TRADITIONAL STONE WORK IN AHLAT

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 2, 99 - 119, 01.06.2015

Sultan Sökmen

Öz

In the work it is aimed to study about stone work in all aspects. With this aim we made an investigation and interview with eight candid people who are working in this field. Besides, we have conducted a quationaire with 30 people about demographical aspects of the field, health problems, labor accidents which they are encountering while working. It is mentioned in the study about production stages, the tools they are using and all these study corroborated with pictures. Ahlat stone which has an important role in Ahlat architecture in the past and present day is occurs from the volcanic ash by the Mount Nemrut. Ahlat stone is generally used for constructions or as a grave stone. For example head stone or a grave itself. Moreover it is widely used for mosque and its minarets. Ahlat Stones is digged out of a primitive quarries from the skirts of Mount Nemrut then sent to process and put the Stones into use. While its process, Stones can be shaped smoothly with machines but in order to give an circle shape stone master must stroke or use basic tools. Stone carving with hands esspecially used for construction of minarets of mosques in times. Limited workmen carving the Stones according to its origin and carved stones mostly used for graves. In the research, the quarries where the Ahlat stone is digged out and processed has no stock problem, it is easy to find metarial itself. But the unconscious management and primitive working techniques makes digging the huge stone blocks difficult. It is vital to employee professional staffs and companies in order to use stone deposits economically

Anahtar Kelimeler

Ahlat, Ahlat stone, stone work, stone carving

AHLAT’TA GELENEKSEL TAŞ İŞÇİLİĞİ

Öz

Bu çalışmada, Ahlat'ta taş işçiliğinin tüm yönleriyle araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yörede alan araştırması yapılmış, taş işçiliğinde çalışan 8 kişi ile sözlü görüşme yapılmıştır. Ayrıca taş işçiliğinde çalışan bireylerin demografik özelliklerini, karşılaştıkları iş kazaları, hastalık ve rahatsızlıklara karşı aldıkları önlemler ve çalışma esnasında hissettikleri rahatsızlıklara ilişkin bilgileri belirlemek amacıyla görüşme formu hazırlanarak 30 bireye uygulanmıştır. Taş işçiliğindeki üretim aşamalarına ve kullanılan araçlara değinilmiş, veriler resimlerle desteklenmiştir. Geçmiş ve günümüzdeki kullanımıyla birlikte Ahlat mimarisinde önemli bir yeri olan Ahlat Taşı, Nemrut dağının volkanik küllerinin birikmesi sonucuyla oluşmuştur. Ahlat Taşı genellikle yapı duvarlarının örülmesi, mezar yapımı ve mezar taşlarında kullanılmakla birlikte cami ve minare yapımında da yoğun olarak kullanılmaktadır. Ahlat Taşı, Nemrut dağının eteklerindeki taş ocaklarından ilkel aletlerle çıkartılmaktadır. Ocaktan çıkartılan taşlar hızar atölyelerine gönderilir. Hızarda kesilen taşlar kullanıma sunulur. Hızar makinesi taşları düz bir şekilde kesebilmekte, taşa ovallik verilmesi gerektiren yapılarda ise taşları taş ustaları basit aletlerle elleriyle yontarlar. Elle yontma yöntemi günümüzde genellikle minare yapımında kullanılmaktadır. Yörede az sayıda usta da oymacılık yöntemiyle taşları işlemektedirler. Oymacılık yöntemi en çok mezar taşı yapımında kullanılır. Araştırmada, Ahlat Taşı’nın çıkartıldığı taş ocaklarının geniş bir bölgeye yayıldığı ve hammadde sıkıntısının olmadığı gözlemlenmiştir. Ancak bilinçsiz işletmecilik ve ilkel yöntemler nedeniyle kolay işlenebilecek büyük taş bloklarını çıkartmak oldukça zor olmakta, atık ve kayıp miktarı fazla olmaktadır. Rezervlerin ekonomik kullanımı için taş ocaklarında profesyonel işletmelerin faaliyet göstermesi mesleğin geleceği ve verimlilik açısından oldukça önemlidir

Anahtar Kelimeler

Ahlat, Ahlat taşı, taş işçiliği, taş oymacılığı