KENDİNE GÜLEN KÖY: GÜNÜMÜZDE YAŞAYAN KÖY SEYİRLİK OYUNLARI

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 08, 97 - 109, 10.07.2014

Ezgi Metin Basat

Öz

Bu makalede köy seyirlik
oyunları, mizah algısıyla birlikte incelenmektedir. Bilindiği gibi köy
tiyatrosu, köy halkı için önemli tarihlerde ve genellikle köy sakinlerinin bir
arada olduğu anlarda sahnelenmektedir. Bu durum onlara toplumsal birçok konuya
değinmeleri açısından imkân tanımaktadır. Bu nedenle oyunlara tiyatral
özelliklerinin yanı sıra bünyelerinde barındıkları mizahi bakış açısından
yaklaşmak gerekmektedir. Bu bakış açısıyla oyun kurguları incelendiğinde
oyunların ağırlıklı olarak gülmeye dayalı özellikler taşıdıkları görülmektedir.
Bu da oyunların aslında sahnelendikleri köyün gündemini mizahi bir dille yansıttıklarını
göstermektedir. Buradan hareketle çalışmada Sınır Taşı, Mercimek Fasulye Satma Oyunu
ve Deli Kız oyunları üzerinden köy seyirlik oyunların içindeki mizahi
özellikler incelenmektedir. Oyunların yakın zamanda derlenmiş oluşu ve aynı
zamanda Gazi Üniversitesi Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesinde sergilenmiş
olması da oyunlardaki konuların günümüzde hâlâ geçerliliğini koruduğunu
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Mizah, geleneksel Türk tiyatrosu, köy seyirlik oyunları, uygulamalı halk bilimi, yeniden canlandırma

Kaynakça

• And, Metin, Geleneksel Türk Tiyatrosu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1969.
• Bergson, Henri, Gülme, Ayrıntı Yay, İstanbul, 2006.
• Elçin, Şükrü, Anadolu Köy Ortaoyunları(Köy Tiyatrosu), Türk Kültürlerini Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1991.
• Fenoglio, Irene Georgeon, François, Doğu’da Mizah, çev. Ali Berktay, YKY Yay, İstanbul, 2000.
• Fidan, Bülent, "Herkesin Mizahı Kendine Karikatürün Herkese" Karikatür ve Mizah- yay haz: Resmiye Koç vd., Ankara, Karikatür Vakfı Yay. 2004.
• Yücebaş, Hilmi, Türk Mizahçıları Nüktedanlar ve Şairler, L&M yay.,İstanbul, 1958.
• Güler, Çağatay, Güler. Bilge Ufuk; Gülme ve Gülme Bilimi, Yazıt Yayıncılık, Ankara, 2010.
• Karadağ, Nurhan, Köy Seyirlik Oyunları, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1978.
• Oğuz, Öcal, Gürçayır Selcan, 2005 Yılında Çorum’da Yaşayan Köy Seyirlik Oyunları, Ankara, Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Topluluğu Yayınları, 2006.
• Rozenthal, Franz, Erken İslam’da Mizah, çev. Ahmet Arslan, İris Yay, İstanbul, 1997.
• Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi.(Çev. M. Öcal Oğuz, Yeliz Özay ve Pulat Tacar). Milli Folklor 65 (Bahar 2005): 163-171.
• Usta, Çiğdem, Mizah Dilinin Gizemi, Akçağ Yay., Ankara, 2005.
• Ünlü, Aslıhan, Türk Tiyatrosunun Antropolojisi, Aşina Kitaplar, Ankara, 2006.