: Tipografiya A. İ. Sinegirevoy, 1894.
• Golubev, P. “Narodnoe Obrazovanie.” Altay İstoriko-Statistiçeskiy Sbornik. Tomsk: 1890, 236-298.
• Gökgöz, Saime Selenga. İdil-Ural’da İslam Karşıtı Misyon Hareketi: Yermifiy Aleksandroviç Malov. Ankara: Köksav Yayınları, 2007.
• Gömeç, Saadettin Yağmur. Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi. Ankara: Akçağ yay., 2015.
• Gruzdev, B. İ. “Katihizisı Russkiye.” Pravoslavnaya Bogoslovskaya Entsiklopediya. Tom IX. S. Peterburg: 1908, 203-218.
• Gündüz, Şinasi. “Misyonerlik.” TDV İslam Ansiklopedisi. C. XXX. İstanbul: DİB. Yayınları, 2005, 193-199.
• Harlampoviç, K. V. “Arhiepiskop Kazanskiy Vladimir Petrov, Ego Jizn i Deyatelnost.” Hristiyanskoye Çiteniye. Sankt-Peterburg: 2009, 252-278.
• İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2015.
• Klimakov, Yu. “Makari Parvitski.” Çernaya Sotnya İstoriçeskaya Ensiklopediya 1900-1917. İnstitut Ruskoy Tsivilizatsii, 2008, 304-306.
• Kreydun, G. Altayskaya Duhovnaya Missiya v 1830-1919 godı. Moskva: PSTGU, 2008.
• Kreydun, Yu. A. “120 Let so Vremeni Pervogo Nabora Uçaşihsya v Biyskoe Missionerskoe Katehizatorskoe Uçilişe.” Stranitsı İstorii Altaya. Barnaul: 2003, 117-123.
• Kreydun, Yu. A. “Deyatelnost Arhimandrita Makariya (Gluhareva) na Altaye.” İstoriya Pravoslaviya na Altaye. Barnaul: 2001, 11-21.
• Landışev, S. “Nekotorıye Svedeniya o Tserkovnoy Altayskoy Missii.” Pribavleniya k Tvoreniyam sv. Ottsov. Moskva: 1856, 661-703.
• Landışev, S. Altayskaya Duhovnaya Missiya. Moskva: 1864.
• Lemeşevskiy, Manuil. Russkie Pravoslavnie İerarhi Perioda s 1893 po 1965 godı. Çast I. Kuybışev: 1966.
• Modorov, N. S. Rossiya i Gornıy Altay: Politiçeskiye, Sotsialno-Ekonomiçeskiye i Kultırnıye Otnoşeniya (XVII-XIX vv.). Gorno-Altaysk: Gorno-Altayskiy Gosudarstvennıy Universitet, 1996.
• Nesterov, S. V. Slovom i Jitiem, Jizn i Trudı Prepodobnogo Makariya Altayskogo. Moskva: Pravoslavnıy Svyato-Tihonovskiy Gumanitarnıy Universitet, 2005.
• “Otçet o Missiyah Tomskoy Eparhii-Altayskoy i Kirgizskoy za 1890 god.” Tomskiya Eparhialnıya Vedomosti 7 (Nisan 1891), 1-21.
• “Otçet o Sostoyanii Altayskoy Duhovnoy Missii za 1897 god.” Tomskiya Eparhialnıya Vedomosti 10 (Mayıs 1898), 22-29.
• “Otçet ob Altayskoy Duhovnoy Missii za 1879 god.” Tomskiya Eparhialnıya Vedomosti 6 (Eylül 1880), 114-123.
• “Otçet ob Altayskoy Duhovnoy Missii za 1910 g.” Tomskiya Eparhialnıya Vedomosti 10 (Mayıs 1911), 475-489.
• “Otçet ob Altayskoy i Kirgizskoy Missiyah Tomskoy Eparhi za 1883 god.” Tomskiya Eparhialnıya Vedomosti 6 (Mart 1884), 18-24.
• “Otçet ob Altayskoy i Kirgizskoy Missiyah Tomskoy Eparhi za 1889 god.” Tomskiya Eparhialnıya Vedomosti 7 (Nisan 1890), 1-12.
• Potapov, A. P. Oçerki po İstorii Altaytsev. Moskva-Leningrad: İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR, 1953.
• Topsakal, İlyas. Rus Misyoner Kaynaklarına Göre Rus Çarlığı ve Türkler (1552-1917). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 2009.
• Tsıpin, Vladislav. İstoriya Russkoy Pravoslavnoy Tserkvi. (1700-2005). Moskva: İzdatelstvo Sretenskogo Monastırya, 2007.
• Turan, Süleyman. Misyoloji Hıristiyan Misyon Bilimi. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2011.
• Ünal, Fatih. “Altay Misyoneri Vasili İvanoviç Verbitski: Hayatı, Misyonerlik Faaliyetleri ve Altay Çalışmaları.” Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 7/17 (Aralık 2018), 197-205.
• Yatsrebov, İ. Ahimandrit Makari Osnovotel Altayskoy Duhovnoy Missii, Kratkiya Svedeniya o ego Jizni i Deyatelnosti. S-Peterburg: 1892.