FIGHTING AGAINST MALARIA AND TUBERCULOSIS IN THE DEMOCRAT PARTY ERA (1950-1960)

Yıl 2022, , 477 - 488, 06.06.2022

Yunus Kuloğlu , Erhan Ayaz

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1061209

Öz

Infectious diseases have caused deep pain in human and social life from the past to the present. Infectious diseases that caused great deaths in history continue to affect us today. In this article, malaria and tuberculosis are contagious diseases that were common during the Democrat Party period, and the fight against them has been examined. The historical process of malaria and tuberculosis diseases was scrutinized, the importance of the fight against these diseases in the early years of the republic was mentioned, and the policies followed to eliminate these epidemics during the Democrat Party period were examined. During this period, the policies and developments regarding the health infrastructure, health manpower, and international aid needed to effectively fight malaria and tuberculosis outbreaks have been discussed. As in all infectious diseases, the people and the state supported each other, and all opportunities were mobilized to fight malaria and tuberculosis. The main purpose of this article is to reveal the struggle against malaria and tuberculosis infectious diseases during the Democrat Party period and to shed light on the present and the future.

Anahtar Kelimeler

İnfectious disease, Malaria and Tuberculosis, Democrat Party and epidemics

DEMOKRAT PARTİ (1950-1960) DÖNEMİNDE ÖNEMLİ SALGIN HASTALIKLARINDAN SITMA ve VEREM İLE MÜCADELE

Öz

Salgın hastalıklar geçmişten günümüze insan ve toplum hayatında derin izler bırakmıştır. Tarihte büyük ölümlere sebep olan salgın hastalıklar günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Bu makalede, Demokrat Parti döneminde yaygın olarak görülen ve insan hayatını tehdit eden sıtma ve verem salgın hastalıkları ve onlara karşı verilen mücadele ele alınmıştır. Sıtma ve verem hastalıklarının tarihsel süreci irdelenmiş, cumhuriyetin ilk yıllarında bu hastalıklara karşı verilen mücadelenin önemine değinilmiş ve Demokrat Parti döneminde bu salgınları bertaraf etmek için izlenen politikalar incelenmiştir. Bu dönemde sıtma ve verem salgınları ile etkin bir şekilde mücadele etmek için ihtiyaç duyulan sağlık alt yapısına, sağlık insan gücüne ve uluslararası yardımlara ilişkin izlenen politikalar ve gelişmeler ele alınmıştır. Tüm salgın hastalıklarda olduğu gibi sıtma ve veremle de mücadele etmek için millet ve devlet el ele vermiş, tüm imkanlar seferber edilmiştir. Bu makalenin ana amacını Demokrat Parti döneminde sıtma ve verem salgın hastalıklarına karşı verilen mücadeleyi gözler önüne serip, günümüze ve geleceğe bir ışık tutabilmektir.

Anahtar Kelimeler

Salgın hastalıklar, sıtma ve verem, Demokrat Parti ve salgın hastalıklar

Kaynakça

• Ağırbaş, İ., Akbulut, Y., & Önder, Ö. R. (2011). Atatürk Dönemi Sağlık Politikası. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi(48), 733-48.
• Akdur, R. (1998). Türkiye'de Sağlık Politika ve Hizmetleri. Yeni Türkiye 4(23-24):1984-1995. Retrieved 01 16, 2022, from https://www.recepakdur.com/media/1445/36-akdur-r-tu-rkiyede-sag-lik-politika-ve-hizmetleri-yeni-tu-rkiye-4-23-24-1984-1995-eylu-l-aralik-1998.pdf
• Aksakal, H. İ. (2017). Dr. Refik Saydam Önderliğinde Cumhuriyet Dönemi Sağlık Hizmetlerini Modernleştirme Çabaları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 219-31.
• Artvinli, F. (2020). Salgınların Tarihi: Toplumsal ve Siyasal Açıdan Kısa Bir Bakış:. Covid-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. Türk Tabibler Birliği.
• Ayaz, E., & Doğruöz, V. T. (2021). Edirne “Vatandaş” gazetesi ve 1954-1960 Demokrat Parti dönemi. Rumeli Tarih Araştırmaları Dergisi(3), 48-81.
• Aydın, E. (1997). Türkiye'de Taşra ve Kırsal Kesim Sağlık Hizmetleri Örgütlenmesi Tarihi. Toplum ve Hekim, 12(80), 21-44.
• Barış, Y. İ. (2010). Tüberküloz Tarihi. Klinik Gelişim, 23(3), 8-13.
• Çalık, R., & Tepekaya, M. (2006). Birinci Dünya Savaşı Esnasında Anadolu’daki Salgın Hastalıklar ve Ermeniler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(16), 205-28.
• Çayçi, M. E., & Çevik, A. (2021). Yıkıma Doğru Bir İmparatorluğun Salgınlarla İmtihanı:. İNSAN&İNSAN, 8(28), 33-52. Derman, O. (2020). Tarih boyunca insanlığın salgın hastalıklarla mücadelesi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi(63), 26-31.
• Elçi, İ. H. (2020). Salgın Hastalıkların Kısa Tarihi. Arel USAM Dergi Stratejik Bakış(1), 1-10.
• Eser, G. (2016). II. Dünya Savaşı Sürecinde Türkiye’de Sıtma ile Mücadele: Kocaeli Örneği. Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III, 1657-68.
• Karayaman, M. (2010). İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Tarafından Yayınlanan Sıhhî Cidâl-Sıhhat Dergisi. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 18(3), 140-52.
• Kaya, N., & Şahinöz, T. (2021). Bulaşıcı Hastalık Bildirimlerinin Afet Yönetimi Açısından İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 21-31.
• Koylu, Z., & Doğan, N. (2010). Birinci Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı Devleti’nde Sıtma Mücadelesi ve Bu Amaçla Yapılan Yasal Düzenlemeler. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 34(3), 209-215.
• Özdemir, H. (2005). Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918 (Vol. 16). Ankata: Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarihi Kurumu Yayınları.
• Özer, S. (2017). II. Dünya Savaşı Yıllarında Anadolu'da Sıtma . In Tarihsel Süreçte Anadolu'da Sıtma (pp. 463-90). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Özkaya, H. (2016). Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele. Türk Aile Hekim Dergisi, 20(2), 77-84.
• Özocak, Ö. (2020). 13 Teşrin-i Sani 1329 Tarihli Peyam Gazetesi’nde “Vereme Karşı Nasihatler” Adıyla Yer Verilen Nasihatnâmeden Hareketle Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Veremle Mücadele Üzerine Bir İnceleme. Tarih ve Gelecek Dergisi, 6(4), 1219-1234.
• Parıldar, H. (2020). Tarihte Bulaşıcı Hastalık Salgınları. Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi(30 (Ek sayı)), 19-26.
• Seber, E. (2010). Tüberkulozun Dünü. ANKEM Dergisi(24 (Ek-2)), 52-60.
• Tekir, S. (2019). Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye'de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1923-1930). Türkiye Araştırmaları Enstitüsü 192(65), 407-30.
• Terzioğlu, A. (2002). Cumhuriyet Dönemi Türk Tıbbına ve Tıp Eğitimine Kısa Bir Bakış. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları(2), 269-07.
• Topçu, İ. (2019). Demokrat Parti Dönemi Kars’ta Sağlık Hizmetlerinde Yaşanan Gelişmeler. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2528-2578.
• Tuğluoğlu, F. (2008). Cumhuriyet'in İlk Döneminde Verem Mücadelesi ve Propaganda Faaliyetleri. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları(13-14).
• Tuğluoğlu, F. (2008). Türkiye’de Sıtma Mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi, 32(4), 351-59.
• Tunca, Y. (1961). Tıbbi İstatistik Yıllığı 1956-1959. Ankara: Ankara Gürsoy Basımevi.
• Tunca, Y. (1965). Tıbbi İstatistik Yıllığı 1960-1963. Ankara: Balkanoğlu Matbaacılık. Üstün Demirkaya, F., & Yavru, M. (2021). Osmanlı Dönemi Trabzon'unda Salgınlar ve Karantina Binaları (1838-1914). MEGARON, 16(4), 702-20.
• Yıldız, F. (2014). 19. Yüzyıl’da Anadolu’da Salgın Hastalıklar (Veba, Kolera, Çiçek, Sıtma) ve Salgın Hastalıklarla Mücadele Yöntemleri. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.