Yıl 2008,
Cilt: 10 Sayı: 2, 53 - 81, 01.06.2008
Öz
In the wake of independence many political parties and non-governmental
organisations (NGO’s) were established in Uzbekistan. These organisations can be
categorized into three groups. Democratic national opposition parties like Birlik and
Erk belong to the first group that came from Uzbek Popular Front. In the second
group there are People’s Democratic Party as governmental party and regime
friendly parties such as Homeland and Progress Party. In the third group of parties or
organizations one can find independent environmental organisations, various NGO’s
and cultural foundations that established by other ethnic groups in the Uzbek
political landscape. These parties and organizations work on the ground of the Uzbek
Constitutions that adopted in 1992. Despite of this constitutional guarantee
democracy does not work efficient in Uzbekistan. Because Karimov can not tolerate
even a not influential opposition.
During the period of the independence the democratic national opposition
parties namely Birlik and Erk were suppressed extremly by the Uzbek authorities.
Especially Birlik leader Abdürrahim Polatov and Erk leader Muhammad Salih were
persecuted, who had to go via Turkey to Europe into exile. The residence of these
Uzbek opposition leaders in Turkey led to the serious problems in the Turkish-Uzbek
relations. Because Karimov regime were very anxious about the posibility of
influencing of Uzbek students that continue their studies in Turkish universities by
M. Salih and A. Polatov. The Turkish-Uzbek relations were very well in the Era of
Turgut Özal, which worsened rapidly after his death in April 1993
After eliminating of democratic national opposition parties Karimov
supported weak parties such as Homeland and Progress Party in order to show that
there were a democratic regime in Uzbekistan, which can not challenge the regime
indeed. As the presidential elections on 23 rd December 2007 showed the leaders of
these regime friendly parties are far a way from challenging Karimov as a president.
Only democratic national opposition parties like Birlik and Erk can contribute to
establish democracy in Uzbekistan and to become Uzbekistan a powerful actor in its
region and in the world.
TRANSFORMASYON SÜRECİNDE ÖZBEKİSTAN’DA SİYASAL PARTİLER VE ÖZBEK MUHALEFET LİDERLERİNİN TÜRK-ÖZBEK İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ
Öz
Bağımsızlık sürecinde Özbekistan’da birçok siyasal parti ve sivil toplum
örgütü kurulmuştur. Bunlar üç başlık altında sınıflandırılabilir. Birinci grubu
Özbekistan Halk Cephesi’nden (ÖHC) çıkan Birlik ve Erk partileri gibi güçlü bir
halk tabanına sahip demokratik milli muhalefet partileri oluşturmaktadır. İkinci
grubu iktidar partisi olan Özbekistan Demokratik Halk Partisi (ÖDHP) ve Vatan
Terakkiyet Partisi (VTP) gibi rejim destekçisi partiler oluşturmaktadır. Üçüncü
grupta ise, partiler üstü çevreci sivil toplum örgütleri ve diğer etnik grupların
kurdukları kültürel dernekler bulunmaktadır. Bu parti ve derneklerin yasal
dayanağını, 1992 yılında kabul edilen Özbekistan Anayasası oluşturmaktadır. Bu
anayasal güvenceye rağmen Özbekistan’da demokrasi tam olarak işlememektedir.
Çünkü Kerimov Rejimi en küçük muhalefete dahi tahammül edememektedir.
Özbekistan’da bağımsızlık sürecinde Birlik ve Erk partileri gibi demokratik
milli muhalefet partilerine karşı aşırı baskı yapılmıştır. Özellikle Birlik Partisi
Başkanı Abdürrahim Polotov ve Erk Partisi Başkanı Muhammed Salih yapılan
baskılara dayanamayarak Özbekistan’ı terk etmişlerdir. İki lider ilk durakları olan
Türkiye’nin ardından Avrupa’ya gitmek zorunda bırakılmışlardır. Özbek muhalefet
liderlerinin Türkiye’de ikamet etmesi Türk-Özbek ilişkilerinde önemli sorunlara yol
açmıştır. Çünkü Kerimov yönetimi Türkiye’de yaşayan A. Polatov ve M. Salih’in
Türkiye’de eğitim gören Özbek öğrenciler üzerinde nüfuz kurmaya çalışmasından
büyük endişe duymuştur. Turgut Özal döneminde çok iyi düzeyde olan Türk-Özbek
ilişkileri, Özal’ın ölümünü takip eden süreçte hızla bozulmuştur.
Demokratik milli muhalefet partilerinin susturulmasından sonra,
Özbekistan’da demokratik bir siyasal rejimin varlığı inancını yaratmak için VTP gibi
rejime alternatif oluşturamayacak derecede zayıf partilere izin verilmiştir. 23 Aralık
2007 başkanlık seçimlerinin ortaya koyduğu gibi bu partilerin liderleri Kerimov’a
alternatif oluşturmaktan uzaktır. Sadece Birlik ve Erk gibi demokratik milli
muhalafet partileri Özbekistan’da demokrasinin yerleşmesine ve Özbekistan’ın
bölgesinde ve dünyada söz sahibi olmasını sağlayabilecek kapasitede gözükmektedir.
Toplam 0 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA32JC87EB |
|---|---|
| Bölüm | Makale |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2008 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2008 Cilt: 10 Sayı: 2 |