Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ailelerin Umut Düzeylerinin Başa Çıkma Yeterliği ve Yılmazlık Açısından İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1, 0 - 0, 16.01.2017

Galibiye Çetrez İşcan Asude Malkoç

Öz

Bu çalışmanın amacı, özel gereksinimli çocuğa sahip ailelerin umut düzeyleri, başa çıkma yeterlilikleri ve yılmazlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma modeli olarak genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını yaşları 30 ile 60 arasında değişen 141 kişi (71 kadın, 70 erkek) oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak, “Kişisel Bilgi Formu” “Aile Yılmazlık Ölçeği (AYÖ)” ve “Başa Çıkma Yeterliği Ölçeği (BÇYÖ)” ve “Sürekli Umut Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS for WINDOWS 22.00 paket programı kullanılmıştır. Öncelikle değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek üzere Pearson momentler çarpım korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Ardından yılmazlık ve başa çıkma yeterliğinin birlikte umut düzeyini yordayıp yordamadığını belirlemek için de eşzamanlı çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Analizler sonucunda, yılmazlık ve başa çıkma yeterliğinin birlikte umut üzerinde yordayıcı etkisinin olduğu saptanmıştır. 

Anahtar sözcükler: Yılmazlık, özel gereksinimli çocuklar, umut, başa çıkma yeterliği

Kaynakça

• Akkök, F. (2003). Farklı özelliğe sahip olan çocuk aileleri ve ailelerle yapılan çalışmalar. A. Ataman (Ed.) Özel Eğitime Giriş. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Akın, A., Adam Karduz, F.F., Kaya, M., Padır, M.A., Akın, Ü., Yılmaz, E., Özbay, A., ve Akkaya, O. (2014). Başa çıkma yeterliği ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. 3rd World Conference on Educational and Instructional Sciences –WCEIS-06-08 Kasım, Antalya.
• Akman, Y. ve Korkut, F. “Umut Ölçeği Üzerine Bir Çalışma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,9, 193-202.
• Bayraklı, H. ve Kaner, S. (2012). Zihin engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), 1-18.
• Bilge, A. Buruntekin, F. Demiral, O. Özer, N.G. Keleş, B. Yalçın, E. Tavukçu, G. Kıray, A. Siviloğlu, T. ve Bol, S. (2014),.Engelli yakınlarına verilen “stresle baş etme ve yaşam doyumunu arttırma” eğitiminin etkililiğinin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1).
• Cavkaytar, A. ve Özen, A. ( 2010). Aile Katılımı ve Eğitimi. G. Akçamete (Ed.) Özel Eğitim. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Çiftçi Tekinarslan, İ. (2010). Aile Eğitimi N. Baykoç (Ed.) Özel Eğitim. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Edd, T. K. Ve Edd, D. K. (2009). Welcome to Holland: Characteristics of resilient families raising children with severe disabilities. Journal of Family Studies, 15, 227-244.
• Gördeles Beşer, N. Ve İnci, F. (2014) Zihinsel engelli çocuğu olan ailelere verilen grup danışmanlığının etkinliğinin değerlendirilmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(2), 84-91.
• Greef, A. P., Vansteenwegen, A., & Ide, M. (2006). Resiliency in families with a member with a psychological disorder. The American Journal of Family Therapy, 34, 285–300.
• Hardman, M.L., C.J. Drew ve M.W. Egan. (1996). Exceptionality and the Family Human Exceptionality, (5th Ed).
• Kaner, S., ve Bayraklı, H. (2010). Aile Yılmazlık Ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11 (2), 47-62.
• Kaner, S., Bayraklı, H., ve Güzeller, C.O. (2011)Anne-babaların yılmazlık algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(2) 63-78.
• Karadağ, G. (2009). Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF PreventiveMedicineBulletin, 8(4), 315-322.
• Karasar, N. (2003) Bilimsel Araştırma Yöntemi. 12.basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Küçüker, S. (1993). Özürlü çocuk ailelerine yönelik psikolojik danışma hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 1(3), 23-29.
• Masten, A. S., Cutuli, J. J., Herbers, J. E., & Reed, M. G. J. (2002). Resilience in development. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 74–88). New York, NY: Oxford University Press.
• Metin, E.N. (2012). Özel gereksinimli çocuğun aileye katılımı E. N. Metin (Ed.) Özel Gereksinimli Çocuklar. Ankara: Maya Akademi.
• Özbay, Y. ve Aydoğan, D. (2013). Aile Yılmazlığı: bir engele rağmen birlikte güçlenen aile, Sosyal Politika Çalışmaları, 13 (31), 1303-0256.
• Özmen D, Dündar, P,E., Çetinkaya, A.Ç., Taşkın, E.O., & Özmen E. (2008). Lise öğrencilerinde umutsuzluk ve umutsuzluk düzeyini etkileyen etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9(1):8-15.
• Özokçu, O., ve Canpolat, M. (2013). Grup rehberliği programının zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin stres düzeylerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (24), 181-196.
• Patterson, J. (2002). Integrating family resilience and family stress theory. Journal of Marriage and Family, 64, 349-360.
• Rutter (1985) Resilience in the face of adversity. Protective factors and resistance to psychiatric disorder. British Journal of Psychiatry, 147:598-611.
• Sivrikaya, T. ve Çiftçi Tekinarslan, İ. (2013). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14 (2) 17-29.
• Snyder, C. R. (2002). Hope Theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249–275.
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J.R., Holleran, S.A., Irving, L.M., Sigmon, S.T., ve diğ. (1991). The will and the ways: Development and validitation of an individual differences measure of hope Journal of Personality and Social Psychology, 60, 570–585.
• Yüksel, M.Y. ve Eren, S.B ( 2007). Otistik çocuğa sahip ailelerle yapılan grupla psikolojik danışma çalışmasının ailelerin depresyon ve problem çözme becerileri üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 197-210.
• Vural Batık, M. (2012). Psikolojik destek programının zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin umutsuzluk ve iyimserlik düzeylerine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 64-87.