ÇEVİRİ KURAMLARI BAĞLAMINDA EŞDEĞERLİK KAVRAMININ İZİNİ SÜRMEK

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 12, 125 - 144, 10.07.2016

Harika Karavin

Öz

Yirminci yüzyılın ikinci
yarısından beri, “eşdeğerlik” çeviri kuramları bağlamında en çok tartışılan
konulardan biri olmuştur. Yüzyıllarca süregelen kelimesi kelimesine ya da
serbest çeviri tartışmalarından sonra, daha sistematik çeviri kuramları
oluşturmayı hedefleyen kuramcılar dikkatlerini eşdeğerlik gibi bazı temel
kavramlara yöneltmişlerdir. Eşdeğerlik kavramı her ne kadar çeviriyle ilgilenen
pek çok kuramcının ilgisini çekmiş olsa da, kavramın tanımı ve
uygulanabilirliği çeviribilim alanında ciddi uzlaşmazlıklara yol açmıştır. Bu çalışmada,
Andrew Chesterman’ın Memes of Translation (1997) adlı kitabında çevirinin üst düşünce
birimlerinden biri olarak tanımladığı “eşdeğerlik” kavramı, çeviri kuramlarının
farklı tarihsel dönemlerinde kazandığı anlamlarıyla birlikte karşılaştırmalı ve
eleştirel bir şekilde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Eşdeğerlik, Çeviri Kuramları, Çeviri Tarihi

Kaynakça

• Arrojo, Rosemary, “The Death of the Author and the Limits of the Translator’s Visibility”, Translation as lntercultural Communication (ed. M. Snell-Hornby, Z. Jettmarova, K. Kaindi), John Benjamins, Amsterdam, 1995, s. 21-32.
• Baker, Mona, In Other Words: A Coursebook on Translation, Routletge, London,1992.
• Berk, Özlem, Kuramlar Işığında Çeviribilim Terimcesi, Multilingual, İstanbul, 2005
• Bhabha, H., The Location of Culture, Routledge, London and New York, 1994.
• Boztaş, İsmail, “Çeviri, Çevirmen, Dilbilim İlişkisi, Çeviride Eşdeğerlik ve Kayıplar”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10:2, Ankara, 1999, s. 55-65.
• Catford, J. C., A Linguistic Theory of Translation: an Essay in Applied Linguistics, Oxford University Press, London, 1965.
• Chesterman, Andrew, Memes of Translation: The Spread of Ideas in Translation Theory, John Benjamins Publishing, Amsterdam, 1997.
• Chomsky, Noam, Syntactic Structures, Berlin, Mouton & Co, 1957.
• Çakır, Mustafa, “Çeviride Eşdeğerlik İlişkileri”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6:1, Ankara, 1996, s. 93-107.
• Derrida, J., “Des Tours de Babel” in J. F. Graham (ed.) Difference in Translation, Ithaka, Cornell University Press, NY, 1985, s. 165-207.
• Göktürk, Akşit, Çeviri: Dillerin Dili, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1994.
• Gürçağlar, Şehnaz Tahir, Çevirinin ABC’si, Sel Yayınları, İstanbul, 2011.
• Güttinger, F., Zielsprache Theorie und Technik des Übersetzens, Manesse Verlag, Zurich, 1963.
• Hermans, Theo, Conference of the Tongue, Routledge, London, 2007.
• Jakobson, Roman, “On Linguistic Aspects of Translation” in R. A. Brower (ed.) On Translation, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1959, s. 232-39.
• Koller, W., “Equivalence in Translation Theory” translated from the German by A. Chesterman in A. Chesterman (ed.), 1989, s. 99-104.
• Koskinen, Koisa, “(Mis)Translating the Untranslatable -The Impact of Deconstruction and Post- Structralism on Translation Theory”, Meta, XXXIX, 1994, s. 446-450.
• Kurultay, Turgay, “Çeviribilim Uygulamalı Dilbilim midir?”, Dilbilim XIII, İstanbul Üniversitesi, 2005, s. 199-209.
• Munday, J., Introducing Translation Studies, Routledge, London, 2001.
• Newmark, P., A Textbook for Translation, Prentice Hall, New York and London,1988.
• ___________, Approaches to Translation, Pergamon, Oxford and New York, 1981.
• Nida, Eugene, Towards a Science of Translating, E. J. Brill, Leiden, 1964.
• Pym, Anthony, Exploring Translation Studies, Routledge, Taylor & Francis Group, Oxford and New York, 2010.
• ___________, “European Translation Studies, Une science qui dérange, and Why Equivalence Needn’t Be a Dirty Word”, 1995, (10 December 2015) http://id.erudit.org/iderudit/037200ar
• Reiss, Katharina, “Type, Kind and Individuality of Text: Decision Making in Translation” translated by Susan Kitron in The Translation Studies Reader L. Venuti (ed), Oxford and New York, Routledge, Taylor & Francis Group, 2004.
• Snell-Hornby, M., Translation Studies, an Integrated Approach, Benjamins, Amsterdam, Philadelphia, 1988.
• ___________, The Turns of Translation Studies, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam, 2006.
• Tosun, Cengiz, “Çeviride Anlam Boyu”, Hacettepe Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümü Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, Ankara, 1991.
• Toury, Gideon, Descriptive Translation Studies and Beyond, John Benjamins Publishing, Amsterdam and Philadelphia, 1995.
• ___________, In Search of a Theory of Translation, Porter Institute for Poetics and Semiotics, Tel Aviv, 1980.
• Vermeer, H. J., “Skopos and Commission in Translational Action”, in The Translation Studies Reader, L. Venuti (ed), Routledge, Taylor & Francis Group, Oxford and New York, 2000.
• Wilss, Wolfram, Übersetzungswissenschaft, Probleme und Methoden, Stuttgart, Klett, 1977.
• Yazıcı, Mine, Çeviribilim Temel Kavram ve Kuramları, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul, 2005.
• ___________, Yazılı Çeviri Edinci, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul, 2007.