From Contemplation to Narration: Alienation of Intellectuals in Hacıeminoğlu’s Stories

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 20, 145 - 172, 14.07.2020

Dinçer Atay

https://doi.org/10.33207/trkede.734033

Öz

Knowledge is an important phenomenon that shapes the dimensions of human existence. The emergence of human’s perception of selfhood also occurs thanks to knowledge. Thus, those who recognise and know themselves also determineessays their position in relation to others. In addition to his academic works, Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu, who contributed competent works to the science of Turkishness, expressed many of his opinions on many subjects concerning Turkish intellectuals. In his essays, which make his worldview visible, he emphasised humans’ possession of selfhood knowledge. Beside his academic and intellectual works, he also produced short stories. Thus, he gravitated from contemplation to narration. Hacıeminoğlu brought all his stories together in his book titled Yeni Bir Dünya (“A New World”). The most distinct attitude in these stories is his advocacy of the idea of Turkish nationalism. Among the themes encountered in the stories, criticism on intellectuals and their alienation is significant. Attaching importance to the intellectual-nation relationship, Hacıeminoğlu critically addresses examples where Turkish intellectuals are alienated from their own nation in his stories of Yeni Bir Dünya and Sefir Bey (“Mr. Ambassador”). The fact that Turkish diplomats, delegates or ambassadors, who are supposed to reflect Turkish identity to others, do not favour Turkish nation’s lifestyles concretises estrangement based on cultural identity. In this context, Hacıeminoğlu describes and defends the ideal intellectual identity in his stories. The present study will discuss the theme of alienation of intellectuals described in Turkologist Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu’s stories Yeni Bir Dünya and Sefir Bey with a perspective based on work and personality.

Anahtar Kelimeler

Story, İntellectual, Alienation, Necmettin Hacıeminoğlu, Yeni Bir Dünya

Tefekkürden Tahkiyeye: Necmettin Hacıeminoğlu’nun Hikâyelerinde Aydın Yabancılaşması

Öz

Bilgi, insanın varoluş boyutlarını şekillendiren önemli bir olgudur. İnsanın kendilik algısının ortaya çıkması da bilgi maharetiyle gerçekleşir. Böylece kendini tanıyan ve bilen insan, öteki karşısındaki konumlanışını da belirler. Türklük biliminde yetkin çalışmalar veren Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu, akademik çalışmalarının yanı sıra Türk aydınını ilgilendiren birçok konu üzerinde fikirlerini de ortaya koyar. O, dünya görüşünü görünür kılan fikir yazılarında insanın kendilik bilgisine sahip olmasına vurgu yapar. Hacıeminoğlu, akademik ve fikrî çalışmalarının yanı sıra hikâye metinleri de kaleme alır. Böylece tefekkürden tahkiyeye uzanan bir yola girer. Hacıeminoğlu, bütün hikâyelerini Yeni Bir Dünya başlıklı kitabında toplar. Bu hikâyelerdeki en belirgin tavır, Türk milliyetçiliği fikrinin savunusudur. Hikâyelerde karşımıza çıkan izlekler arasında aydın eleştirisi ve aydın yabancılaşması da önem arz eder. Aydın-millet ilişkisine önem veren Hacıeminoğlu, Yeni Bir Dünya ve Sefir Bey hikâyelerinde; Türk aydının kendi milletine yabancılaşma görünümlerini eleştirel bir bakışla işler. Ötekinin nezdinde Türk kimliğini yansıtması gereken diplomat, konosolos / elçi / sefir unvanlarına sahip kişilerin Türk kültürüne ve Türk milletinin yaşam biçimlerine hoş bakmamaları, kültürel kimlik odaklı yabancılaşmayı somut kılar. Bunlara mukabil ülküleştirilen aydın kimliğini de hikâyeler düzleminde var ederek, olması gerekeni de inşa eder. Bu çalışmada Türkolog Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu’nun Yeni Bir Dünya ve Sefir Bey adlı iki hikâyesinde karşımıza çıkan aydın yabancılaşması izleği, eser-şahsiyet bağlamlı bakış açışı ile ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, aydın, yabancılaşma, necmettin hacıeminoğlu, Yeni Bir Dünya

Kaynakça

• Aktaş, Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelmesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara, 1998.
• Argunşah, Hülya, “Millî Edebiyat Dönemi”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Ed. Ramazan Korkmaz, Grafiker Yayınları, 6. Baskı, Ankara, 2011, s. 183-236.
• Assmann, Jan, Kültürel Bellek, Çev. A. Tekin, Ayrıntı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2015.
• Baltacıoğlu, İsmail Hakkı, Türk’e Doğru, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1994.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, 21. Baskı, İstanbul, 2015.
• Bilgin, Nuri, Kimlik İnşası, Aşina Kitaplar, Ankara, 2007.
• Ceritoğlu, Murat, “Necmettin Hacıeminoğlu Hoca’nın Fikir Dünyası”, Türkiz, Y. IV, S. 19, 2013, s. 69-76.
• Durmuş, Mitat, Ömer Seyfettin’in Anlatılarında Kendilik Bilinci ve Öteki, Fenomen Yayınları, 2. Baskı, Erzurum, 2020.
• Eagleton, Terry, İdeoloji, Çev. Muttalip Özcan, Ayrıntı Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2011.
• Enginün, İnci, “Halide Edip ve Halk Kültürü”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları 1, Dergâh Yayınları, 7. Baskı, İstanbul, 2012, s. 355-373.
• Gökalp, Ziya, Türkçülüğün Esasları, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1970.
• Güngör, Erol, Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, 17. Baskı, İstanbul, 2011a.
• Güngör, Erol, Türk Kültürü ve Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, 21. Baskı, İstanbul, 2011b. Güvenç, Bozkurt, Kültürün ABC’si, Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2002.
• Hacıeminoğlu, Necmettin, Milliyetçilik, Ülkücülük ve Aydınlar, Töre Devlet Yayınları, Ankara, 1976.
• Hacıeminoğlu, Necmettin, Yeni Bir Dünya, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2004a.
• Hacıeminoğlu, Necmettin, Millet ve Aydınlar, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004b.
• Hacıeminoğlu, Necmettin, “Türk İllerinden Hatıralar”, Devler Konuşuyor, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2008, s. 227-255.
• Harvey, William John, “Romanda Sosyal Ortam”, Roman Teorisi, Ed. Philip Stevick, Çev. Sevim Kantarcıoğlu, Akçağ Yayınları, Ankara, 2010, s. 176-194.
• Kaplan, Mehmet, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3-Tip Tahlilleri, Dergâh Yayınları, 5. Baskı, İstanbul, 2005.
• Kaplan, Mehmet, Nesillerin Ruhu, Dergâh Yayınları, 9. Baskı, İstanbul, 2006.
• Kaplan, Mehmet, Kültür ve Dil, Dergâh Yayınları, 25. Baskı, İstanbul, 2009.
• Kiraz, Sibel, “Yabancılaşmanın Kökeni Üstüne”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, S. 12, 2011, s. 147-169.
• Korkmaz, Ramazan, “Yeni Türk Edebiyatına Giriş”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Ed. Ramazan Korkmaz, Grafiker Yayınları, 6. Baskı, Ankara, 2011, s. 13-42.
• Köprülü, Mehmet Fuad, Köprülü’nün Edebî ve Fikrî Makalelerinden Seçmeler, Haz. Köprülü, Orhan Fuat, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1972.
• Meriç, Cemil, “Kültürümüzde Yabancılaşma”, Sosyoloji Notları ve Konferanslar, İletişim Yayınları, 10. Baskı, İstanbul, 2006, s. 280-286.
• Moran, Berna, “Peyami Safa’nın Romanlarında İdeolojik Yapı”, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İletişim Yayınları, 22. Baskı, İstanbul, 2010, s. 219-236.
• Özdeş, Müfit, “Amerikan elçisinin adamlarına tüfek çevirttim yarım saat kımıldamadan beklettim”, https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/amerikan-elcisinin-adamlarina-tufek-cevirttim-yarim-saat-kimildamadan-beklettim-18011400. (Erişim Tarihi 01.05.2020).
• Özkan, Mustafa, “Necmettin Hacıeminoğlu”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. XIV, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1996, s. 502-503.
• Schnapper, Dominique, Sosyolojisi Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki, Çev. A. Sönmezay, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005.
• Stevens, Anthony, Jung, Çev. A. Çayır, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 1999.
• Timuçin, Afşar, “Yabancılaşma Sorununa Genel Bir Bakış”, Felsefe Dünyası, S. 5, 1992, s. 16-23.
• Topaloğlu, Yüksel, Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu, Hayatı, Eserleri, Edebî ve İlmî Şahsiyeti ve Yeni Bir Dünya Hikâye Kitabının Tahlili, Trakya Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Yayınlanmamış Lisans Tezi, Edirne, 1996.
• Topaloğlu, Yüksel, “Vefatının İkinci Yıldönümünde Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu”, Türk Kültürü. Y. XXXVI, S. 423, 1998, s. 385-392.
• Topaloğlu, Yüksel, “Yeni Bir Dünya’nın ‘Gülçehresi’”, Kardaşlık, Y. IV, S. 13, 2002, s. 35-38.
• Topaloğlu, Yüksel, “Necmettin Hacıeminoğlu ve Türk Aydını”. Türkiz, Y. VI, S. 31, 2015, s. 41-64.
• Topaloğlu, Yüksel, “Genç Ülkü Adamı Necmettin Hacıeminoğlu Peyami Safa ile Tanışıyor”, Türk Yurdu, Y. CV, S. 351, 2016, s. 30-32.
• Topaloğlu, Yüksel “Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu - Hayatı, İlmî, Edebî Şahsiyeti ve Eserleri”, Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu Hatıra Kitabı, Ed. Ali İhsan Öbek-Yüksel Topaloğlu-Oğuzhan Durmuş, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul, 2017, s. 11-74.
• Tosun, Necip, Modern Öykü Kuramı, Hece Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2014.
• Turhan, Mümtaz, Kültür Değişmeleri-Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik, Altınordu Yayınları, Ankara, 2015.