II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE YOZGAT’IN SOSYOEKONOMİK DURUMU (Tahrirat Müdürü Osman Namık Bey’in Raporuna Göre)

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 09, 19 - 46, 10.01.2015

Yunus Özger

Öz

Sultan II. Abdülhamid zamanında
pek çok devlet adamı muhtelif konularla ilgili layihalar hazırlamışlardır. Bir
tür rapor özelliği taşıyan bu layihaların bazısı padişahın emriyle
hazırlanırken; bir kısmı da devlet adamlarının kendi istekleriyle kaleme
alınmışlardır. Bu çalışmada böyle bir layiha ele alınacaktır. Söz konusu
layiha, 1895’te Yozgat tahrirat müdürlüğü görevini icra eden Osman Namık Bey tarafından
yazılmıştır. Yaklaşık dokuz yıl Yozgat’ta kalan Osman Namık Bey, raporunda bu
süre zarfında görüp işittiği pek çok hususa dair görüşlerini ifade etmiştir.
Yozgat ve kazalarının eğitim durumu, vakıfları, demografik yapısı, madencilik
ve ormancılık faaliyetleri gibi hususlar hakkında detaylı bilgiler vermiş,
sorunları tespit etmiş ve çözüm yolları da önermiştir. Bu yönüyle bahsedilen layiha,
XIX. Yüzyılın son çeyreğinde Yozgat’ın sosyal ve ekonomik durumunu ortaya
çıkarmayı sağlayacak önemli bir veri niteliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yozgat, Osman Namık Bey, tahrirat müdürü, layiha

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dâhiliye Mektûbî Kalemi (DH. MKT), nr. 1875/15, 1340/8.
• BOA. İrâde Tekâüd Sandığı (İ.TKS), nr. 20/26.
• BOA. Dâhiliye Sicill-i Ahvâl İdâresi Defterleri (DH.SAİD.d.), nr.112/259.
• BOA. Mâarif Mektûbî (MF.MKT), nr. 311/14.
• BOA, Şûrâ-yı Devlet (ŞD), nr. 1344/ 8.
• Ankara Vilâyeti Salnâmesi, 1313 (1895; on ikinci defʽa, s.231.
• Resmi Gazete, sayı 9853, (8 Mart 1958).
• Düstur, I. Tertip, I. Cilt, s.614, 635.
• Ankara Vilayet Salnamesi 1311[ 1893-1894].
• Meclis-i Mebusan Tutanakları, İ:104, C:2, 9 Mayıs 1327 [22 Mayıs 1911].
• Bafralı, Yanko, Yozgad Seyahatnamesi, Matbaa-ı Ebuzziya, Kostantiniyye 1306.
• Türkan, Ahmet, "Tanzimat’tan Sonra Osmanlı’da Tanassur Olayları ve Akdağmadeni’ndeki Gizli Hıristiyan İstavriler", Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, ed. Mehmet Aydın, sayı 10, Konya 2010, s.140-174.
• Karaca, Taha Niyazi, "Yozgat Eğitim Tarihine Katkı", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 17, 2004/2, Kayseri 2004, s.142. s.139-150.
• -------------------, Ermeni Sorununun Gelişimi Sürecinde Yozgat’ta Türk-Ermeni İlişkileri, TTK Yayınları, Ankara 2005.
• Ocak, Ahmet Yaşar, “Bozok”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), II, İstanbul 1992, s. 321-322.
• Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3, MEB, İstanbul 1983.
• http://tcdd.net/ankara-sivas-hizli-tren-projesi-yerky-yozgat-sivas-kesimi, erişim tarihi 20.09.2014.