KIRGIZLARDA VE MOĞOLLARDA ON İKİ HAYVANLI TAKVİM (VI.-XV. YÜZYILLAR ARASI)

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 06, 161 - 172, 01.09.2013

Abdrasul İsakov

Öz

Kırgız ve Moğol boyları Güney
Sibirya ve Moğolistan coğrafyasında komşu olarak yaşadılar. Avrasya’nın pek çok
milleti gibi Kırgızlar ve Moğollar On İki Hayvanlı Takvimi kullandılar. Bu
yazıda, Kırgızlar ve Moğollardaki On İki Hayvanlı Takvim ile ilgili bilgi
verilip, takvimin benzerlik ve farklılıkları gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kırgızlarda Takvim, Moğollarda Takvim, On İki Hayvanlı Takvim

Kaynakça

• Agiymaa, Yu., Yu. Kruçkin, Mongol-Oros Tol Biçig, İnfinum, Moskova-Ulan-Bator 2009.
• Aynakulova, Gülnisa, “Grigoryen Kıpçaklar ve Oniki Hayvanlı Türk Takvimi”, Milli Folklor, Yıl. 19, Sayı: 74, Ankara 2007, s. 21-28.
• Barthold, V. V., Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, TTK Yayınları, Ankara 2006.
• Bazin, L., Les Calenderiers Turc Anciens et Medievaux, Lille 1974.
• Bennigsen, A. P., Legendı i Skazki Tsentral’noy Azii, Saint Peterburg 1912.
• Bira, Ş., Mongol’skaya İstoriografiya (XIII-XVII), Nauka Yayınları, Moskova 1978.
• Biray, Nergis, “12 Hayvanlı Türk Takvimi. Zamana ve İnsana Hükmetmek”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 39, Erzurum 2009, s. 671-683.
• Cengiz İmparatorluğu Hakkında İlk Tarih Kayıtları: Meng Ta pei lu ve Hei Ta shi lu, Yay. Haz. Mustafa Uyar, Çev. Ankhbayar Danuu, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2012.
• Djarilgasinova, R. Ş., M. V. Kryukov, Kalendarnıe Obıçai i Obryadı Narodov Vostoçnoy Azii, Nauka Yayınları, Moskova 1985.
• Golden, Peter, “The Twelve-Year Anymal Cycle Calendar In Georgian Sources”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, c. XXXVI, Sayı: 1-3, Budapest 1982, s. 197-206.
• Günay, Ünver, “Türk Dünyasında Kronolojik Sistemler”, Erciyes Üniveritesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20, Kayseri 2006, s. 236-272.
• İsakov, Bakıt, “Kırgız Konargöçerleri Arasında Geleneksel Takvim Anlayışı”, Akademik Bakış, c. 6, Sayı: 11, Ankara 2012, s. 201-210.
• Kara, G., “L. Bazin’in Eseri ve Eski Türk Takvimlerine Ait Terimler Hakkında”, Çev. Mehmet Zeren, İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, Sayı: 41, İstanbul 2005, s. 153-166.
• Kaşgarlı, Mahmud, Divanu Lugat-it Türk, c. I, Çev. B. Atalay, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1992.
• Kırbaşev, Keneş, “Nevruz ve Yılname”, Türk Dünyasında Nevruz. Üçüncü Uluslararası Bilgi Şöleni, (18-20 Mart, Elazığ), Ankara 2000, s. 215-220.
• KKTB (Kırgızdardın Cana Kırgızstandın Tarıhıy Bulaktarı), c. II, Kırgız- Türk Manas Üniversitesi Yayınları, Bişkek 2003.
• Kotviç, V. L., “Mongol’skiye Nadpisi Vı Erdeni-Dzu”, Sbornik Muzeya Antropologii i Etnografii, c. V, Sayı: 1, Petrograd 1918, s. 205-214.
• Kotwicz, W. L., “O Chronologji Mongolskiej”, Rocznik Orjentalistyczny, c. 4, Lwow 1928, s. 108-166.
• Ligeti, L., Bilinmeyen İç Asya, TTK Yayınları, Ankara 1998.
• Manas Entsiklopediyası, c. II, Kırgız Entsiklopediyası Yayınları, Bişkek 1995.
• Margulan, A. H., Nauçnaya Sessiya Po Etnogenezu Kirgizskogo Naroda, c. III, Frunze 1959.
• Moğolların Gizli Tarihi, Çev. Ahmet Temir, TTK Yayınları, Ankara 2010.
• Muhambetov, A. İ., “Tengrianskiy Kalendar Kak Osnova Koçevoy Tsivilizatsii (Na Kazahskom Materiale)”, İstoriya i Kul’tura Aralo-Kaspiya, Almatı 2001, s. 104-129.
• Polo, Marco, Marco Polo Seyahatnamesi, c. I, Tercüman Gazetesi 1001 Temel Eser Serisi, İstanbul Tarihsiz.
• Ritter, K., Zemlevedenie Azii. Geografiya Stran, Nahodyaşihsya v Neposredstvennıy Snoşeniyah s Rossiey, SPb. 1860.
• Soltonoev, Belek, “Kırgızda Cıl Esebi”, Kırgızdar, c. I, Bişkek 1993, s. 585- 590.
• Şahmatova, V. F., “O Proishojdenii Dvenadtsatiletnego Jivotnogo Tsikla Letoisçistleniya u Koçevnikov”, Vestnik Akademii Nauk Kazahskogo SSSR, Almata 1955, s. 43-53.
• Taşağıl, Ahmet, Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, TTK Yayınları, Ankara 2004.
• Tavkul, Ufuk, “Kültürel Etkileşim Açısından On İki Hayvanlı Türk Takviminin Yayılışı”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, c. 4, Sayı: 1, Ankara 2007, s. 25-45.
• Toktakunova, E. C., “12- Letniy Jivotnıy Tsikl v Kul’ture Kırgızskogo Naroda”, Kırgızstan Tarıhının Maseleleri, No. 1, Bişkek 2008, s. 1-16.
• Tsıbul’skiy, V. V., Lunno-Solneçnıy Kalendar Stran Yugo-Vostoçnoy Azii, Nauka Yayınları, Moskova 1988.
• Turan, Osman, 12 Hayvanlı Türk Takvimi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1941.
• Urstanbekov, B. U., T. K. Çoroev, Kırgız Tarıhı, Kırgızpoligraf Yayınları, Frunze 1990.
• Zaharova, İ. V., “Dvenadtsatiletniy Jivotnıy Tsikl u Narodov Tsentral’noy Azii”, Trudı İnstituta İstorii, Arheologii i Etnografii Akademii Nauk Kazahskogo SSSR, c. VIII, Almata 1960, s. 32-65.