Mahmut Makal’ın Memleketin Sahipleri Kitabında Toplumcu Gerçekçilik Bağlamında Cehalet ve Batıl İnanç Eleştirisi

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 26, 131 - 144, 21.07.2023

Gürhan Çopur

https://doi.org/10.33207/trkede.1193192

Öz

Mahmut Makal, Anadolu’yu ve köy yaşamını toplumcu gerçekçi bir bakışla gözlemleyerek, Cumhuriyet dönemi öykücülüğümüzün serüveninde köy olgusunu dikkatlere sunar. Yaşam öyküsünden ve öğretmenlik deneyimlerinden beslenerek kurgulanan öykülerinde konu edindiği olaylar, dönem içerisinde birçok tartışmaya neden olmakla birlikte dikkatleri belirli bir noktaya yöneltir. Sanatçı içine doğduğu ve yakından tanıdığı köy yaşamına, İvriz Köy enstitüsündeki eğitiminin ardından öğretmen kimliğiyle dâhil olur. Öğrenciliğinde çeşitli yazılarını enstitü dergisi ve çeşitli dergilerle okurla ulaştıran Mahmut Makal’ın köye dair gözlemlerini içeren yazıları Varlık dergisinde yayımlanmalarının ardından “Bizim Köy” adıyla kitaplaşırlar. Mahmut Makal, dönem anlayışı çerçevesinde romantik tavırla işlenen Anadolu’yu, realist bakış odağında trajik gerçekliğiyle eserlerine yansıtır. Bizim Köy’e kadar idealize edilmiş Anadolu imgesini yoksulluk, cehalet, batıl inanç gibi olumsuzluklar gerçeğiyle metne aktararak köy edebiyatına farklı bir boyut getiren sanatçı, 50’li yıllardan itibaren Türk öyküsünde toplumcu gerçekçiliğin öncü kalemlerinden olur. Böylelikle Cumhuriyet döneminde ivme kazanmış olan Anadolu teması Mahmut Makal ile farklı bir odağa kayar. Anı/öykü tarzındaki eserlerinde köy olgusu sert bir gerçeklikle, idealize edilmeden yer almıştır. Bu çalışmada sanatçının Memleketin Sahipleri adlı eserindeki batıl inanç eleştirisi ve cehalet izleği Toplumcu Gerçekçilik ışığında irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Mahmut Makal, Toplumcu Gerçekçilik, Memleketin Sahipleri, Batıl İnanç, Cehalet

Kaynakça

• AKINCI, Gündüz (1961), Türk Romanında Köye Doğru, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• AKTAŞ, Şerif (2003), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
• BELGE, Murat (1998), Edebiyat Üzerine Yazılar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÇANKAYA, Erol (2013), “Köy Edebiyatı ve Türk Edebiyatında Köye "İçerden" Bakış Doğuşu, Etkileri, Sonuçları” Turkish Studies(8/4), 473-488.
• ERBAŞ, Gülay (2019), Mahmut Makal'ın Hayatı, Sanatı ve Edebî Eserleri, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• KAYA, Elif (2018), Toplumcu Gerçekçi Yazar Kemal Bilbaşar'ın Cemo Adlı Eserinden Yansıyan Anadolu. Folklor/Edebiyat, 24(95), 241-260.
• KAPLAN, Ramazan (1997), Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy, Akçağ Yayınları, Ankara.
• MAKAL, Mahmut (1958), Memleketin Sahipleri, Varlık Yayınları, İstanbul.
• MOLLOF, İbrahim, & TATARLI, Rıza (1969), Hüseyin Rahmi'den Fakir Baykurt'a Marksist Açıdan Türk Romanı, Habora Yayınları, İstanbul.
• MORAN, Berna (2018), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• OKTAY, Ahmet (1986), Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, BFS Yayınları, İstanbul.