REFORMCU KİŞİLİĞİYLE KANG YOUWEI VE TÜRKİYE SEYAHATNAMESİ

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 06, 121 - 160, 01.09.2013

Gürhan Kırilen

Öz

Mançu yönetimi, Afyon Savaşı’ndan
(1840) itibaren ülke topraklarındaki egemenliğini, dış tehditler ve iç
isyanlarla paylaşmaya zorlanmıştır. Afyon Savaşı mağlubiyetini, 1861 yılında başkent
Pekin’in işgal edildiği II. Afyon Savaşı izlemiş, sonraki kırk yıl boyunca ise
Mançu yönetimi kan kaybetmeye devam etmiştir. Bu dönemde, ülkenin içinde
bulunduğu iç ve dış sorunlar, düşünce camiasını harekete geçirmiş ve çözüm
önerileri vadeden çalışmalar ortaya çıkmıştır. Ancak reformcu ve yenilikçi bir
görünüm arz eden bu çalışmaların çoğunluğu, saray ve çevresi tarafından dikkate
alınmamış, 1898 yılındaki “Yüz Gün Reformları’na” kadar uygulanma şansı
bulamamıştır. 1894 Japonya yenilgisinden sonra ortaya çıkan siyasi belirsizlik sırasında,
Kang Youwei’in başını çektiği yenilikçi aydınlar, altmış yıllık geçmişi olan bu
birikimi siyasi arenaya taşıma şansını yakalamışlardır. Fakat adından da
anlaşılacağı üzere, sadece üç ay (Yüz Gün) kadar yürürlükte kalan reform
hamlesi, daha meyvelerini veremeden lağvedilmiş ve hareketin önderleri “kaçmak”
ve “idam edilmek” arasında seçim yapmak zorunda kalmışlardır. Kang Youwei bu
süreçte yurt dışına çıkmış ve uzun süre yurt dışında kalmıştır. 1908 yılı
Temmuz ayında İstanbul’a gelen Kang Youwei burada edindiği izlenimleri “Türkiye
Seyahatnamesi” adıyla kaleme almıştır.

Anahtar Kelimeler

Mançu Hanedanlığı, Reform, Kang Youwei, II. Meşrutiyet

Kaynakça

• Biggerstaff, Knight, The Earliest Modern Government Schools in China., Cornell University Press, Ithaca 1961.
• Chesneaux, Jean, Popular Movements & Secret Societies in China 1840–1950. Stanford University Press, California 1976.
• Chien, Po-tsan, Wu-hsu pien-fa 戊戌变法 (Wuxu Reformları), Renmin Chubanshe, Shanghai, 1953.
• Ding, Weizhi 丁伟志, Dongxi Tiyong Zhijian 中西体用之间 (Doğu ile Batı Öz ve İşlev Arasında), Zhongguo Sheke Xueyuan Chubanshe, Pekin 1997.
• Fidan, Giray, “Çinli Düşünür ve Devlet Adamı Kang You Wei’e Göre Osmanlı Modernleşme Süreci”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (Mart 2012), s. 193-204.
• Fidan, Giray, Çinden Görünen Osmanlı Çinli Düşünür Kang You Wei’in Türk Seyahatnamesi, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2013.
• Hsiao, K. C., Modern China and a New World: Kang Youwei, Reformer and Utopian, 1858–1927, University of Washington Pres, Seattle - London 1968.
• Kırilen, Gürhan, Çin’de 19. Yüzyılda Reform: Zongli Yamen’ın Kuruluşu. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2005, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Kang, Youwei 康有为, Jincheng Tujue Xiaoruo Ji Xu 进呈突厥消弱记序 (Türklerin Zayıflaması Üzerine Notlar), http://www.epicbook.com/history/kangyouwei.html, 1895.
• Kang, Youwei 康有为, Kang Nanhai Zibian Nianpu 康南海自编年谱 (Kendi Kaleminden Kang Youwei’in Hatıraları), Zhonghua Shuju, Pekin 1992.
• Kang, Youwei 康有为, Datongshu 大同书, (Büyük Birlik Kitabı), Renmin Chubanshe, Liaoning 1994.
• Kang, Youwei 康有为, Lieguo Youji 列国游记 (Çeşitli Ülkelerde Seyahat Notları), Renmin Chubanshe, Shanghai 1995.
• Kang, Youwei 康有为, Kang Youwei Quanji 康有为全集 (Kang Youwei’in Bütün Eserleri). Zhongguo Renmin Daxue Chubanshe, Pekin, 2007a, c. 4.
• Kang, Youwei 康有为, Kang Youwei Quanji 康有为全集 (Kang Youwei’in Bütün Eserleri), Zhongguo Renmin Daxue Chubanshe, Pekin, 2007b, c. 9.
• Kang, Youwei 康有为, Kongzi Gaizhi Kao, 孔子改制考 (Bir Reformcu Olarak Konfuçyüs), Zhonghua Shuju Chubanshe, Pekin 2012.
• Liang, Qichao 梁启超, Liang Qichao Zuopin Jingxuan 梁启超作品精选 (Liang Qichao Seçme Yazılar). Changjiang Wenyi Chubanshe 2005.
• Mao, Haijian 茅海建, “Kang Youwei Yu Zhen Zouyi 康有为与“真奏议”读孔祥吉 编著《康有为变法奏章辑考》(Kang Youwei’in Önergeleri-Kong Xiangji’nin Derlediği Kang Youwei Reform Önergeleri’nin Tenkidi)”. Jindaishi Yanjiu 近代 史研究 (Yakınçağ Araştırmaları Dergisi), 2009, Sayı 3, s. 142-153.
• Sima, Qian 司马迁, Shiji 史记 (Tarih Kayıtları), http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw/.
• Tao Juying 陶菊隐, Yuan Shikai Yanyi 袁世凯演义 (Yuan Shikai’ın Hayatı), Zhonghua Shuju, Pekin 1979.
• Teng, Ssuyu - Fairbank, J. K., China's Response to the West: A Documentary Survey; 1839–1923, Harvard University Press, Cambridge 1982.
• Wang Huanyi 王遠義, Kang Youwei de Minzhu Quan: Shiyi “Datong Shu” Wei lun 康有為的民主觀: 試以《大同書》為論 (Kang Youwei’de Halk Egemenliği: Datong Kitabı Örneği), Chenhgchi University, Tarih Enstitüsü, Taipei 2004, (Yüksek lisans tezi).
• Wang Lu 王璐, Luoji Fangyuan 逻辑方圆 (Mantığın Çevresinde), Beijing Daxue Chubanshe, Pekin 2009.
• Wang, Yeyang 王也扬, Kang-Liang Shixue Zhiyong 康梁与史学致用 (Kang ve Liang’da İşlevsel Tarih Öğrenimi), Jindaishi Yanjiu 近代史研究 (Yakınçağ Araştırmaları Dergisi), Pekin 1994, No. 2, s. 205-218.
• Zhang, Zhi 张治, “Kang Youwei Haiwai Youji Yanjiu 康有为海外游记研究 (Kang Youwei’in Deniz Aşırı Seyahatleri Üzerine Bir Araştırma)”, Journal of School of Chinese Language and Culture Nanjing Normal University. Nanjing 2007, No.3.
• Zhao Erxun 趙爾巽, Qing Shi Gao (QSG) 清史稿 (Mançu Hanedanı Tarihi), http://hanchi.ihp.sinica.edu.tw/.