On Two Rubaies in Both Vecdi’s and Fuzuli’s Diwans

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 22, 169 - 188, 30.07.2021

Cenk Açıkgöz

https://doi.org/10.33207/trkede.894739

Öz

The attribution of the same poem to several poets is an important problem encountered in classical Turkish poetry studies. Sometimes the same poem can be found in the diwans of different poets. In this study, two rubaies found in both Vecdi’s Diwan and Fuzuli’s Turkish Diwan were discussed. This study consists of an introduction part, three main parts and a conclusion part. In the introduction part, it is stated that sometimes the same poems are shown as belonging to different poets in the diwans and examples are given. The reasons for this problem were briefly stated. In the first part, in the scientific studies that dealt with Vecdi’s Diwan and Fuzuli’s Turkish Diwan, the approaches to first rubaie attributed to Abdulbaki Vecdi (died 1661) was discussed. The forms of these rubaies in the works that dealt with Vecdi’s Diwan and Fuzuli’s Turkish Diwan were reevaluated. In the second part, the second rubaie attributed to Vecdi was analyzed in the same way. In the third part, sources of rubaies have been compared to find out whose rubaies these are. It has been tried to find out whom rubaies belongs to by various resources. In the conclusion section, the benefits obtained from the research are discussed.

Anahtar Kelimeler

Fuzuli, Vecdi, Rubaie, Diwan, Faults in Diwans

Hem Vecdî Hem de Fuzûlî Divanlarında Bulunan İki Rubai Üzerine

Öz

Aynı şiirin birden fazla şaire atfedilmesi, klasik Türk şiiri araştırmalarında karşılaşılan önemli bir sorundur. Farklı şairlerin divanlarında bazen aynı şiir bulunabilmektedir. Bu çalışmada da hem Vecdî Divanı’nda hem de Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’nda geçen iki rubai ele alınmıştır. Bu çalışma bir giriş bölümü, üç ana bölüm ve bir sonuç bölümünden meydana gelmiştir. Giriş bölümünde, bazen divanlarda aynı şiirlerin farklı şairlere ait gösterildiği belirtilmiş ve bu duruma örnekler verilmiştir. Bu sorunun nedenleri kısaca açıklanmıştır. Birinci bölümde, Vecdî Divanı’nı ve Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’nı ele alan ilmî yayınlarda, Abdülbâkî Vecdî’ye (ö. 1661) atfedilen birinci rubaiye nasıl yaklaşıldığı ortaya konmuştur. Bu rubainin Vecdî Divanı’nı ve Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’nı ele alan çalışmalarda bulunan şekilleri değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, Vecdî’ye atfedilen ikinci rubai de aynı yöntemle incelenmiştir. Üçüncü bölümde, sözü edilen rubailerin kime ait olduğunun tespit edilebilmesi için rubailerin bulunduğu kaynaklar karşılaştırılmıştır. Çeşitli kaynaklardan hareketle rubailerin kime ait olduğu ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümünde, araştırmadan elde edilen faydalara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Vecdî, Rubai, Divan, Divanlardaki Hatalar

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Cenk (2017), “Hayâlî Bey Dîvânı’nın Harfü’l-Yâ’ Bölümündeki 95 ve 96. Gazeller Kime Ait?”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 1-8.
• AÇIKGÖZ, Cenk (2018), “Fuzûlî’nin 'Türkçe Divan’ındaki XXV. Gazel Nesîmî’ye mi Ait?”, Ed. Üzeyir ASLAN, Hakan TAŞ ve Ömer ZÜLFE, Bir Devr-i Kadîm Efendisi Prof. Dr. Tahir Üzgör’e Armağan, Yayın Evi, Ankara, 29-43.
• AÇIKGÖZ, Cenk (2019), “Mevlânâ’ya Atfedilen Mülemma Bir Gazel Üzerine”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 242-252.
• AKSOYAK, İ. Hakkı (2005), “Gelibolulu Mustafa Âlî ve Bâkî’nin Münasebetleri [Künhü’l-ahbâr ve Divanlarına Göre]”, Osmanlı Araştırmaları, XXV (Prof. Dr. Mehmed ÇAVUŞOĞLU’na ARMAĞAN - I), 69-82.
• AKYÜZ, Kenan, YÜKSEL, Sedit, BEKEN, Süheyl, CUNBUR, Müjgân (1958), Fuzûlî Türkçe Divan, İş Bankası Yayınları, Ankara.
• AYAN, Hüseyin (2014), Nesîmî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• AYDIN, Mehmet (2003), 17. Yüzyıl Divan Şairlerinden Vecdî (Abdülbaki) Divanı, Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi Yayınları, Prizren.
• EKİNCİ, Ramazan (2018), Vekâyiʽu’l-Fuzalâ Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli, 2. Cilt, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• GÖLPINARLI, Abdülbâki (1961), Fuzûlî Dîvânı Ön-söz, Gazeller, Terkipler, Kıt’alar, Rubâîler, Lûgatçe, İndeks, Fihrist, İnkılâp Kitabevi, İkinci Basım, İstanbul.
• İLAYDIN, Hikmet (1978), “Dehhānį’nin Şiirleri”, Yazı Kurulu: Mustafa CANPOLAT, Semih TEZCAN, Mustafa Şerif ONARAN, Ömer Asım Aksoy Armağanı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 137-176.
• KAÇAR, Mücahit (2012), “Hoca Dehhânî’yi Başkasının Şiirleriyle Tanımak: Kemâl Paşazâde’nin Dehhânî’ye Atfedilen Gazelleri”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 39-47.
• KANAR, Mehmet (2015), Fuzûlî Dîvân, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• KAPLAN, Hasan (2016), “İki Şair Bir Şiir -I-”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 56, 1031-1062.
• KAPLAN, Hasan (2018), “İki Şair Bir Şiir -II”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 63, 19-33.
• KILINÇ, Abdulhakim (2017), Fuzûlî'nin Türkçe Divanı Edisyon Kritik ve Konularına Göre Fuzûlî Divanı, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• KÖKSAL, M. Fatih (1997), “Bir Kaside İki Şair: Nef’î-Cevrî”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 4, 191-202.
• Mecmûʽa-i Devâvîn, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Demirbaş No. NEKTY03966.
• MERMER, Ahmet (2002), XVII. Yüzyıl Dîvân Şâiri Vecdî ve Dîvânçesi, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ÖZTÜRK, Erdem Can (2019), “Bir Gazel İki Şair: Nev'î-zâde Atâyî ve Nevâlî-zâde Atâyî Divanlarındaki Aynı Gazel Üzerine Notlar”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 22, 643-668.
• PARLATIR, İsmail (2012), Fuzulî Türkçe Divan, Akçağ Yayınları, Ankara.
• POLAT AKTAŞ, Neslihan (2020), “Necâtî Beyin/Mevlânâ Sâkî’nin Bir Şiiri Üzerine Bazı Düşünceler”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 25, 853-865.
• SARI, Sebahaddin (1993), Vecdî Dîvânı (Tenkitli Metin), Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• TANYERİ, M. Ali (2009), Dîvânlar Üstüne Eleştiriler 2, Sahhaflar Kitap Sarayı, İstanbul.
• TARLAN, Ali Nihad (1950), Fuzulî Divanı Gazel, Musammat, Mukatta’ ve Ruba’î Kısmı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon) C-I, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Vecdî, Dîvân, İstanbul Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Koleksiyonu, Demirbaş No. 34 Ae Manzum 489.
• Vecdî, Dîvân, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu, Demirbaş No. 3779.
• Vecdî, Dîvân, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Halet Efendi Koleksiyonu, Demirbaş No. 699/2.
• YANMAZ, Eşref (1995), Vecdî (Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divânı’nın Karşılaştırmalı Metni), Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• YEKBAŞ, Hakan (2014), “Vecdî, Abdülbâkî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vecdi-abdulbaki adresinden 06.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• ZÜLFE, Ömer (2006), “Türkçe Dîvân’daki LXVI. Gazel Fuzulî’nin mi?”, Turkish Studies/Türkoloji Dergisi, 2, 227-236.