ULUSLARARASI TİCARET İLE KİŞİSEL GELİR İLİŞKİSİ: SEÇİLMİŞ YÜKSELEN PİYASA EKONOMİLERİ İÇİN NEDENSELLİK ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 165 - 190, 05.06.2024

Gökçen Aydınbaş

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1327750

Öz

Bu çalışmanın amacı, uluslararası ticareti temsil eden “ticari açıklık” ile istihdam oranı, sermaye stoku ve kişi başına GSYH ilişkisini yükselen piyasa ekonomileri arasından seçilen 9 ülke (Türkiye, Rusya, Çin, Singapur, Tayland, Güney Kore, Arjantin, Brezilya ve Güney Afrika) için 1991-2019 dönemine ait yıllık veriler ile incelemektir. Çalışmada panel nedensellik analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgulara göre, aralarında çift yönlü nedensellik ilişkisi saptanan değişkenler; ticari açıklık ile kişi başına GSYH, ticari açıklık ile istihdam oranı ve sermaye stokudur. Sonuç olarak, her ne kadar uluslararası ticaret iktisadi büyüme için güçlü bir motor olarak kabul edilse bile sunduğu fırsatların eşit bir şekilde paylaşılmasını sağlayacak politikalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu durum ise serbest ve adil ticareti teşvik etmeye yönelik gayretleri, yerel kalkınmanın desteklenmesinde eğitim ve altyapı yatırımlarının bir araya getirilmesini ve nihayetinde ülkeler ile küresel tarafları arasında karşılıklı yarar sağlayıcı bir ilişki kurulmasını gerektirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ticaret, İktisadi Büyüme, Panel Nedensellik Analizi.

THE RELATIONSHIP BETWEEN INTERNATIONAL TRADE AND PERSONAL INCOME: CAUSALITY ANALYSIS FOR SELECTED EMERGING MARKET ECONOMIES

Öz

This study aims to investigate the relationship between “trade openness” which represents international trade, and the employment rate, capital stock and GDP per capita for 9 countries selected among emerging market economies (Turkiye, Russia, China, Singapore, Thailand, South Korea, Argentina, Brazil and South Africa) with annual data for the period 1991-2019. In this study, it was used the panel causality analysis. According to the findings of the study, the variables with bidirectional causality relationship are trade openness and GDP per capita, trade openness and employment rate and capital stock. In conclusion, even though international trade is recognized as a powerful engine for economic growth, policies are needed to ensure that the opportunities it offers are shared equally. This requires efforts to promote free and fair trade, a combination of education and infrastructure investments in support of local development, and ultimately a mutually beneficial relationship between countries and their global counterparts.

Anahtar Kelimeler

International Trade, Economic Growth, Panel Causality Analysis.

Kaynakça

• Afxentiou, P. C. ve Serletis, A. (2007). Output growth and variability of export and import growth: International evidence from granger causality tests. The Developing Economies, 38(2), 141-163. https://doi.org/10.1111/j.1746-1049.2000.tb00874.x
• Ağayev, S. (2011). İhracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: 12 geçiş ekonomisi örneğinde panel eşbütünleşme ve panel nedensellik analizleri. Ege Akademik Bakış, 11(2), 241-254. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab/issue/558757
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 35-47. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed/issue/25702/271210
• Alaoui, A. E. (2015). Casuality and cointegration between export, import and economic growth: Evidence from Morocco. Journal of World Economic Research, 3(4), 83-91. https://doi.org/10.11648/j.jwer.20150403.14
• Anorua, E. ve Ahmad, Y. (2000). Openness and economic growth: Evidence from Selected Asian Countries. The Indian Economic Journal, 47(3), 110-117. https://doi.org/10.1177/0019466220000313
• Ateş, D. ve Gökmen, G. S. (2013). Bir akademik disiplin olarak uluslararası politik ekonominin sınırları. Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 45-71. https://doi.org/10.5578/JSS.5336
• Aytaç, A. ve Akduğan, U. (2012). Dış ticaret ve ekonomik büyüme üzerine bir nedensellik analizi: 2001-2011 Türkiye örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 55-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30218/326229
• Ayyıldız, F. V. ve Üzümcü, A. (2022). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları-iktisadi büyüme ilişkisi: BRICS-T ülkeleri örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18 (1), 28-40. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esad/issue/70716/1103472
• Bahmani-Oskooee, M. ve Niroomand, F. (1999). Openness and economic growth: An empirical investigation. Applied Economics Letters, 6, 557-561. https://doi.org/10.1080/135048599352592
• Bakari, S. ve Mabrouki, M. (2017). Impact of exports and imports on economic growth: New evidence from Panama. Journal of Smart Economic Growth, 2(1), 67-79. Erişim adresi: https://jseg.ro/index.php/jseg/article/view/70/60
• Baltagi, B. H. (2008). Econometric analysis of panel data. Chichester: John Wiley & Sons Ltd.
• Bayar, F. (2008). Küreselleşme kavramı ve küreselleşme sürecinde Türkiye. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 32, 25-34. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue/3711/49107
• Belloumi, M. (2014). The relationship between trade, FDI and economic growth in Tunisia: An application of autoregressive distributed lag model. Economic Systems, 38, 269-287. https://doi.org/10.1016/j.ecosys.2013.09.002
• Beşer, N. Ö. ve Öztürk, S. (2020). Petrol fiyatlarında değişkenlik ve iktisadi büyüme: petrol ithal eden ülkeler üzerine bir analiz. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 12(1), 68-84. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebd/issue/52769/692626
• Chang, T., Simo-Kengne, B. D. ve Gupta, R. (2014). The causal relationship between imports and economic growth in nine provinces of South Africa: Evidence from panel granger causality tests. Journal of Economic Cooperation and Development, 35(2), 71-90. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/2263/43874
• Chudik, A. ve Pesaran, M. H. (2013). Common correlated effects estimation of heterogeneous dynamic panel data models with weakly exogenous regressors. CESifo Working Paper No. 4232. https://doi.org/10.2139/ssrn.2316329
• Değer, M. K. ve Pata, U. K. (2017). Türkiye’de dış ticaret ve karbondioksit salınımı arasındaki ilişkilerin simetrik ve asimetrik nedensellik testleriyle analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(1), 31-44. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/doujournal/issue/
• Devkota, M. L. (2019). Impact of export and import on economic growth: Time series evidence from India. Dynamic Econometric Models, 19, 29-40. https://doi.org/10.12775/DEM.2019.002
• Dritsaki, M. ve Dritsaki, C. (2023). The relationship between health expenditure, CO2 emissions, and economic growth in G7: Evidence from heterogeneous panel data. Journal of the Knowledge Economy, https://doi.org/10.1007/s13132-023-01349-y
• Dumitrescu, E. I. ve Hurlin, C. (2012). Testing for granger noncausality in heterogeneous panels. Economic Modelling, 29(4), 1450-1460. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2012.02.014
• Erdinç, Z. (1999). Küreselleşmenin istihdama etkileri. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 111-120. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4745/65110
• Eyüboğlu, K., Akdağ, S. ve Özçelik, M. (2021). Gelişmekte olan ülkelerde enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ve ekonomik büyüme etkileşiminin test edilmesi. Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 29-36. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tauubf/issue/68464/1070035
• Gries, T. ve Redlin, M. (2012). Trade openness and economic growth: A panel causality analysis. International Conference of RCI and Krisha Institute of Engineering and Tecnology (s. 16-18). India: Apea Riview.
• Grossman G. M. ve Helpman E. (1991). Innovation and Growth in the Global Economy, England: Massachusetts Institute of Technology, edition 1, 1-0262570971. doi:10.2307/2554862.
• Gülmez, Z. (2019). Dış ticaretin ekonomik büyüme ve istihdam üzerindeki etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Güvenoğlu, H. ve Erçakar, M. E. (2019, Nisan). Dış ticaretin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye uygulaması [Tam metin]. ICOAEF’19. V. International Conference on Applied Economics and Finance & Extended With Social Sciences kapsamında sunulan bildiri, Kyrenia/North Cyprus, 289-300.
• Hatemi-J, A. (2002). Export performance and economic growth nexus in Japan: A bootstrap approach. Japan and the World Economy, 14(1), 25-33. https://doi.org/10.1016/S0922-1425(01)00071-8
• Heckscher, E. E. (1919). The Effect of Foreign Trade on the Distribution of Income. Economisk Tidskrift. Reprinted in Heckscher, E.E & Ohlin, B. (1991). Heckscher-Ohlin Trade Theory. (Translated, Edited and Introduced by Flam, H. & Flanders, H.J.). Cambridge, Mass.: The MIT Press.
• Herrerias M. J. ve Orts, V. (2010). Is the export-led growth hypothesis enough to account for China’s growth? China and World Economy, 18(4), 34-51. https://doi.org/10.1111/j.1749-124X.2010.01203.x
• Jin, J. C. (2003). Openness and growth in North Korea: Evidence from time series data. Review of International Economics, 11(1), 18-27. https://doi.org/10.1111/1467-9396.00365
• Karras, G. (2003). Trade openness and economic growth can we estimate the precise effect? Applied Econometrics and International Development, 3(1), 7-25. Erişim adresi: https://ideas.repec.org/a/eaa/aeinde/v3y2003i3_1.html
• Kıran, B. ve Güriş, B. (2011). Türkiye’de ticari ve finansal dışa açıklığın büyümeye etkisi: 1992-2006 dönemi üzerine bir inceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 69-80. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/11421/212
• Korkmaz, S. ve Aydın, A. (2015). Türkiye’de dış ticaret-ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 47-76. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguiibf/issue/56480/785213
• Köksal, M. (2016). Dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kurt, S. ve Berber, M. (2008). Türkiye’de dışa açıklık ve ekonomik büyüme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 57-80. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/
• Lorde, T. (2011). Export-led growth: A case study of Mexico. International Journal of Business, Humanities and Technology, 1(1), 33-44. Erişim adresi: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/95557/
• Ohlin, B. (1933). Interregional and International Trade. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Okşak, Y. ve Dağılgan, G. (2020). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde dış ticaret, büyüme ve ekonomik özgürlük ilişkisi üzerine ampirik bir analiz. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 06(03), 79-89. Erişim adresi: https://www.ibaness.org/bnejss/
• Omisakin, O., Oluwatosin, A. ve Ayoola, O. (2009). Foreign direct investment, trade openness and growth in Nigeria. Journal of Economic Theory, 3(2), 13-18. Erişim adresi: https://medwelljournals.com/abstract/?doi=jeth.2009.13.18
• Örgün, B. O. ve Pala, A. (2017). Enerji tüketimi, dışa açıklık ve ekonomik büyüme ilişkisi: 28 Avrupa Birliği ülkesi için panel granger nedensellik analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (623), 9-20. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/fpeyd/issue/48022/607319
• Özcan, İ. (2019). Dış ticaret hacmi ile ekonomik büyüme arasındaki asimetrik ilişkinin analizi: Türkiye örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Özer, M. ve Erdoğan, L. (2006). Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkilerin zaman serisi analizi. Ekonomik Yaklaşım, 17(60-61), 93-110. https://doi.org/10.5455/ey.10619
• Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312. https://doi.org/10.1002/jae.951
• Pesaran, M. H. ve Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2007.05.010
• Reddy, K. K. (2020). Exports, imports and economic growth in India: An empirical analysis. Theoretical and Applied Economics, 4(625), 323-330. Erişim adresi: https://ideas.repec.org/a/agr/journl/v4(625)y2020i4(625)p323-330.html
• Ricardo D. (1821). On the Principles of Political Economy and Taxation. 3rd Ed. London: John Murray. Romer, P. M. (1990). Endogenous Technological Change, The Journal of Political Economy, 98(5), 71-101. Smith A. (1776). The Wealth of Nations. New York: The Modern Library.
• Soukiazis, E. ve Antunes, M. (2012). Foreign trade, human capital and economic growth: An empirical approach for the European Union Countries. The Journal of International Trade & Economic Development, 21(1), 3-24. https://doi.org/10.1080/09638199.2012.643013
• Şahin, S. (2012). Türkiye’nin öncülük ettiği ekonomik birleşmeler KEİ, ECO ve D-8 örnekleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Şen, A. (2008). Uluslararası sistemde ekonomi-politika etkileşimi. (Ed.: İ. Bal). “Değişen Dünyada Uluslararası İlişkiler” içinde (s. 453-462). (2. baskı). Ankara: Lalezar Kitabevi.
• Şerefli, M. (2016). Dış ticaretin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 136-143. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iibfdkastamonu/issue/29634/318365
• Tekbaş, M. (2019). Kamu harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: 1990-2017 Türkiye örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2412-2424. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.749
• Türker, M. T. (2015). İçsel büyüme teorilerinde içsel büyümenin kaynağı ve uluslararası ticaret olgusuyla ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 87-94.
• Türlüoğlu, E. (2019). Türkiye’de ekonomik büyüme dinamikleri: Ekonomik büyüme ve dış ticaret ilişkisi nedensellik analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Uğur, B. ve Dallı, T. (2021). Dış ticaretin ekonomik büyümeye etkisi: G-20 ülkeleri örneği. Karadeniz Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kared/issue/
• Westerlund, J. (2007). Testing for error correction in panel data. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 69, 709-748. https://doi.org/10.1111/j.1468-0084.2007.00477.x
• Yılmazer, M. (2010). Doğrudan yabancı yatırımlar, dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir deneme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 241-260. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/issue/4070/53766