BÜYÜK SELÇUKLULAR DÜNYASINDA YAS TUTMA ÂDETLERİ VE TAZİYE MERASİMLERİ

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 03, 29 - 41, 01.03.2012

Cihan Piyadeoğlu

Öz

Ölüm olgusu, yaşayan her canlının
mutlaka karşılaştığı bir durumdur. İnsanlığın başlangıcından bu yana ölü
yakınları, ölüm karşısında farklı davranış biçimleri sergilemişlerdir. Bu
davranış biçimleri kuşkusuz Büyük Selçuklular döneminde de varlığını devam
ettirmiştir. Hangi statüde olursa olsun ölen herkes için taziye merasimleri
düzenlenirken, yas tutma âdetlerinde ise sosyal statüye uygun olarak farklı
davranışlar sergilenebilmektedir. Büyük Selçuklular’ın farklı etnik ve dînî
unsuru bir arada barındırmış olması bu farklılığın temel sebebi olarak göze
çarpmaktadır. Makalemizde Bütük Selçuklularda yas tutma âdetleri ve taziye
merasimleri hakkında örnekleriyle birlikte değerlendirmede bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Selçuklular, Yas, Taziye, Merasim, Ölüm

Kaynakça

• Ahmed b. Mahmûd: Selçuk-Nâme, haz. Erdoğan Merçil, İstanbul 1977.
• Ahmed Eflâkî: Menâkibü’l-‘Ârifîn, çev. T. Yazıcı, Ariflerin Menkıbeleri, İstanbul 1973.
• Bundârî: Zübdetü’n-nusra ve Nuhbetü’l-usra, çev. Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, TTKY, Ankara 1999.
• İbn Asâkir, Tebyînu kezibi’l-müfterî fimâ nusibe ile’l-İmâm Ebi’l-Hasan el-Eş‘arî, Beyrut 1984.
• İbn Hallikân: Vefeyâtü’l-a‘yân ve enbâu ebnai’z-zamân, İng. çev. Mac Guckin de Slane, Ibn Khallikan’s Biographical Dictionary, Paris t.y.
• İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, çev. Mehmet Keskin, İstanbul 2000.
• İbnü’l-Cevzî: el-Muntazam fî tarihi’l-mülûk ve’l-ümem, çev. Ali Sevim, Makaleler, Ankara 2005.
• İbnü’l-Esîr: el-Kâmil fi’t-tarih, çev. Abdülkerim Özaydın, İstanbul 1987.
• Kafesoğlu, İbrahim: Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İstanbul 1953.
• ________________: Türk Millî Kültürü, İstanbul 1993.
• Kisâî, Nurullah: Medâris-i Nizâmiye ve Tesîrât-ı İlmî ve İctimâ-yî Ân, Tahran 1374 hş.
• Köymen, Mehmet Altay: Tuğrul Bey ve Zamanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1976.
• ___________________: Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Alp Arslan ve Zamanı, TTKY, Ankara 1992.
• Ocak, Ahmet: Selçukluların Dini Siyaseti (1040-1092), İstanbul 2002.
• Özaydın, Abdülkerim: Sultan Muhammed Tapar Devri Selçuklu Tarihi, TTKY, Ankara 1990.
• Özkuzugüdenli, Osman Gazi: Gazan Han ve Reformları, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Merkezi, Doktora Tezi, İstanbul 2000.
• Râvendî: Rahatü’s-sudûr ve Âyetü’s-sürûr, çev. Ahmed Ateş, TTKY, Ankara 1957.
• Sadreddîn el-Hüseynî: Ahbârü’d-Devleti’s-Selçukiyye, çev. Necati Lugal, TTKY, Ankara 1999.
• Sevim, Ali - Merçil, Erdoğan: Selçuklu Devletleri Tarihi, TTKY, Ankara 1995.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî: Mirâtü’z-zamân fî tarihi’l-‘ayân, çev. Ali Sevim, Makaleler, Ankara 2005.
• Steingass, F.: Persian-English Dictionary, İstanbul 2005.
• Strothman, R.: “Ta‘ziye”, İslâm Ansiklopedisi (İA), İstanbul 1993.
• Şemseddîn Sâmî: Kâmus-ı Türkî, İstanbul 1317.
• Turan, Osman: Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, İstanbul 1996.
• Yüksel, Musa Şamil: “Türk Kültüründe “Levirat” ve Timurlularda Uygulanışı”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3, Erzincan 2010.
• Zerrinkûb, Abdülhüseyin: Medreseden Kaçış İmam Gazzâlî’nin Hayatı Fikirleri ve Eserleri, çev. Hikmet Gök, İstanbul 2005.