TÜRKÇE ÖDÜNÇLEMELERİN ARNAVUT DİLİNDEKİ KONUMU

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 13, 225 - 234, 10.01.2017

Lindita Sejdıu-rugova

Öz

Arnavut dilinde sınırlı kullanım
alanına sahip bir kısım Türkçe ödünçlemeler bulunmaktadır. XIX. yüzyılın ikinci
yarısındaki Arnavut Ulusal Rönesans’ı özleştirmecilerinin çabaları ve özellikle
Arnavutluk’ta XX. yüzyılda beliren tekdüze dil kavramları bu tür kelimelerin
bazı biçem ve kesitler ile sınırlanmasına yol açtı. Standart Arnavut Dili
Sözlüğünde bulunan bazı Türkçe verilerin analizi, bunların çoğunun gayriresmî,
ironik, bazen abartılı ve çağrışımcı biçemlerde kullanıldığını gösteriyor. Aynı
zamanda İslam dini üslubunda, nötr ve resmî biçem kullanımı göstermeden
kullanıldığı da görülmektedir. Çalışmamız, Arnavutçadaki Türkçe ödünçlemelerin
bu tür sınırlandırılmalarının nedenlerini ele almakla birlikte yaygın olan
kullanım alanlarını da açıklayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ödünçlemeler, Düzlem, Biçem, Kesit Dil, Özleştirmecilik, Alan

Kaynakça

• Beci, Bahri, Probleme të lidhjeve të shqipes me gjuhët e tjera ballkanike. Pejë:Dukagjini, 2002.
• Boretzky, Norbert, Der Türkische einfluss auf das Albanische, Wiesbaden:Harrassowitz, 1975.
• Çabej, Eqrem, “Për një shtresim kronologjik të huazimeve turke”. In: Studime Filologjike (1), Tiranë, 1975.
• Dizdari, Tahir, Fjalor i orientalizmave. Tiranë: AITCC, 2005.
• Friedman, Victor, Turkish in Macedonia and Beyond: Studies in Contact, Typology, and Other Phenomena in the Balkans and the Caucasus. Wiesbaden: Harrassowitz, 2003.
• Friedman, Victor, “From Orientalism to Democracy and Back Again”, In: Developing Cultural Identity in the Balkans, Brusseles: P.I.E. Peter King, 2005.
• Friedman, Victor, Macedonian Studiues 2. Skopje: MASA, 2015.
• Ismajli, Rexhep, Standarde dhe identitete. Pejë: Dukagjini, 2003.
• Jašar-Nasteva, Olivera, Turski leksički elementi vo makedonskiot jazik. Skopje: Institute for the Macedonian Language, 2001.
• Kelmendi, Shaban, Fjala shqipe në vend të fjalës së huaj, 2000.
• http://www.shkenca.org/pdf/gjuhe/fjala_shqipe.pdf (last 5. 5. 2016).
• Kostallari, Androkli, „Rreth depërtimit të turqizmave në gjuhën shqipe gjatë shekujve XVII-XVIII”. In: Gjurmime albanologjike. Prishtinë: SSHF, 1978.
• Latifi-Xhanari, Lindita, Turqizmat dhe semantika e tyre në fjalorët e shqipes. Tiranë: Dudaj, 2012.
• Mehdiu, Feti, “Orientalizmat: hyrja dhe përdorimi i tyre në gjuhën shqipe”. In: Studime mbi leksikun dhe mbi formimin e fjalëve në gjuhën shqipe. Tiranë: Instituti i Gjuhësisë, 1989.
• Meyer, Gustav, Etymologisches Wörterbuch der Albanesischen Sprache. Strasbourg; Trübner, 1891.
• Mulaku, Latif, “Turqizmat në gjuhën shqipe”. In: Seminari i Kulturës Shqiptare për të Huaj III. Prishtinë: UP, 1977.
• Munishi, Shkumbin, „Barazia e gjuhëve në Kosovë dhe perspektiva evropiane”. In: 1 Balkanlarda Tarih ve Kültür Kongresi, Sakarya: Sakarya Universitesi, 2009.
• Reinkowski, Maurus, „Kulturerbe oder Erblast? Zum Status der Turzismen in den Staaten Südosteuropas, insbesondere des Bosnischen“, In: Mediterranean language review 14. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2002.
• Raka, Fadil, Historia e shqipes letrare. Tetovë: Universiteti i Tetovës, 1997.
• Rugova, Bardh, „Pozita dhe statusi i shqipes kundruall gjuhëve të tjera të Ballkanit“. In: Shqipja dhe gjuhët e Ballkanit, Prishtinë: ASHAK, 2012.
• Rugova, Bardh, Imazhi i shqiptarit dhe i Shqipërisë në „New York Times“ në kohën e shpalljes së pavarësisë (1911 – 1913). Prishtinë: Trembelat, 2014.
• Rugova, Bardh, Rugova, Linditë, The ideology of “people’s language” in the development of standard Albanian language. In: Sprache und Kultur der Albaner. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2015.
• Rugova, Bardh, Sejdiu-Rugova, Linditë, Hyrje në gramatikën e tekstit të gjuhës shqipe. Prishtinë: Trembelat, 2015.
• Werlich, Egon, A Text Grammar of English. Stuttgart: Quelle und Meyer, 1983.