ÖĞRETMEN ALGILARINA GÖRE ÖRGÜTSEL SİNİSİZM VE ÖRGÜTSEL MANEVİYATIN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ÜZERİNDEKİ ROLÜ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 802 - 819, 11.05.2021

Halil İbrahim Aksakal , Gökhan Kahveci

https://doi.org/10.24315/tred.718336

Cited By: 7

Öz

Örgütler, varlıklarını devam ettirebilme sürecinde pek çok yapıcı veya yıkıcı potansiyeli olan durumla karşı karşıya kalabilmektedir. Eğitim örgütlerinden olan okullar da bu tür durumlardan etkilenebilmektedir. Bu araştırma, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinisizm ve örgütsel maneviyat algılarının örgütsel bağlılık düzeyleri üzerindeki rolünü belirlemek amacıyla yapılmıştır. Rize ilindeki devlet okullarında görev yapan 417 öğretmen, araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerinde gerçekleşen değişimin %55’i, örgütsel sinisizm ve örgütsel maneviyat ile açıklanabilmektedir. Örgütsel sinisizm ile örgütsel bağlılık arasında orta düzeyde negatif; örgütsel maneviyat ile örgütsel bağlılık arasında ise orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenler, Örgütsel Sinisizm, Örgütsel Maneviyat, Örgütsel Bağlılık

Kaynakça

• Akgemci, T., Kaplan, M. & Kaplan, B. T. (2018). Örgütsel maneviyatın iş stresi üzerine etkisinde örgütsel güvenin aracılık rolü: Konya Organize Sanayi Bölgesi’nde bir araştırma. International Journal of Academic Value Studies, 4(19), 311-319.
• Altınöz, M., Çöp, S. & Sığındı, T. (2011). Algılanan örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm ilişkisi: Ankara’daki dört ve beş yıldızlı konaklama işletmeleri üzerine bir araştırma. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(21) 285- 317.
• Andersson L. M., & Bateman T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organizational Behavior, 18(5), 449-469.
• Andersson, L. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 49, 1395-1418.
• Apak, H. & Acar, M. C. (2018). Dindarlığın bir boyutu olarak maneviyat. M. N. Doru & Ö. Bozkurt, (Ed.), Din bilimleri klasik sorunlar güncel tartışmalar içinde (s. 365-378). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
• Ashmos, D. P., & Duchon, D. (2000). Spirituality at work: A conceptualization and measure. Journal of Management Inquiry, 9(2), 134-145.
• Atak, M. (2005). Örgütlerde resmi olmayan iletişimin yeri ve önemi. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 2(2), 59-67.
• Avcı, A. (2017). Örgütsel bağlılık: Kavramsal çerçevesi ve eğitim örgütleri açısından etkileri. Turkish Studies, 12(6), 55-76.
• Bacaksız, F. E., Tuna, R. & Seren, A. K. H. (2018). Sağlık çalışanlarında performans ve örgütsel sinizm ilişkisi: Hemşireler üzerinde bir araştırma. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(1), 52-58.
• Bakan, İ. (2018). Örgütsel stratejilerin temeli örgütsel bağlılık: Kavram, kuram, sebep ve sonuçlar (2. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Batson, C. D. (1995). Prosocial motivation: Why do we help others? In A. Tesser (Ed.), Advanced social psychology (pp. 333-381). New York: McGraw-Hill.
• Bedel, G. (2009). The validity and reliability study of the Turkish version of the spirituality scale (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Biberman, J., & Whitty, M. (1997). A postmodern spiritual future for work. Journal of Organizational Change, 10(2), 130-138.
• Brandes, P. M. (1997). Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences (Doctoral dissertation). Retrieved from https://search.proquest.com
• Brockner, J., Tyler, T. R., & Schneider, R. C. (1992). The influence of prior commitment to an institution on reactions to perceived unfairness: The higher they are, the harder they fall. Administrative Science Quarterly, 37(2), 241-261.
• Brown, R. B. (2003). Organizational spirituality: The sceptic's version. Organization, 10(2), 393- 400.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çakıroğlu, D. (2017). Algılanan örgütsel maneviyatın psikolojik sözleşmeye etkisi: Sağlık çalışanları üzerine bir araştırma (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Cavanagh, G. F. (1999). Spirituality for managers: Context and critique. Journal of Organizational Change, 12(3), 186-199.
• Chalofsky, N. (2003). An emerging construct for meaningful work. Human Resource Development International, 6(1), 69-83.
• Çoban, Ö. (2019). Okullarda örgütsel maneviyatın artırılmasına ilişkin öğretmen görüşleri (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Cook, C. C. H. (2004). Addiction and spirituality. Addiction, 99(5), 539-551.
• Dean, J. W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Dudley, R. R. (1937). A history of cynicism: From Diogenes to the 6th century A. D. London: Methuen & Co.Ltd.
• Düzgüner, S. (2013). Maneviyat algısı ve diğerkâmlıkla ilişkisi: Kan bağışı örneğinde Türkiye ve Amerika karşılaştırmalı nitel bir araştırma (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Düzgüner, S. (2016). Psikoloji literatüründe maneviyat kavramı. M. Atak, (Ed.), Maneviyat psikolojisi içinde (s. 11-27). İstanbul: Elit Kültür.
• Fry, L. W. (2008). Spiritual leadership: State-of-the-art and future directions for theory, research, and practice. In J. Biberman & L. Tischler (Eds.), Spirituality in business theory, practice, and future directions (pp. 106-124). US: Palgrave Macmillan.
• Gawain, S. (1993). The path of transformation: How healing ourselves can change the world. California: New World Library.
• Goldner, F.H., Ritti, R.R., & Ference, T.P. (1977). The production of cynical knowledge in organizations. American Sociological Review, 42(4), 539-551.
• Helvacı, M. A. (2010). Örgütsel sinizm. H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz, (Ed.), Yönetimde yeni yaklaşımlar içinde (s. 383-397). Ankara: Pegem Akademi.
• Hill, P. C., Pargament, K. I., Hood, R. W., McCullough, M. E., Swyers, J. P. Larson, D. B., & Zinnbauer, B. J. (2000). Conceptualizing religion and spirituality: Points of commonality, points of departure. Journal for the Theory of Social Behavior, 30(1), 51-77.
• Hrebiniak, L. G. & Alutto, J. A. (1972). Personal and role-related factors in the development of organizational commitment. Administrative Science Quarterly, 17(4), 555-573.
• Hu, L.T. and Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55.
• İbicioğlu, H. (2000). Örgütsel bağlılıkta paradigmatik uyumun yeri. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 15(1), 13-22.
• Kahveci, G. & Demirtaş, Z. (2015). İlkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin örgütsel sinisizm algılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 69-85.
• Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm arasındaki ilişkiler (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Kahya, C. (2013). Örgütsel sinizm, iş performansını etkiler mi? İş tatminin aracılık etkisi. Global Journal of Economics and Business Studies, 2(3), 34-46.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Kannan-Narasimhan, R., & Lawrence, B. S. (2012). Behavioral integrity: How leader referents and trust matter to workplace outcomes. Journal of Business Ethics, 111, 165-178.
• Karakas, F. (2009). New paradigms in organization development: Positivity, spirituality, and complexity. Organization Development Journal, 27(1), 11-26.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel irade algı çerçevesi ile bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (30. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karfakis, N., & Kokkinidis, G. (2011). Rethinking cynicism: Parrhesiastic practices in contemporary workplaces. Culture and Organization, 17(4), 329-345.
• Kart, M. E. (2015). Örgütsel sinizm, bağlamsal performans ve etik ideoloji (2. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kelman, H. C. (1958). Compliance, identification, and internalization: Three processes of attitude change. Conflict Resolution, 2(1), 51-60.
• Korkmaz, T. & Menge, S. (2018). The impact of workplace spirituality on organizational commitment at schools: The moderating effect of gender. European Journal of Educational Management, 1(1), 9-16.
• Luthans, F. (2011). Organizational behaviour: An evidence-based approach (12th ed.). Newyork: McGraw-Hill/Irwin.
• Mantere, S., & Martinso, M. (2001, July). Adopting and questioning strategy: Exploring the roles of cynicism and dissent. Paper presented at the Seventeenth European Group for Organization Studies, Lyon, France. Abstract retrieved from https://www.researchgate.net
• Marques, J., Dhiman, S. & King, R. (2005). Fundamentals of a spiritual workplace. The Journal of American Academy of Business, 7(1), 81-91.
• McMillan, D. W., & Chavis, D. M. (1986). Sense of community: A definition and theory. Journal of Community Psychology, 14, 6-23.
• McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2016). Örgütsel davranış (Çev. A. Günsel ve S. Bozkurt). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Milliman, J., Czaplewski, A. J., & Ferguson, J. (2003). Workplace spirituality and employee work attitudes: An exploratory empirical assessment. Journal of Organizational Change, 16(4), 426-447.
• Milus, T. B. (2001). A systems model of cynicism based on social theory (Doctoral dissertation). Retrieved from https://search.proquest.com/
• Mirvis, P.H., & Kanter, D.L. (1991). Beyond demography: A psychographic profile of the workforce. Human Resource Management, 30(1), 45-68.
• Mitroff, I. I., & Denton, E. A. (1999). A study of spirituality in the workplace. Sloan Management Review, 40, 83-92.
• Morrow, P. (1983). Concept redundancy in organizational research: The case of work commitment. Academy of Management Review, 8(3), 486-500.
• Mowday, R. T., Porter, L. W., & Steers, R. M. (1982). Employee-organization linkages: The psychology of commitment, absenteeism, and turnover. England: Academic Press.
• Nayir, F. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin örgütsel bağlılık düzeyi. İlköğretim Online, 12(1), 179-189.
• O’Reilly, C., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Örgev, M. & Günalan, M. (2011). İşyeri maneviyatı üzerine eleştirel bir değerlendirme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 1, 51-64.
• Piedmont, R. L. (1999). Does spirituality represent the sixth factor of personality? Spiritual transcendence and the five-factor model. Journal of Personality, 67(6), 985-1013.
• Porter, L. W., Steers, R. M., & Boulian, P. V. (1973). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59, 603-609.
• Rajappan, S., Nair, R. S., Priyadarshini, K., & Sivakumar, V. (2017). Exploring the effect of workplace spirituality on job embeddedness among higher secondary school teachers in Ernakulam district. Cogent Business & Management, 4, 1-9.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2017). Örgütsel davranış (Çev. İ. Erdem). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Rusbult, C. E., & Farrell, D. (1983). A longitudinal test of the investment model: The impact on job satisfaction, job commitment, and turnover of variations in rewards, costs, alternatives, and investments. Journal of Applied Psychology, 68(3), 429-438.
• Sekaran, U. (2003). Research methods for business: A skill-building approach (4th ed.). USA: John Wiley & Sons Inc.
• Şişman, M. (1995). Örgüt kavramının kültürel açıdan çözümlenmesi ve eğitim örgütleri. Eğitim Yönetimi, 1(1), 79-94.
• Slife, B. D., Hope, C., & Nebeker, R. S. (1999). Examining the relationship between religous spirituality and psychological science. Journal of Humanistic Psychology, 39(2), 51-85.
• Stanley, D. J., Meyer, J. P., & Topolnytsky, L. (2005). Employee cynicism and resistance to organizational change. Journal of Business and Psychology, 19(4), 429-459.
• Steger, M. F., Dik, B. J., & Duffy, R. D. (2012). Measuring meaningful work: The work and meaning inventory (WAMI). Journal of Career Assessment, 20(3), 322-337.
• Üstüner, M. (2009). Öğretmenler için örgütsel bağlılık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1- 17.
• Wanous, J. P., Reichers, A. E., & Austin, J. T. (1994). Organizational cynicism: an initial study. Academy of Management Proceedings, 10, 269-273.
• Weick, K. E., & Quinn, R. E. (1999). Organizational change and development. Annual Review of Psychology, 50, 361-386.
• Whitaker, B. G., & Westerman, J. W. (2014). Linking spirituality and values to personal initiative through psychological empowerment. Journal of Management, Spirituality & Religion, 11(3), 269-291.
• Wiener, Y. (1982). Commitment in organizations: A narrative view. Academy of Management, 7(3), 418-428.
• Yalnız, A. & Yıkmaz, Y. (2018). Değerler eğitimi kavramı olarak dürüstlük ve dürüstlük ölçeği (dö) Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(34), 649-666.
• Yangil, F. M., Baş, M., & Aygün, S. (2014). Genel ve örgütsel sinisizm bağlamında otel çalışanları üzerine bir inceleme. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 99-112.
• Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies, 8(6), 853-879.
• Yolsal, M. (2016). İşyerinde maneviyat. B. Ülgen, (Ed.), Örgüt yönetiminde duygular içinde (s. 1-37). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Zinnbauer, B. J., & Pargament, K. I. (2013). Dindarlık ve maneviyat. İ. Çapçıoğlu & A. Ayten, (Ed.), Din ve maneviyat psikolojisi-Temel yaklaşımlar ve ilgi alanları içinde (s. 61-102). Ankara: Phoenix Yayınevi.