XII. ve XVI. Yüzyıllar Arası Eski Türk Edebiyatı Nesrine Bir Bakış

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 20, 77 - 90, 14.07.2020

Yusuf Ersin

https://doi.org/10.33207/trkede.592134

Öz

Türk edebiyatının tarihi seyri içinde manzum eserler yanında mensur eserler de kaleme alınmıştır. Nesrimizin tarihi serüveninin İslamiyet öncesi döneme ait Köktürk Kitabeleri ile başladığı bilinmektedir. İslamiyet öncesi dönem mensur eserleriyle İslami dönem mensur eserleri arasında köprü vazifesi gören XII. yüzyıl, bir geçiş dönemi gibidir. İslami döneme ait ilk mensur eserlerin XIII. yüzyılda telif edildiği bilinir. XVI. yüzyıla gelindiğinde ise mensur eserlerin sayısında artış gözlenir. Konu itibarıyla da oldukça geniş bir içeriğe sahip olan nesrimiz sade nesir, orta nesir ve süslü nesir (inşâ) olarak üç kolda gelişme gösterir. XII. ve XVI. yüzyıllar arasındaki Eski Türk Edebiyatı nesrini konu alan bu yazı, dönem eserlerinden örneklerle zenginleştirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Nesir, Mensur Eserler

An Overview of the Old Turkish Literature Prose between the 12th and 16th Centuries

Öz

In the historical course of Turkish literature, besides poetic works, prosaic works were also written. It is known that the historical adventure of Turkish prose began with Köktürk İnscriptions (Orkhon İnscriptions) belonged to pre-Islamic period. 12th century which serves as a bridge between the prosaic works of the pre-Islamic period and the prosaic works of the Islamic period is like a transitional period. It is known that the first prosaic works belong to Islamic period is compiled in 13th century. When it comes to 16th century there is an increase of the number of the prosaic works. Our prose which has a quite wide content in terms of subject advances in three sections such as simple prose, normal prose and artistic prose. This article which is about the old Turkish literature prose between 12th and 16th century is tried to be enriched with the examples of the periods works.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Prose, Prosaic Works

Kaynakça

• Altun, Nesrin, Erzurumlu Darîr’in Fütûhu’ş-Şâm Tercümesi (Giriş-Metin-Açıklamalı Dizin A Maddesi), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 1996.
• Canım, Rıdvan, Divan Edebiyatında Türler, Grafiker Yayınları, Ankara, 2016.
• Canım, Rıdvan, Tezkiretü’ş-şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü (ekitap), Ankara, 2018. Çaldak, Süleyman, “Eski Türk Edebiyatında Nesir (Düz Yazı)”, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, S. 77/78, 2006, s. 74-90
• Durmuş, İsmail, “Nesir”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. XXXIII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2007, s. 6-8.
• Erkan, Mustafa, “Behcetü’l-Hadâik”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. V, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1992, s. 346-348.
• Genç, Gülnaz, Firdevsî-i Rûmî Süleymân-nâme (25 ve 26. Ciltler) Giriş - Metin - Sözlük, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 1995.
• Genç, İlhan, Örneklerle Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Kanyılmaz Matbaası, İzmir, 2007.
• İsen, Mustafa - Horata, Osman - Macit, Muhsin - Kılıç, Filiz - Aksoyak, İ. Hakkı, Eski Türk Edebiyatı El kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara, 2006.
• İz, Fahir, Eski Türk Edebiyatında Nesir, Akçağ Yayınları, Ankara, 2011.
• Köprülü, M. Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2009.
• Mengi, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara, 2008.
• Mengi, Mine, “Eski Türk Edebiyatında Nesir: Gelişimi ve Kaynakçası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. V, S.10, 2007. s. 43-76.
• Sami, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul 2009.
• Türk, Vahit, Mecâlisü’n-Nefâ'is (Metin-İnceleme), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Elazığ, 1990.