Türk Edebiyatında Bohem İmgesi ve Fikret Adil

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 23, 95 - 119, 27.01.2022

Cem Budan

https://doi.org/10.33207/trkede.987446

Öz

Bohem kavramı, ilk örneklerine 19. yüzyıl Paris’inde rastlanan “dandy” ve “flanör” tipleriyle aynı tarihsel kesitte ortaya çıkmış modern kent profillerinden birini tanımlamaktadır. Zamanla müstakil bir kültürel yönelimin sözcülüğünü üstlenmeye başlayan bohem, burjuva değerleriyle çatışma hâlindeki sanat topluluklarının yaşam pratiklerine atıfta bulunacak şekilde anlam genişlemesine uğramıştır. Çoğunlukla avare, başıboş, haz odaklı ve sorumsuz bir yaşam biçiminin öznesi olarak konumlandırılan bohem sanatkâr, kamusal değerlere muhalif, izole bir çevrenin mensubudur. Türkiye’de ilk bohem sanat topluluğu, Fikret Adil’in etrafında bir araya gelen Necip Fazıl Kısakürek, Peyami Safa, Mahmut Yesari ve Aka Gündüz gibi ediplerin 1930’lu yıllarda çekirdeğini oluşturduğu zümre tarafından temsil edilir. Beyoğlu merkezli bu topluluğun yaşam tarzı, kişisel ilişkileri, değer dünyaları ve sanatsal eğilimleri hakkında en detaylı verilere, Fikret Adil’in kaleme aldığı otobiyografik unsurlar içeren eserler aracılığıyla ulaşılabilmektedir. Söz konusu yapıtlar, yerli sanatkârların bohem kültüre ilişkin kavrayışlarını bir bütün hâlinde ortaya koyduğu gibi bu yaşam biçiminin Türk edebiyatındaki temsilinin batıdaki örneğinden hangi bağlamlarda ayrıldığını da dikkatlere sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk edebiyatı, bohem, fikret adil

Kaynakça

• PÜSKÜLLÜOĞLU, Ali (2004), Türkçe Sözlük, Doğan Kitap, İstanbul.
• Robert, Paul (1977), Dictionnaire: Alphabetique&Analogique de la Langue Française, Societe Du Nouveau Littre, Paris.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (2021), Beş Şehir, Dergah Yayınları, İstanbul.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (1977), Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergah Yayınları, İstanbul.
• TEKİN, Mehmet (2006), Roman Sanatı: Romanın Unsurları 1, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• TUĞLACI, Pars (1981), Okyanus Ansiklopedik Sözlük, Cem Yayınları, İstanbul.
• VELİ, Orhan (1950), “Sait Faik İçin”, Yaprak, 1, İstanbul.