Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 1, - , 01.03.2013

Taşkın Tanrıkulu Hüseyin Kınay Osman Tolga Arıcak

Öz

Bu çalışmanın amacı, siber zorbalık duyarlılığını ölçmeye yönelik geliştirilen ölçeğin ilk psikometrik bulgularını incelemektir. Siber zorbalık duyarlılığı, “internet, cep telefonu gibi siber araçların kullanımı esnasında zorbaca davranışlara maruz kalmaya yol açabilecek davranışlardan uzak durma, bu türlü tehditlerin varlığından haberdar olma ve tedbir alma, tehdit oluşturabilecek uyarıcıları fark etmeye yönelik dikkati yüksek tutma davranışları” olarak tanımlanmaktadır. Araştırmaya İstanbul ilinde öğrenim gören 663 lise öğrencisi katılmıştır. Ölçek üzerinde öncelikle faktör analizi yapılmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizinde tek faktörlü ve bu tek faktör altında toplam varyansın %46.65’ini açıklayan bir yapı ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan bu yapı için doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve uyum değerlerinin modeli doğruladığı görülmüştür (Ki-kare χ²/sd= 3,220, RMSEA= .082). Ölçeğin iç tutarlılık katsayıları .83 ile .90, iki yarı test- güvenirlik katsayıları .75 ile .84 arasında, bulunmuştur. Ayrıca ölçeğin madde-toplam korelasyonlarının tümleşik grup için .42 ile .63 arasında sıralandığı ve %27’lik alt-üst grupların ortalamaları arasındaki tüm farkların anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlara göre ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu yargısına varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Siber zorbalık, siber zorbalık duyarlılığı, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Agatston, P. W., Kowalski, R., & Limber, S. (2007). Students’ perspectives on cyber bullying. Journal of Adolescent Health, 41, S59-S60.
• Ang, R. P., & Goh, D. H. (2010). Cyberbullying among adolescents: The Role of Affective and Cognitive Empathy, and Gender. Child Psychiatry & Human Development, 41(4), 387-397.
• Arıcak, O.T. (2011).Siber zorbalık: Gençlerimizi bekleyen yeni tehlike. Kariyer Penceresi, 2(6):10-12.
• Arıcak, O. T. (2009), Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among university students, Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
• Arıcak, T., Siyahhan, S., Uzunhasanoglu, A., Saribeyoglu, S., Ciplak, S., Yilmaz, N., & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among Turkish adolescents. CyberPsychology & Behavior, 11(3), 253-261.
• Ayas, T., (2011). Lise öğrencilerinin sanal zorba ve kurban olma yaygınlığı. 11. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde sunulan bildiri. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İzmir/Türkiye, 3-5 Ekim.
• Ayas T. ve Horzum M. B. (2010), Sanal zorba / kurban ölçek geliştirme çalışması. Akademik Bakış Dergisi, 19, 1-1.
• Baker, Ö.E. & F. Kavşut. (2007), Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
• Bayezid, G. (2000), Bastırma Duyarlılık Ölçeğini Türk kültürüne uyarlama çalışması. Düşünen Adam, 13(2), 99- 106.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Yayınları.
• Çatak, P. D. ve K. Ögel. (2010), Farkındalık temelli terapiler ve terapötik süreçler. Klinik Psikiyatri, 13,85-91.
• Donald, J. W. & T.G. Patten. (1979). Repression-sensitization and nonverbal expressiveness. Journal of PersonalityAssessment, 43(2), 171-176.
• Jose, P. E., Kljakovic, M., Scheib, E., & Notter, O. (2011). The joint development of traditional bullying and victimization with cyber bullying and victimization in adolescence. Journal of Research on Adolescence, 1-9.
• Krahé, B., Möller, I., Berger, A., & Felber, J. (2011). Repression versus sensitization in response to media violence as predictors of cognitive avoidance and vigilance. Journal of Personality, 79(1), 165-190.
• Liau, A. K., Khoo, A., & Ang, P. H. (2008). Parental awareness and monitoring of adolescent internet use. Current Psychology, 27(4), 217-233.
• Maher, D. (2008). Cyberbullying: An Ethnographic Case Study of One Australian Upper Primary School Class. Youth Studies Australia, 27(4), 50-57.
• Man, A.F. (1990) Repression-sensitization and measures of adjustment. Social Behavior & Personality: An International Journal, 18(1), 13-16.
• Memduhoğlu, H. B. ve Taştan, M. (2007). Okul ve öğrenci güvenliği: Kavramsal bir çözümleme. Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34(3), 69-83.
• Meydan, C.H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• National Center for Education Statistic (NCES), (2011). Student reports of bullying and cyber-bullying: Results from the 2007 school crime supplement to the National Crime Victimization Survey. (NCES 2011 -316), Washington, DC: U.S. Department of Education.
• Qing L.(2005), Cyberbullying in schools: Nature and extent of Canadian adolescents’ experience. AERA conference. University of Calgary, Montreal, April.
• Olson, J.M. & M.P. Zanna. (1982), Repression-sensttization differences responses to a decision. Journal of Personality, 50, 46-57.
• Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2010). Cyberbullying and self-esteem. Journal of School Health, 80(12), 614-621.
• Patchin, J. W. & Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: A preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Juvenile Justice, 4(2), 148-169.
• Raffone, A., Tagini, A., & Srinivasan, N. (2010). Mındfulness And The Cognıtıve Neuroscıence Of Attentıon and Awareness. Zygon®, 45(3), 627-646.
• Rohrmann, S., Netter, P., Hennig, J., & Hodapp, V. (2003). Repression-sensitization, gender, and discrepancies in psychobiological reactions to examination stress. Anxiety, Stress & Coping, 16(3), 321-329.
• Sentenac, M., Gavin, A., Arnaud, C., Molcho, M., Godeau, E., & Gabhainn, S. N. (2011). Victims of bullying among students with a disability or chronic illness and their peers: A cross-national study between Ireland and France. Journal of Adolescent Health, 48(5), 461-466.
• Soliman, A. M., & Mathna, E. K. (2009). Metacognitive strategy training improves driving situation awareness. Social Behavior and Personality: An international journal, 37(9), 1161-1170.
• Sulistyawati, K., Wickens, C., & Chui, Y. P. (2011). Prediction in situation awareness: Confidence bias and underlying cognitive abilities. The International Journal of Aviation Psychology, 21(2), 153-174.
• Şahin M., Sarı S. V., Özer Ö. ve Er S. H. (2010). Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarına ilişkin görüşleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 257-270.
• Tanrıkulu, T. (2011). Siber Zorbalık Duyarlılığı Nedir? http://www.siberzorbalik.com/?page_id=66. sitesinden 16.12.2011 tarihinde alınmıştır.
• Topçu, Ç., Erdur-Baker, Ö., ve Çapa-Aydin, Y. (2008). Examination of cyberbullying eamong Turkish students from different school types. CyberPsychology & Behavior, 11(6), 643-648.
• Totan, T. (2007), Okulda zorbalığı önlemede eğitimcilere ve ebeveynlere öneriler. AİBÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2),190-202.
• Wright, V. H., Joy J. B., Christopher T. Inman, & Heather N. O. (2009), Cyberbullying: Using virtual scenarios to educate and raise awareness. Journal of Computing in Teacher Education, 26(1),35-42.
• Zanna, M.P. & Aziza, C., (1976). On the interaction of repression-sensitization and attention in resolving cognitive dissonance. Journal of Personality, 44, 577-593.