BAĞIMSIZLIK SONRASI KAZAKİSTAN VE TÜRKİYE ARASINDAKİ SOSYO-EKONOMİK İLİŞKİLER (1990-2011)

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 02, 1 - 35, 10.07.2011

Ayhan Gençler , Arif Akbaş

Öz

Bu çalışmada, bağımsızlık sonrası
Kazakistan'ın Sosyo Ekonomik yapısı ve Türkiye ile bu bağlamda gelişen
ilişkileri incelenecektir. Türkiye ve Kazakistan arasındaki diplomatik
ilişkiler, askeri ve güvenlik alanında işbirliği, eğitim alanında Türkiye'nin
bölgedeki önemi, Kazakistan'da faaliyet gösteren Türk okulları, Türkiye'de
okuyan Kazak öğrenciler, Türkiye Kazakistan bilimsel ve kültürel ilişkileri,
iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin güncel meseleleri,
Kazakistan'da faaliyet gösteren Türk Şirketleri ve bunların yatırımları,
Türkiye'deki Kazak şirketlerinin faaliyetleri gibi konular analiz edilip
açıklanmaya çalışılmıştır. Kazakistan bağımsızlığını kazandığı 90'lı yıllardan
itibaren sosyal ve ekonomik değişim/dönüşüm geçirmiştir. Bu sürecin
değerlendirilmesi açısından güncel bilgiler dikkate alınmıştır. Türkiye, ortak
geçmiş, ortak etnik yapı ve ortak kültürel özellikleri ile Kazakistan için
Avrasya'da işbirliğini geliştirebileceği stratejik ortaklardan birisi olma
potansiyeline sahiptir. Türkiye, aynı zamanda Kazakistan için önemli bir pazar
olabilir. Bu çalışmayla, çağdaş Kazakistan'ın uluslararası ekonomik, siyasi önemine
atıfta bulunarak iki ülke arasındaki diplomatik, askeri, kültürel, ekonomik ve
eğitim alanındaki ilişkiler analiz edilmeye çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kazakistan, Türkiye Kazakistan ilişkileri, Sosyal ve Ekonomik yapı, Bağımsızlık sonrası, Değişim

Kaynakça

• Adanalı, Neslihan, Kazakistan Cumhuriyeti Temel Ekonomik Göstergeleri ve Türkiye Kazakistan Dış Ticareti, İzmir Ticaret Odası Bilgilendirı-ne Bülteni, İzmir 2006.
• Adıbelli, Barış, "Çin Halk Cumhuriyeti'nin Merkez-Çevre Denkleminde Tehdit Algılaması ve Güvenlik Yapılanması", Stratejik Araştırmalar Dergisi, Genelkurmay Basım Evi, Sayı:3, Y11:2, Ankara 2004, s. 217-242.
• Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan: Statistical Yearbook of Kazakhstan (Astana: Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan, 2006); Kazakhstan za gody nezavisimosti, Almaty, National Bank of Kazakhstan (www.nationalbank.kz), Ministry of Finance (www.minfın.kz). (Erişim tarihi: 05.06.2010).
• Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan, Statistical Yearbook of Kazakhstan 2010.
• Ahmet Yesevi Üniversitesi; Genel Bilgiler, http://www.yesevi.edu.tr/ (Erişim tarihi: 07.06.2010). Tarihçe, http://www.yesevi.edu.tr/index.php'?option=com_content&view—article&id= 1&Itemid=118 (Erişini tarihi: 07.06.2011).
• Alaş Aynası, "Tybi bir Turkiya — strategyalık eriptesimiz", 23 Kazan 2009, (Алаш АйнаСы , "Ty6i 6ip Typкия— старатгиялык әрiптесiмiз”, 23 Казан 2009,) www.alashainasy.kz (Erişini tarihi: 15.03.2010).
• Anders Aslund & Peter Boone & Simon Johnson, "How to Stabilize: Lessons from Post -communist Countries,", Brookings Papers on Economic Aetivity, Economic Stuclies Program, The Brookings Institution, yol. 27(1), 1996.
• Avrasya Merkezi, http://avrasyamerkezi.okan.edu.tr/node/15 08.12.2009, (Erişini tarihi: 05.06.201 1).
• Balcı, Bayram, Orta Asya'da İslam Misyonerler': Fethullah Gülen Okulları, iletişim Yayınları, İstanbul 2005.
• Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, littp://www.byegm.gov.tr 14.12.2010, (Erişini tarihi; 26.12.2010).
• Baycaun, Suale, "Bağımsızlıktan Günümüze Kazakistan İç Politikası ve Demokrasi Yolundaki Gelişmeler", Avrasya Dosyası-Kazakistan ve Kırgızistan Özel Sayısı", Cilt: 7, Sayı: 4, Kış, Ankara (2001-2002), s. 70-85.
• Batmaz, Nihat, "Türkiye-Kazakistan Arasındaki Ticari-Ekonomik İlişkiler, Türk Müteşebbislerinin Bu Ülkede Yaptıkları Yatırımlarm Boyutu ve Karşılaştıkları Sorunlar", Bilig, Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, Bahar, Sayı 29, Ankara 2004.
• Bulutay, M., "Kazakistan - Turkiya Katynastarynyn 10 Zhyly", Izgilik, Panidelnik, Almatı, Sentyabrya 29, 2008, P. 7-11 (Бұлұтай, м., “ Казакстан –Туркия Катынастарынын 10 Жылы”, Ізглік, понедельник, Aлмты, 29 ϲентября 2008, г, p.7-11).
• Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Türkiye-Türk Cumhuriyetleri ilişkileri Raporu Özeti, Kitap 5, Yayın No: DPT: 2410- ÖİK:471, 1. Baskı, Ankara 1995.
• Dikkaya, Mehmet, Orta Asya ve Kafkasya Dönüşüm Süreci ve Uluslararası Ekonomi Politik, Beta Yayıncılık, İstanbul 2007.
• El-Farabi'de Türkçe Sınıfı Açıldı, http://www.tumgazeteler.com/?a=5581297 19.02.2010, (Erişim tarihi: 10.05.2011). Eğitim Alanında İlişkiler, http://www.kazakhstan.org.tr/ (Erişim tarihi: 07.06.2011).
• Ercan, Salih, ismail Gökdcniz, "Girişimciliğin Gelişim Süreci ve Girişimcilik Açısından Kazakistan", Bilik;, Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, Bahar, Sayı 49, Ankara 2009, s. 59-82.
• Giroux, Alain, "Kazakistan: Asya Devinin Potansiyeli ve Ekonomik Modeli", Umıtkan Tarih; Sovyet Sonrası Tiirkdilli Alan, Metis Yayıncılık, İstanbul 1997, s. 318-333.
• Gömeç, Sadettin, "Kırgız Muhafız Alayı Türkiye'de Staj Yapacak", Yüce Erek, 1/7, Ankara 1999, s. 31.
• Gömeç, Sadettin, "Türkiye-Türk Cumhuriyetleri ilişkileri Üzerine Bir Değerlendirme", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 1/1 Fall, Ankara 2007, s. 1 14-131.
• Gumpel, Werner, "Orta Asya Cumhuriyetlerinde Ekonomik Gelişme ve Entegrasyon", Avrasya Etüdleri Dergisi, Sayı 13, Ilkbahar, Ankara 1998, s. 19-33.
• Güneş, İhsan, "Türk Cumhuriyetleri", http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/IOLTP/2292/unite08.pdf 10.10.2009, (Erişini tarihi; 14.05.2011 ).
• Güzel, Hasan Celal, Manas Kazıbaev, Salter Mazıdov ve Ali Birinci, Genel Türk Tarihi, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt:10, Ankara, 2002.
• Hasen Moldabaev , Kalizhan Ospanov , Era telyearnasy , " Kazakstan - Turkiya biznes köpiri ", 7 Kyrkyiiek 2007 09:17 [ TK " Era " Astana ]. (Xaceн Moлдaбaeв, Kaлижан Оcпанов, эта телеарнсы, "Kaзакcтан- туркия бизнес кепipi” 7 Кыркуйек, 2007 09:17) [TK " Эта", Acтана] http://kaz.newsfactory.kz/17773.html, (Erişini tarihi; 12 Aralık 2009).
• http://www.kazakhstan.org.tr/ 17.10.2009 (Erişini tarihi: 11.04.201 1). http://www.deik.org.tr 8.03.2010, (Erişim tarihi; 17.05.2011).
• http://dmk.kz 26.10.2009, (Erişini tarihi; 17.05.201 1). http://www.deik.org.tr 09.14.2010, (Erişini tarihi; 10.04.2011).
• http://www.euractiv.com.tr 19.09.2010, (Erişim tarihi: 10.10.2010).
• http://www.mfa.gov.tr/turkiye-kazakistan-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa 19.10.2009 (Erişim tarihi: 10.03.2011).
• Journal of Kazakhstan Today, "Kazakstan men Tyrkiya ekonomikalyk: 1 karym - katynastardy kenyeiituge myddeli"
• Kabasakal, Öner, "Türkiye'nin Türk Cumhuriyetleri İle Ekonomik ve Ticari Ilişkileri", Avrasya Etüdleri Dergisi, Sayı 20, (Bağımsızlığın 10. Yılında Türk Cumhuriyetleri özel Sayısı) Yaz, Ankara, 2001, s. 37-59.
• Kara Abdulvahap, Kazakistan-Türkiye ilişkileri, http://www.abdulvahapkara.com/?p=119 I 0.10.2009 (Erişini tarihi: 10.03.2011).
• Kazakistan-Türkiye Diplomatik ilişkileri, http://www.kazakhstan.org.trı 17.03.2010 (Erişini tarihi: 02.06.2011).
• Kodaman, Timuçin, "Türkistan Üzerinde Çin Halk Cumhuriyeti'nin Rusya Federasyonu ve Amerika Birleşik Devletleri İle Olan Rekabeti", Süleyman Demirel Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:13, Sayı:1, Isparta 2008, s. 335-350.
• Koba, Mahmud, "Türk Dünyasından Kısa Kısa", Yüce Erek, 2/17, Ankara 2000, s. 30.
• Konya Ticaret Odası, Kazakistan Cumhuriyeti Ülke Raporu, Etüd-Araştırma Servisi, Konya 2006. Konya Ticaret Odası, Kazakistan Cumhuriyeti Ülke Raporu, Konya 2009. Kazak istatistik Kurumu, "2009
• Jılgı Kazakstan Respublikası Halrk Sanagı Kıskaşa Korıtındılar", Astana 2010,
• Kazakistan Büyükelçiliği, http://www.kazakhstan-turkey.com/turkiyeileticaret.htm, (Erişim tarihi: 07.06.2011).
• Kültürel İlişkiler, http://www.kazakhstan.org.tr/ 1211.2010 (Erişim tarihi: 05.06.2011).
• Larson, A. P., "Kazakhstan: Finishing the Transformation.", Under Secretary for Economic, Business, and Agricultural Affairs, The DISAM Journal, Fall 2002/ Winter 2003, s. 22-25.
• Laçiner, Sedat, "Kazakistan-Türkiye ilişkileri", http://www.usak.org.tr/makale.asp?id=597, (Erişim tarihi; 10.12.2009).
• Mandelbaum, Michael, Central Asia and the world: Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan, and Turkmenistan, Council on Foreign Relations, 1994.
• MEB, Yurt Dişi Eğitim Genel Müdürlüğü, http://yeogm.meb.gov.tr 14.04.2010, (Erişim tarihi: 10.06.2010).
• Mezhzunarodnyii delovoii zhurnal Kazakistan , 2006 god " Turtsiya i Kazahstan - dva tyurkskih kryla Yevrazii" No: 1, s. 5.
• Nabucco İçin 200 Milyon Avro, http://www.tumgazeteler.comfla-4842110 20.03.2009, (Erişim tarihi: 10.10.2010).
• Nazarbayev, Nursultan, "Zaman Gazetesine verdiği röportaj", Görüşen: Ekrem Dumanlı, Zaman Gazetesi, 19 Ekim 2009.
• Nazarbaev, Nursultan, www.akorda.kz, (Erişim tarihi: 10.05.2011).
• Prezident Kazahstana Nursultan Nazarbaev i Prezident Turtsii Abdulla Gyul prinyali uchastie v rabote kazahstansko - turetskogo biznes - foruma. 14.12.2007 I Vneshnepoliticheskie meropriyatiya. www.akorda.kz.
• Resmi G. 22.09.1994 tarih, 22059 sayı, Resmi G. 07.02.1998 tarih, 23251 sayı, Resmi Gazete: 24.01.1993. ve Resmi Gazete: 27.04.1998.
• Sabah, http://www.sabah.com.tr 16.07.2007, (Erişim tarihi; 10.11.2009).
• Sezer, Baykan, Osnovnye Problemy Tureckoi Sociologii, Publikaciva Universiteta Suleyrnana Demirelya, Ed.: Tüfekçioğlu Hayati, Almaty 2005.
• Shilibekova, Aigerim, "Turkey-Kazakhstan relationship in the military sphere: Outcome and Outlook", European Journal of Economic and Political Studies (EJEPS)1(2), 2008, s. 55-60
• Shuinshina, Nazym, "Türkiye'de Kazakistan Eğitim Sistemlerinin Örgütsel Yapılarının Karşılaştırılması (Merkezi ve Taşra Teşkilatı Açısından)", Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
• Şamgunova, IVianar, "Kazakistan'ın Tehdit Algılamalan ve Bölgesel Güvenlik Politikaları", Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilimdalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
• T.C. Astana Büyükelçiliği Eğitim Müşavirliği, "Büyük Öğrenci Projesi", http://www.astanaegitim.com/kurumsal.asp?dr-kurum&kno=19, 13.03.2011 Türkiye Kazakistan Eğitim işbirliğini Derinleştiriyor.
• Tüfekçioğlu, Hayati, "Türk Dünyası Sosyoloji Çalışmaları Üzerine", Grazhdanskoe Obshestvo i Sociahıyi Progress v 21-am Veke, Materialy Vtorogo Kongressa Sociologov Türkoyazychnyh Stran i Tretiego Kongressa Sociologov Kazahstana, Pri Podderike Administracii Prezidenta respubliki Kazahstan Ministerstva Ktılturty i İnformacii Respubliki Kazah.s.tan, Almatı 2008, s. 116-119.
• Tüfekçioglıı, Hayati, "Kazakistan'ın Toplumsal Yapısı ve Sosyal Değişimi Üzerine", Ukreplenlye Mnogostoronnih ,Svyazey Mejdu Türkskimi Stranami (Rezultatıttly Kompleksnogo İssleclovaniya), Ministerstvo Kulturıy i informacii Respubliki Kazahstan, Associaciya Sociologov Kazahstana, "Repus Kompanii Plus", Almatı 2006, s. 24-28.
• Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, http://www.turan.org.tr 10.10.2010, (Erişim tarihi: 10.05.2011).
• Türkiye Gazetesi, www.turkiyegazetesi.com 2005-06-15, (Erişim tarihi; 11.12.2009).
• Türkiye-Kazakistan Eğitim İlişkileri, http://baybul.com/egitim-genel-konular/847235-turklye-kazakistan-egitim-iliskileri.html, (Erişim tarihi; 19.12.2009).
• Türkiye-Kazakistan Eğitim ilişkileri, http://yeogm.meb.gov.tr/ikili/turk_cum.html/kazakistan.html (Erişim tarihi: 07.06.2011).
• Türkiye-Kazakistan Eğitim İlişkileri, http://yeogm.meb.gov.tr/ikili/turk_cum.html/kazakistan.html (Erişim tarihi: 07.06.2011).
• Türkiye Müteahhitler Birliği, http://www.tmb.org.tr/genel.php?ID=2 22.09.2010, (Erişim tarihi: 01.06.2011).
• Türkiye Müteahhitler Birliği, inşaat Sektörü Analizi, Nisan 2011.
• Ospanov, Kh. A. Esentugelov, A. E. Markov V. D. and Khasanova, M. A. "Industrial Development and Export Promotion in Kazakhstan: Constraints and Prospects", Transformation in Kazakhstan: issues and Challenges, The Sasakawa Peace Foundation, Minato-ko, Tokyo 2008, s. 75-151.
• Özdemir, Hülya, "AB'nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikası Açısından Kazakistan'ın Bölgedeki Önemi", İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Topluluğu Anabilimdalı Basılrrıamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006.
• Özertem, Hasan Selim, "Dış Politikanın Üç Sütunu ve Türkiye-Kazakistan Eko Avrasya, Yıl: 3 Sayı: 10 Bahar, 2010, s. 6-7.
• Uludağ, İlhan, Sovyetler Birliği Sonrası Bağımsız Türk cumhuriyetleri ve Türk Gruplarının Sosyo-Ekonomik Analizi Türkiye ile ilişkileri, TOBB Yayınları, İstanbul 1992.
• Wandel Jürgen and Kazbogarova Bogatos, "Kazakhstan: Economic Transformation and Autocratic Power" ,George Mason University Press, Mercatus Policy Series, Country Brief No:4, Virginia, July 15, 2009, s. 1-42
• www.haber7.com 2005-11-28 Haber7, (Erişim tarihi 17.10.2009).
• www.turkbirlik.gen.tr 14.04.2010, (Erişim tarihi: 03.06.2011).
• Zaman, http://www.zaman.com.tr 18.10.2008, (Erişim tarihi: 07.06.2011).
• Zaman, Macaristan Başbakanı Ferenc Gyurcsany Türkmenistan'a Geliyor, Dış İlişkiler, 09.04.2008.
• Zhylkyshybayeva, Meruyert, Bölgesel Güç Dengesi Işığında Kazakistan'ın Güvenliği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilimdalı Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2008.