Edirne Müftüsü Fevzi Efendi’nin Bülbülistân Adlı Eserindeki Farsça Şiirler

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 21, 117 - 135, 29.01.2021

Çetin Kaska

https://doi.org/10.33207/trkede.724881

Öz

Sa‘dî’nin Gülistân adlı eseri yazıldığı dönemden beri farklı toplumlar tarafından okunmuş, tercüme, şerh ve nazirelere konu olmuştur. Sa‘dî’nin bu eseri sadece İran sınırları içerisinde etkili olmamış, dünya edebiyatlarının tamamında söz sahibi olmuştur. Bu etkisini günümüze kadar sürdürmüştür. Osmanlı döneminde medreselerde ders kitabı olarak okunmuş, Farsça öğretimi için ilk kaynaklar arasında yer almıştır. Tercüme, şerh ve nazirelerle birlikte Türk edebiyatında en çok okunan eserler arasında yerini almıştır. Birçok Türk müellif Gülistân’dan etkilenmiş ve eserlerinde bunu dile getirmiştir. Gülistân’a Türkçe nazire, tercüme ve şerhler yapıldığı gibi Türk müellifler tarafından Farsça nazireler de yazılmıştır. Bu nazirelerden birisini de Fevzi Efendi yazmıştır. Fevzi Efendi 1310’da tamamladığı bu eserine Bülbülistân adını vermiş ve II. Abdülhamid’e takdim etmiştir. Fevzi ayrıca bu eserini Abdurrahmân-ı Câmî’nin Bahâristân adlı eserine nazire olarak yazdığını da ifade etmiştir. Bülbülistân mensur ve manzum olarak yazılmıştır. Bu makalede Fevzi ve Bülbülistân eseri hakkında bilgi verilecek ve ilk defa Bülbülistân’da geçen Farsça beyitlerin Türkçe tercümeleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Edirne Müftüsü Fevzi Efendi, Bülbülistân, Sa'dî, Gülistân

Persian Poems in the Work Titled Bulbulistan by Fevzi Efendi, The Mufti of Edirne

Öz

Saadi’s work Gulistan has been the subject of translations, annotations and imitations and read by different societies. This work of Saadi is not only effective within the borders of Iran, it is known in all world literatures, as well. This effect has continued until today. It has been read as a textbook in madrasahs during the Ottoman period and is among the first sources for teaching Persian Language. Gulistan has taken its place among the most read works in Turkish literature with its translations, annotations and imitations. Many Turkish authors have been influenced by Gulistan and expressed this in their works. Many Turkish translations and interpretations of Gulistan have been made; also, its Persian imitations have been written by Turkish authors. One of these imitations is written by Fevzi Efendi. Fevzi Efendi named this work as Bulbulistan, which he completed in 1310, and gave it to Abdulhamid the Second. Fevzi also stated that he wrote this work as an imitation of Feriduddin Attar's work named Baharistan. Bulbulistan is written in prose and verse. This article gives information about the work of Fevzi and Bulbulistan and translates Persian verses in Bulbulistan into Turkish.

Anahtar Kelimeler

Fevzi Efendi, the Mufti of Edirne, Bulbulistan, Saadi, Gulistan

Kaynakça

• AYDIN, Şadi (2010), Türk Edebiyatında Farsça Divan ve Divançeler, İskenderiye Kitaplığı, İstanbul.
• CÂMÎ, Abdurrahmân (1990), Bahâristân, Çev. M. Nuri Gençoğlu, Maarif Vekâleti, Ankara.
• DEĞİRMENÇAY, Veyis (2013), Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
• ENÛŞE, Hasan (1383), Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî/ Edeb-i Farsî Der Ânâtûlî ve Bâlkân, Sâzmân-i Çâp ve İntişârât-i Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, Tahran.
• FEVZİ EFENDİ, Mehmet (1312), Bülbülistân, Matbaa-i Âmire, İstanbul.
• GÖZ, Kemal (2014), “Denizlili Mehmed Fevzi Efendi’nin Hadâik-i Hamîdiyye Nâm Ahlâk Risâlesi Çerçevesinde Ahlâkî Erdemler”, Turkish Studies, 713-25.
• HÂNLERÎ, Zehrâ (1348), Ferheng-i Edebiyyât-i Fârsî, Tahran.
• HİKMET, Ali Asgar (1963), Câmî, Hayatı ve Eserleri, Çev. M. Nuri Gençoğlu, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• İNAL, İbnü’l-Emin Mahmut Kemal (1974), Son Asır Türk Şairleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2, 418-420.
• KARTAL, Ahmet (2019), Hakikate Düşen Gölge Türk Fars Edebi İlişkileri, Doğu Kütüphanesi Yayınları, İstanbul.
• KASKA, Çetin (2020), “İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde Bulunan Farsça Yazmalar”, Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 72-99.
• OKUMUŞ, Ömer (1991), “Bahâristân”, DİA, 4, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 470-71.
• RİYÂHÎ, Muhammed Emîn (1995), Osmanlı Topraklarında Fars Dili ve Edebiyatı, Çev. Mehmet Kanar, İnsan Yayınları, İstanbul.
• SA῾DÎ-İ ŞÎRÂZÎ (1996), Gülistân, Çev. Hakkı Eroğlu, Haz. Azmi Bilgin-Mustafa Çiçekler, İstanbul.
• ŞEKER, Mehmet (2014), “Germiyanoğulları Beyliğinin İlim ve Kültür Hayatına Genel Bir Bakış”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Tarih, Kültür ve Medeniyet Sempozyumu-III Germiyanoğulları Beyliği, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 285-286.
• UZUN, Mustafa İsmet (1995), “Edirne Müftüsü Fevzi Efendi”, DİA, 12, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 506-509.
• YAZICI, Tahsin (1996), Gülistân, DİA, 14, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 240-41.
• YEŞİL, Ahmet (2019), “Âşûrâ Kıyamı ve Kerbelâ Vak’ası’nın Safevî İktidarı Öncesi Fars Şiirindeki Yansıması”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 17 (Aralık), 536-49.
• YILMAZ, Ömer (2008), “Edirne Müftüsü Fevzi Efendi, Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı”, İlahiyat Araştırma-İnceleme, Ankara, 35-37.