AİLE YAPISINDA YAŞANAN ÇÖZÜLME VE UZUNKÖPRÜ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: Özel Sayı, 489 - 514, 29.09.2023

Ayşe Nur Çiftçi

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1221166

Öz

Tarım toplumunda yaygın olan geleneksel geniş aile, Endüstri Devrimi sonrasında sanayileşmiş toplumlarda yerini çekirdek aileye bırakmıştır. Toplum için temel birim olan aile, 1950’lerden bu yana ise yeni bir kriz yaşamaktadır: Çözülme. Çekirdek ailenin parçalanmasıyla ailede çözülme başlamıştır. Parçalanmış aileler, boşanma oranlarında yaşanan artışla oluşmuştur. Bu aileler tek ebeveyne sahip olunan, genelde de anne ve çocuktan kurulu olan yapıdadır. Tek ebeveynli parçalanmış aileleri aynı zamanda bekâr ebeveyn ailesidir. Bekâr ebeveyn ailesinde kaynak 1950’lerden itibaren boşanma iken, 1970’lerden itibarense gayrimeşru doğumlar olmuştur. Bu durum aile yapısında daha da tahripkâr etkilere yol açmaktadır. Boşanmada ebeveynlerin ayrılığı varken gayrimeşru doğum durumunda babasızlık sorunu yaşanmaktadır. Yasal düzenlemeler, evlatlık edinmenin kolaylaşması ve taşıyıcı anne kullanımının yaygınlaşması, son yıllarda tek ebeveynli aileler içerisinde bekâr baba ailelerinde de belirgin artış yaşanmasına yol açmaktadır. Kısacası çok çeşitli tiplere ayrılan birbirinden çok farklı olan, özünde iki karşı cinsiyette ebeveyn ile şekillenmeme ortaklığında birleşen aile yapılarıyla karşılaşılmaktadır. Türk toplumu da aile yapısında görülen çözülmeye direnç göstermekte son yıllarda zorluk yaşamaktadır. Bu çalışmada da Uzunköprü ve Uzunköprü’nün içinde yer aldığı daha büyük beş coğrafi birim için aile yapısında yaşanan çözülme analiz edilmiştir. Aile yapısındaki çözülme, 2014 ile 2021 yılları arasında yaşanan değişimin analiziyle gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, ilçe düzeyinde Uzunköprü’den ülke düzeyinde Türkiye’nin tamamına kadar beş coğrafi düzeyde de ailenin çözülme sürecinde olduğunu göstermektedir. Geniş aileler ile çekirdek aileler azalırken, tek ebeveynli aileler ile aile olmayan hanelerde belirgin artış yaşanmaktadır. Tek ebeveynli aileler içerisindeyse özellikle bekâr baba ailelerinde dramatik artış görülmektedir. Bütün bu bulgular, Türk toplumunda ailede yaşanan çözülme sürecinin gelişmiş Batı toplumlarıyla örtüştüğünü göstermektedir. Batı toplumlarında sosyal sorun haline dönüşen çözülen aile yapısının Türk toplumunda da derinleşmemesi için aileyi güçlendirici politikalara acil ihtiyaç olduğu sonucuna varılabilir.

Anahtar Kelimeler

Çözülen aile, bekâr anne / baba ailesi, sosyal politika, sosyal çalışma, Uzunköprü

Kaynakça

• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu, RG. Yayın tarihi: 8/12/2001, RG Sayı: 24607.
• Adak, N. (2007). Kadınların ikilemi: iş ve aile yaşamı. Sosyoloji Dergisi,17, 137-152.
• Aghajanian, A., & Thompson, V. (2013). Recent divorce trend in Iran. Journal of Divorce & Remarriage, 54(2), 112-125.
• Aktaş, G. (2015). Türkiye'de aile sosyolojisi çalışmalarına genel bir bakış, Sosyoloji Konferansları, 52, 419-441.
• Amato, P. R. (2000). The consequences of divorce for adults and children. Journal of marriage and family, 62(4), 1269-1287.
• Amato, P. R., Kane, J. B., & James, S. (2011). Reconsidering the “good divorce”. Family relations, 60(5), 511-524.
• Aslantürk, H. ve Koç, F. (2019). Sosyal hizmet lisans öğrencilerinin evlat edinme yoluyla kurulmuş tek ebeveynli aileler hakkındaki görüş ve düşünceleri: Kocaeli Üniversitesi örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(3), 814-842.