BOUNDARIES, EDUCATION AND LICENCE:THE NINETEENTH CENTURY OTTOMAN STANDARDIZATION OF MEDICAL PROFESSIONS

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 227 - 245, 30.06.2017

Ceren Gülser İlikan Rasimoğlu

Öz

This article
evaluates the establishment of a modern and centralized medicine in terms of
creating boundaries between lay practitioners and the new medical staff in the
Late Ottoman Empire. These boundaries were produced by the introduction of a
legal framework and a new education system. This article intensifies the study
on the process of definition of boundaries by a study of documents in the Prime
Ministry Ottoman Archives. Have these boundaries been effectual in
differentiating the traditional from the modern and setting a distinct group of
medical actors? The answer to this question is sought by the description of a
competitive environment for a multiplicity of actors of the domain of medicine.
The article argues that the main problems of the process arose from the
insufficient number of physicians and remoteness to the center and did not
vanish until the foundation of a settled Muslim Turkish professional body in
the 1890s. 

Anahtar Kelimeler

Late Ottoman history, Ottoman medicine, History of medicine, Social history of medicine, Professionalization, Modern medicine, Physicians, Empirics, Irregulars, Quacks, Lay practitioners of medicine, Modern state formation

SINIRLAR, EĞİTİM VE LİSANS: ON DOKUZUNCU YÜZYIL OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA SAĞLIK MESLEKLERİNİN STANDARTLAŞTIRILMASI

Öz

Bu makale, geç Osmanlı İmparatorluğu döneminde
modern ve merkezi tıbbı meslekten olmayan sağlık çalışanları ile yeni ortaya
çıkan modern tıbbın uygulayıcılarının arasında tesis edilen sınırlar açısından
değerlendirmektedir. Bahsedilen sınırlar yasal çerçeve ve yeni bir eğitim
sistemi getirilerek üretilmiştir. Bu makale, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde
belgelerin incelenmesi ile sınırların tanımlanma sürecine ilişkin çalışmayı
derinleştirmektedir. Bu sınırlar, gelenekselin modernle arasındaki farkı
ayırmada ve medikal aktörlerden oluşan farklı bir grup oluşturulmada etkili
midir? Bu sorunun cevabı, tıp alanındaki çok sayıda aktör için rekabet
ortamının tanımlanmasıyla aranmaktadır. Makale, sürecin temel sorunlarının
yetersiz hekim sayısı ve merkeze olan mesafelerden kaynaklandığını ve bu
sorunların 1890'larda yerleşmiş bir Müslüman Türk meslek örgütünün kurulmasına
kadar ortadan kalkmadığını iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geç Osmanlı İmparatorluğu, Osmanlı tıbbı, Tıp tarihi, Sosyal tıp tarihi, Profesyonelleşme, Modern tıp, Hekimler, Şarlatanlar, Meslekdışı sağlık uygulayıcıları, Modern devlet oluşumu

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi / Office of the Prime Minister Ottoman Archives, İstanbul (BOA)
• Başağaoğlu, İbrahim and Ahmet Uçar, "Osmanlı'da Sahte Doktorlar", 1. Uluslararası Türk Tıp Tarihi Kongresi 10. Ulusal Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, Vol: 1, ed. Ayşegül Demirhan Erdemir, et al., 2008.
• Berkes, Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.
• Bonner, Thomas Neville, Becoming a Physician: Medical Education in Britain, France, Germany and the United States, 1750-1945, Oxford University Press, New York 1995.
• Dramur, Rengin, "Osmanlılarda Hekim ve Eczacı Gediği", I. Türk Tıp Tarihi Kongresi İstanbul: 17-19 Şubat 1988, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1992, pp. 149-55.
• Ersoy, Nermin, "Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgelerine Dayanarak; 18. ve 19. Yüzyılda Kırık-Çıkıkçılar", II. Türk Tıp Tarihi Kongresi İstanbul: 20-21 Eylül 1990, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• Goubert, Jean-Pierre ,"The Art of Healing: Learned Medicine and Popular Medicine in the France of 1790", Medicine and Society in France, Selections from the Annales Economies, Sociétés, Civilisations, Vol: 6, ed. Robert Forster and Orest Ranum, The Johns Hopkins University Press, 1980.
• Günergun, Feza, “Spiridon Mavroyeni Paşa (1817-1902) ve Osmanlı İmparatorluğu’nda Modern Tıbbın Yayılmasına Katkısı”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Vol: 6, 2002.
• Hobsbawm, Eric, The Age of Empire 1875-1914 , Abacus, London 1994.
• İrtem, Süleyman Kani , Bilinmeyen Abdülhamid Hususi ve Siyasi Hayatı , ed. Osman Selim Kocahanoğlu, , Temel Yayınları, 2003.
• Kaysılı, Barış, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye'de Sağlık Eğitimi Üzerine Bir Araştırma (1839-1938), M.A. Thesis, Selçuk Üniversitesi, Konya 2006.
• Masters, Bruce, Christians and Jews in the Ottoman Arab World: The Roots of Sectarianism, Cambridge University Press, New York 2001.
• Özbek, Nadir, "Tarihyazıcılığında Güvenlik Kurum ve Pratiklerine İlişkin Bir Değerlendirme", Jandarma ve Polis: Fransa ve Osmanlı Tarihçiliğinde Çapraz Bakışlar, ed. Nadir Özbek and Noemi Levy, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2009. Özçelikay, Gülbin and Eriş Asil, "Osmanlı İmparatorluğu'nda Klasik ve Modern Eczacılık Eğitimi ve Öğretimi", Osmanlı Dünyası'nda Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi Tebliğleri İstanbul 12-15 Nisan 1999, ed. Hidayet Yavuz Nuhoğlu, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, İstanbul 2001.
• Pormann, Peter E. , "The Physician and the Other: Images of the Charlatan in Medieval Islam", Bulletin of the History of Medicine, Vol: 79, No: 2, 2005.
• Ramsey, Matthew, Professional and Popular Medicine in France, 1770-1830: The Social World of Medical Practice, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
• Şişman, Adnan Tanzimat Döneminde Fransa'ya Gönderilen Osmanlı Öğrencileri (1839-1876), Türk Tarih Kurumu: Ankara 2004.
• Somel, Selçuk Akşin, "Şam'da Eğitim Sorunu ve Tanzimat'ın Suriye'de Geçerli Kılınması", Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, Vol: 8, 2009.
• Weisz, George, "The Emergence of Medical Specialization in the Nineteenth Century", Bulletin of the History of Medicine, Vol: 77, 2003.
• Weisz, George, Divide and Conquer: A Comparative History of Medical Specialisation, Oxford University Press, New York 2006.
• Ünver, Süheyl, Osmanlı Türklerinde Hekimlik ve Eczacılık Tarihi Hakkında, Hüsnütabiat Basımevi, İstanbul 1952.
• Yıldırım, Nuran, "Dârülfünûn-ı Osmanî Tıp Fakültesi Eczacı Mektebi Öğrencilerine Ait Kabulnâmeler ve Şehâdetnâmeler", II. Türk Tıp Tarihi Kongresi İstanbul: 20-21 Eylül 1990, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1999: pp. 239-79.
• Yıldırım, Nuran, "Le Rôle des Médecins Turcs Dans La Transmission du Savoir", Médecins et Ingénieurs Ottomans à l'Age des Nationalismes, ed. Meropi Anastassiadou-Dumont , Maisonneuve et Larose, Institut Français d'Etudes Anatoliennes, Paris 2003.
• Yıldırım, Nuran, "Berberlerden Diş Hekimlerine İstanbul'da "Dişçiler Mektebi" Kurma Çabaları ve Dişçi Mektebinin Açılışı", Toplumsal Tarih, No: 146, 2006.
• Yıldırım, Nuran, “Tıp Eğitimimizin Tarihsel Sürecinde Eğitim Modellerine Bakış (1827-1933)”, Türkiye Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961), ed. N.K. Aras, E. Dölen, O Bahadır, TÜBA, Ankara 2007.