SİYASAL PARTİLERİN EKONOMİ POLİTİKALARI ÜZERİNDEN YENİDEN OKUNMASI

Yıl 2021, 2021 Cilt 23 Özel Sayı: IERFM, 107 - 131, 23.08.2021

Selcen Altınbaş

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.869115

Öz

Siyasal partiler, ortak bir çıkar için birlikte hareket eden bireylerin meydana getirdiği siyasal örgütlenmeler olarak tanımlanmaktadır. Bu örgütlenmeler benimsedikleri ideoloji ve ortak çıkardan hareketle siyasal, toplumsal ve ekonomik alana yönelik politikalar sunmaktadır. Siyasal partileri anlamak için bir güzergâh sunan bu politikalar bir anlamda siyasal partilerin kimliğini ortaya koymaktadır. Partilerin incelenmesi ve anlaşılması aşamalarında farklı sınıflandırmalardan da faydalanılmaktadır. Bunların başında ise parti tipolojileri gelmektedir. Bu bağlamda çalışma, öncelikle Türk siyasal partilerine ilişkin tipolojik bir sınıflandırma sunmaktadır. Parlamentoda yer alan siyasal partileri sınıflandırdıktan sonra, bu partileri ekonomi politikaları üzerinden analiz etmektedir. Son aşamada ise söz konusu tipolojik sınıflandırma ile politikalar arasında bir bağ olup olmadığını araştırmaktadır. Meclis arşivinden çekilen parti programlarının kullanıldığı çalışmada siyasal partilerin ekonomi politikaları üzerinden yeniden değerlendirmesi yapılmaktadır. Ekonomi politikalarında ortaya çıkan farklar ve benzerlikler parti tipolojileri ile ele alınarak, bu benzerlik ve farklılıkların olası sebeplerine de odaklanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

siyasal partiler, parti tipolojileri, parti politikaları, ekonomi politikaları

REREADING POLITICAL PARTIES THROUGH ECONOMIC POLICIES

Öz

Political parties are defined as political organizations formed by individuals acting together for a common interest and struggling for political power. Based on the ideology and common interest they adopt, these organizations offer policies towards political, social, and economic spheres. These policies, which provide a route to understand political parties, reveal the identity of political parties in a sense. Different classifications are also used in the examination and understanding of the parties. Party typologies are one of these main classifications. In this context, this study primarily presents a typological classification of Turkish political parties. After classifying the major political parties in the parliament, it analyzes these parties through economic policies. In the last stage, it investigates whether there is a link between the typological classification mentioned and economic policies. In the study, which party documents taken from the parliament archive are used in, political parties are re-evaluated through their economic policies. Differences and similarities that arise in economic policies are addressed with party typologies.

Anahtar Kelimeler

Political Parties, Party Typologies, Party Policies, Economic Policies.

Kaynakça

• Adalet Partisi - Parti programı, 1961. TBMM Arşiv belgeleri.
• Adalet Partisi - Seçim bildirgesi, 1961. TBMM Arşiv belgeleri.
• Adalet ve Kalkınma Partisi - Parti programı, 2003. TBMM Arşiv belgeleri.
• Adaman, F. (2017). Neoliberalizm kavramının iktisat disiplini bağlamında kuramsal bir tartışması. Erişim Tarihi: 20.01.2021, https://tr.boell.org/tr/2017/04/03/neoliberalizm-kavraminin-iktisat-disiplini-baglaminda-kuramsal-bir-tartismasi.
• Akyıldız, H., Eroğlu, Ö. (2004). Türkiye Cumhuriyeti dönemi uygulanan iktisat politikaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1). 43-62.
• Altınbaş, S. (2021). Türkiye’de siyasal parti tipolojileri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Anavatan Partisi - Parti programı, 1983. TBMM Arşiv belgeleri.
• Anavatan Partisi - Seçim beyannamesi, 1983. TBMM Arşiv belgeleri.
• Apak, S., Tavşancı, A. (2008). Türkiye’de Yabancı Bankacılığın Gelişimi ve Ekonomi Politikaları ile Uyumu. Maliye Finans Yazıları, 80. 33-53.
• Atılgan, G. (2016). Sanayi kapitalizminin şafağında. Yay. Haz. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu & Ateş Uslu, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. 2. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap. 521-651.
• Atılgan, G. (2016). Tarımsal kapitalizmin sancağı altında. Yay. Haz. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu & Ateş Uslu, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. 2. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap. 393-521.
• Bartolini, S., Mair, P. (2001). Challenges to contemporary political parties. L. Diamond, & R. Gunther (Ed.). Political parties and democracy. London: The Johns Hopkins University Press.
• Boratav, K. (1998). Türkiye iktisat tarihi 1908-1985. 6. Baskı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Briggs, A. (1961). The welfare state in historical perspective. European Journal of Sociology, 2(2), 221-258.
• Cizre-Sakallıoğlu, Ü., Yeldan, E. (2000). Politics, society and financial liberalization: Turkey in the 1990s. Development and change, 31(2). 481-508.
• Copus, C., Clark, A., Reynaert, H., Steyvers, K. (2009). Minor party and ındependent politics beyond the mainstream: fluctuating fortunes but a permanent presence. Parliamentary Affairs, 62(1), 4–18, 10.1093/pa/gsn035.
• Cumhuriyet Halk Partisi - Parti programı, 1947. TBMM Arşiv belgeleri.
• Cumhuriyet Halk Partisi - Parti programı, 1961. TBMM Arşiv belgeleri.
• Cumhuriyet Halk Partisi - Parti programı, 1993. TBMM Arşiv belgeleri.
• Cumhuriyet Halk Partisi - Parti programı, 2008. TBMM Arşiv belgeleri.
• Cumhuriyet Halk Partisi – Seçim bildirgesi, 1965. TBMM Arşiv belgeleri.
• Çavdar, T. (2004). Türkiye’nin demokrasi tarihi: 1839-1950. 3. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Demokrat Parti - Parti programı, 1946. TBMM Arşiv belgeleri.
• Demokrat Parti - Parti programı, 1951. TBMM Arşiv belgeleri.
• Demokratik Parti programı, 1970. TBMM Arşiv belgeleri.
• Demokratik Sol Parti - Parti programı, 1991. TBMM Arşiv belgeleri.
• Demokratik Sol Parti - Seçim bildirgesi, 1987. TBMM Arşiv belgeleri.
• Devlet Planlama Teşkilatı, Teşkilatı (1963). Kalkınma Planı (Birinci Beş Yıl).
• Doğan, S. (2015) Türkiye ekonomisi. İstanbul: İÜ AUZEF Yayınları.
• Doğru Yol Partisi - Parti programı, 1983. TBMM Arşiv belgeleri.
• Duverger, M. (1974) Siyasi partiler. Çev. Ergun Özbudun, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Eroğlu, N. (2007). Atatürk dönemi iktisat politikaları (1923-1938). Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2). 63-73.
• Fazilet Partisi Kalkınma Programı, 1998. TBMM Arşiv belgeleri.
• Gunther, R., Diamond, L. (2003). Species of political parties: a new typology. Party politics, 9(2). 167-199.
• Halkçı Parti programı, 1983. TBMM Arşiv belgeleri.
• Halkların Demokratik Partisi - Parti programı, 2020. TBMM Arşiv belgeleri.
• Halkların Demokratik Partisi - Seçim beyannamesi, 2018. TBMM Arşiv belgeleri.
• Harvey, D. (2006). Neo‐liberalism as creative destruction. Geografiska Annaler: Series B, Human Geography, 88(2). 145–158.
• Hofmeister, W., Grabow, K. (2011). Political parties: functions and organisation in democratic societies. Singapore: Konrad Adenauer Stiftung.
• İyi Parti - Parti programı, 2020. TBMM Arşiv belgeleri.
• Katz, R. S., Maır, P. (1995) Changing models of party organization and party democracy: the emergence of the cartel party. Party Politics, 1(1). 5-28.
• Kaynar, M. K. (2007). Cumhuriyet dönemi siyasi partileri. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Kılıçbay, A. (1984). Türk ekonomisi (modeller, politikalar, stratejiler). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kırscheimer, O. (1990). The catch-all party. Ed. Peter Mair, The west European party system. New York: Oxford University Press. 50-60.
• Koole, R. (1996). Cadre, catch-all or cartel? a comment on the notion of the cartel party. Party Politics, 2 (4). 507-523.
• Mardin, Ş. (2014). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri. Ed. Ersin Kalaycıoğlu & Ali Yaşar Sarıbay, “Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme. İstanbul: Alfa Basım-Yayın. 79-104.
• Mariem-Webster, Erişim tarihi: 20.01.2021, https://www.merriam-webster.com/dictionary/minor%20party.
• Milli Selamet Partisi - Parti programı, 1973. TBMM Arşiv belgeleri.
• Milli Selamet Partisi - Parti seçim bildirgesi, 1973. TBMM Arşiv belgeleri.
• Milliyetçi Demokrasi Partisi - Parti programı, 1983. TBMM Arşiv belgeleri.
• Milliyetçi Hareket Partisi - Parti programı, 2009. TBMM Arşiv belgeleri.
• Milliyetçi Hareket Partisi - Parti seçim bildirgesi, 1969. TBMM Arşiv belgeleri.
• Milliyetçi Hareket Partisi - Seçim bildirgesi, 1995. TBMM Arşiv belgeleri.
• Neumann, S. (1956). Toward a theory of political parties, World politics, Vol. 6, No. 4. 549-563.
• Oran, B. (2009). Türk dış politikası, kurtuluş savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar. Cilt I: 1919- 1980. 15. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oran, B. (2010) Türk dış politikası, kurtuluş savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar. Cilt II: 1980-2001. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ozan, E. D. (2016) İki darbe arasında kriz sarmalı. Yay. Haz. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu & Ateş Uslu, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. 2. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap. 663-752.
• Özbek, N. (2002). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de sosyal devlet. Toplum ve Bilim, Bahar, (92), 7-33.
• Özbudun, E. (2010). Türk siyasal hayatı. Ed. Levend Kılıç. 7. Baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Özdemir, H. (2015). 28 Şubat süreci arifesinde ve ertesinde iki milli görüş partisi: Refah Partisi (RP)-Fazilet Partisi (FP) (karşılaştırmalı bir analiz). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2). 165-193.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme sürecinde refah devleti. Yayın No: 2007-57. İstanbul Ticaret Odası Yayını.
• Panebianco, A. (1988). Political parties, organization and power. Cambridge: Cambridge University Press.
• Parasız, İ. (1998). Türkiye ekonomisi: 1923’ten günümüze türkiye’de iktisat ve istikrar politikaları. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Refah Partisi - Adil ekonomik düzen belgesi, 1991. TBMM Arşiv belgeleri.
• Refah Partisi - Parti tüzük ve programı, 1985. TBMM Arşiv belgeleri.
• Saraçoğlu, C. (2016). Tank paletiyle neoliberalizm. Yay. Haz. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu & Ateş Uslu, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. 2. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap. 753-876.
• Seyidoğlu, H. (1999). Uluslararası iktisat & teori politika ve uygulama. İstanbul: Güzem Yayınları.
• Sosyal Demokrat Halkçı Parti - Parti programı, 1983. TBMM Arşiv belgeleri.
• Şener, M. (2016). Burjuva uygarlığının peşinde. Yay. Haz. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu & Ateş Uslu, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. 2. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap. 201-327.
• Uçkaç, A. (2010). Türkiye’de neoliberal ekonomi politikaları ve sosyoekonomik yansımaları. Maliye Dergisi, (158), 422-430.
• Uslu, A. (2016). Çok partili hayata dönüş dönemi (1945-1950) ‘hür dünya’nın saflarında. Yay. Haz. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu & Ateş Uslu, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. 2. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap. 341-386.
• Vural, İ. Y. (2008). Atatürk dönemi maliye politikaları: liberal iktisattan karma ekonomiye. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20). 77-114.
• Winch, R. F. (1947) Heuristic and empirical typologies: a job for factor analysis. American Sociological Review, 12 (1), 68-75.
• Yentürk, N., & Kepenek, Y. (2001). Türkiye ekonomisi. 12. Baskı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• YSK Arşivi. https://www.ysk.gov.tr/tr/1950-1977-yillari-arasi-milletvekili-genel-secimleri/3007. Erişim tarihi: 21.02.2021.