VAN GRAVÜRLERİNDE GİYİM KUŞAM ÖZELLİKLERİ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 619 - 644, 13.12.2024

Halit Yabalak , Murat Çabaz

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1462851

Öz

Fotoğraf makinesinin icadından önce en sık kullanılan görsel belgeleme yöntemlerinden bir olan gravürler, özellikle seyyahlar ve araştırmacılar tarafından yaygın şekilde kullanılmıştır. Batılı seyyah ve araştırmacıların Anadolu gezileri sırasında kayda aldıkları gezi notları ile bilgileri desteklemek için seyahatnamelerinde yer verdikleri gravürler, görsel belgeleme açısında Osmanlı’ya ait önemli belgelerdir. Anadolu topraklarını ziyaret eden seyyahlar için Van, tarihi, coğrafi ve kültürel özellikleriyle önemli rotalarından olmuştur. Van’ı ziyaret eden seyyahların seyahatnamelerde şehre ait mimari ve doğa temalı gravürlerinin yanında özellikle figür betimlemeleriyle kültürel bir imajın yansımaları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Çalışmada Van şehrine ait Avrupalı seyyahların seyahatnamelerinde bulunan gravürlerdeki figür kıyafetlerinin biçim, süsleme, malzeme ile bu özellikler bağlamında sosyo kültürel yapıya yönelik ipuçları doğrultusunda değerlendirmeleri yapılmıştır. Literatür araştırması sonucunda amaçsal örneklem yöntemi kullanılarak Van konulu gravürler arasından kıyafet özelliklerinin tasvir edildiği 20 gravür üzerinde değerlendirme yapılmıştır. Kıyafet özellikleri, seyyahların notları ve döneme ait yapılmış bilimsel çalışmalar ile desteklenmiş değerlendirmeler sonucunda ahalinin giyim kuşam özellikleri ortaya konulmuştur. Çalışmada giyim kuşam özelliklerinde kültür, inanç ve sosyo ekonomik imkânların etkili olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Van, Gravür, Giyim-Kuşam, Seyyah, Seyahatname

Etik Beyan

yok

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

0

Teşekkür

yok

CLOTHING FEATURES IN VAN ENGRAVINGS

Öz

Engravings, which were one of the most frequently used visual documentation methods before the invention of the camera, were widely used especially by travelers and researchers. The travel notes recorded by Western travelers and researchers during their Anatolian trips and the engravings they included in their travel books to support the information are important documents belonging to the Ottoman Empire in terms of visual documentation. Van has become one of the important routes of travelers visiting Anatolian lands with its historical, geographical and cultural features. In the travelogues of travelers visiting Van, in addition to the architectural and nature-themed engravings of the city, they appear as reflections of a cultural image, especially with their figure depictions.

In the study, the figure clothes in the engravings found in the travel books of European travelers from the city of Van were evaluated in terms of form, decoration, material and clues to the socio-cultural structure in the context of these features. As a result of the literature research, an evaluation was made on 20 engravings depicting clothing features among the Van-themed engravings using the purposive sampling method. As a result of evaluations supported by clothing features, travellers' notes and scientific studies of the period, the clothing characteristics of the people were revealed. In the study, it was determined that culture, belief and socio-economic opportunities were effective in clothing characteristics.

Anahtar Kelimeler

Van, Engraving, Clothing, Traveler, Travelogue

Proje Numarası

0

Kaynakça

• Avdoyan, L. (2012). To Know Wisdom and Instruction: A visual survey of the Armenian Literary Tradition at the Library of Congress. To Know Wisdom and Instruction: A Visual Survey of the Armenian Literary Tradition at the Library of Congress.
• Arığ, A. S. (2006). Türklerde Kıyafetin Kısa Tarihi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 22(64-65-66), 141-160.
• Arkun, A. (2003). Armenian Van/Vaspurakan, Richard G. Hovannisian, ed., UCLA Armenian History and Culture Series: Historic Armenian Cities and Provinces, vol. 1, Costa Mesa, California, Mazda Publishers, Inc., 2000, xi+ 308 pp., 4 maps plus illustrations and figures, ISBN: 1-56859-130-6 (pb). Iranian Studies, 36(1), 132-134.
• Ateş, E. (2020). Ortodoks Kilisesi ve Katolik Kilisesinde Dini Giysiler, (Yayınlanmamış Seminer), MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Aydın, M. (1998). Hıristiyanlık (Mezhepler ve Tarikatlar). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 17, 353-358.
• Başaran, B. (2021). Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir Arada Yaşama Kültürüne Bağlı Olarak Gelişen Müslüman Ve Gayrimüslim Kıyafetleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(36), 1367-1383.
• Binder, H. (1887). Au Kurdistan En Mesopotamie Et En Perse, London
• Boghossian, Sarkis, 1987. Armenian iconography : catalogue of reproductions in black and color of 720 original pieces from 15th to 20th century, Paris
• Boynukalın, H. (2020). Osmanlı Askerî Teşkilâtı Üniformalarının Tezyînatı Ve Mâliyeti Üzerine Bir İnceleme. Arış Dergisi, (16), 56-77.
• Bozkurt, Ö. F. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’nda Gayrimüslimlerin Kıyafet Düzenlemeleri (XI. XII. Yüzyıllar). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Chantre, M.E., (1889). Le Tour Du Monde: nouveau journal des voyages, Paris: 209-304
• CUİNET, V. (1891). La TurquieD’Asie, Géographie administrative statistique descriptive et raisonnée de chaque province De L’Asie Mineure, Tome Deuxiéme, Paris
• Hell, X.H. (1847). Voyage en Turquie et En Perse, (Vol. 2). P. Bertrand.
• Demir, H. (2018). Bizans Resim Sanatında Meryem Kültü Ve Müjde Sahnesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Deyrolle, M. T. (1869). Voyage Dans Le Lazistan et L’Arménie, Le Tour Du Monde, nouveaujournaldes voyages, I, Paris s. 369-423
• Güzel, E. (2010). Ege Bölgesi Kent Mimarisinin Seyahatname Ve Gravürlere Yansıması: 18. Ve 19. Yüzyıllar (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Haupt, L. C.F. (1926). Armenien Einst und Jetzt, (Vol. 2). Berlin Ho Brettanikos Aster, Londinon 1860, c. 1
• Kılıç, S. (2006). Van Kültür Ve Turizm Envanteri Tarihsel Değerler, İstanbul: Van Valiliği Yayınları Katırancı, Ü. (2021). Seyahatnamelerin Tarihsel Bilgi Kaynağı Olarak Kullanımı Üzerine Bir Deneme: Venedikli Bir Tüccarın Van Șehri Hakkındaki Anılarını Okumak. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Van Özel Sayısı, 403-416
• Koca, E., ve Koç, F. (2014). Kıyafetnameler Ve Ralamb'ın Kıyafet Albümün'deki 17. Yüzyıl Osmanlı Toplumu Giysi Özelliklerinin İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 9(11).
• Kodaman, B. (1979). Hamîdiye Hafîf Süvarî Alayları (2. Abdülhamîd Ve Doğu-Anadolu Aşiretleri). Tarih Dergisi, (32), 427-480.
• Koçu, R. E. (1967). Türk Giyim. Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Layard, A. H. (1853). Discoveries in the ruins of Nineveh and Babylon: with travels in Armenia. GP Putnam and Co, 197-198.
• L’illüstration, (1854). Journal Universel c. 23, Paris
• Poujoulat, B. (1841). Voyage à Constantinople, dans l'Asie Mineure, en Mésopotamie, à Palmyre, en Syrie, en Palestine et en Égypte (Vol. 2). NJ Gregoir, V. Wouters et cie.
• Mangaltepe, İ. (2005). XIX. Yüzyıl Fransız Seyyahlarına Göre Van. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Osmanlı Askeri Teşkilât ve Kıyafetleri 1876-1908 (1986). Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı Yayınları. Özbağı, T. (1993). Geleneksel Kadın Takıları. Türkiye‟ de Yaygın Eğitim ve Sanat Dergisi, (5).
• Sağnak Arslantaş, G. (2007). Van Yöresi Geleneksel Baş Süslemelerinin Tarihsel Süreç İçerisinde İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sevim, M. (2002). Gravürlerle Türkiye. TC Kültür Bakanlığı Yayınları/1901, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. Simonis, M. (1897). DurchArmenien, Kurdistan und Mesopotamien, Mainz, Paris.
• Süleyman Sabri Paşa. (1928). Van Tarihi ve Kürtler Hakkında Tetebbuat. İstanbul:Matbaa-i Ebuzziya. Yabalak, H. (2012). Van Gravürleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.