Okul Yöneticilerinin Yılmazlık Düzeyi ve Denetim Odağı ile İlişkisi

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1, 0 - 0, 18.01.2017

Nuriye Karabulut , Ali Balcı

Öz

Bu araştırmada, Ankara İlindeki kamu ortaöğretim okulları yöneticilerinin yılmazlık düzeylerini belirlemek ve yılmazlık ile denetim odağı arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amaçlanmıştır. Ayrıca denetim odağının yılmazlığı yordayıp yormadığı incelenmiştir. Veriler, 290 kamu ortaöğretim okulu yöneticisinden toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre yöneticilerin yılmazlık düzeylerinin, cinsiyet, görev yapılan okul türü ve eğitim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği; ancak kıdem değişkenine göre anlamlı ölçüde farklılaştığı anlaşılmıştır. Ayrıca yılmazlık ve denetim odağı arasında düşük seviyede ve negatif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Denetim odağının boyutları olan iç kontrol inancı, kadercilik ve adil olmayan dünya inancının yılmazlığın anlamlı birer yordayıcısı olduğu belirlenmiştir.

Kaynakça

• Arastaman, G. (2011). Öğrenci yılmazlığına etki eden faktörlere ilişkin Ankara ili genel lise ve Anadolu lisesi yönetici, öğretmen ve öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Armstrong, B. C. (2001). School size as a factor in the job satisfaction and locus of control of high school principals in Missour. Unpublished doctoral dissertation, The George Washington University, Washington.
• Bağlum-Keleş, O. (2000). Eğitim yöneticilerinde sorun çözme ve denetim odağı ilişkisi (İstanbul ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Bahadır, E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (8. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Basım, H. N., ve Çetin, F. (2011). Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22 (2), 104-114.
• Başal, H. A., Derman, M. T., ve Peymi, P. (2010). Sokakta çalıştırılan çocukların benlik saygısı, denetim odağı ve umutsuzluk düzeyleri. E-Journal of New World Sciences Academy (NWSA), 5 (1), 89-106.
• Bayraklı, H. (2010). Zihinsel engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bernardi, R. A. (2001). A theoretical model for the relationship among stress, locus of control and longevity. Business Forum, 26, 27-33.
• Carr, A. M. (1989). Locus of control, leadership effectiveness and principals: A correlational study. Unpublished doctoral dissertation, The University of Alabama, Tuscaloosa.
• Chan, M. H. (2008). Community violence and resilience among inner-city adolescents. Unpublished doctoral dissertation, The University of Toledo, Ohio
• Connor, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISK). Depression and Anxiety, 18, 76–82.
• Coutu, D. L., (2002). How resilience works? Harvard Business Review, 80 (5), 46-56.
• Çelik, E. (2013). Lise son sınıf öğrencilerinin yılmazlık özelliklerinin duygusal dışavurum açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 221-236.
• Dağ, (2002). Kontrol odağı ölçeği (KOÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17 (49), 77-90.
• Damaskos, P. (2011). The presence of resilience in oncology social workers. Unpublished doctoral dissertation, Yeshiva University, New York.
• Daye, T. J., (2007). Black Female school superintendents and resiliency: Self-perceptions of gender and race- related constraints from a resilient reintegration perspective. Unpublished doctoral dissertation, University of North Carolina, Chapel Hill.
• Dayıoğlu, B. (2008). Üniversite giriş sınavına hazırlanan adaylarda psikolojik sağlamlık: Öğrenilmiş güçlülük, algılanan sosyal destek ve cinsiyetin rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Demirbaş, N. (2010). Yaşamda anlam ve yılmazlık. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demirtaş, H., Üstüner, M., ve Özer, N. (2007). Okul yönetiminde karşılaşılan sorunların öğrenci ve okul ile ilgili değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51, 421-455.
• Dere, A. (2007). Okul müdürlerinin sorunları ve çözüm önerileri. Değirmen Dergisi 4(11). 31.03.2014 tarihinde http://www.memurlar.net/haber/91152/2.sayfa adresinden alınmıştır.
• Dönmez, A. (1986). Denetim odağı: Temel araştırma alanları. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 19 (1), 260-275.
• Duncan, T. S. (2013). A study of resilience and locus of control among homeless and non-homeless adults. Unpublished doctoral dissertation, Capella University, Minnesota.
• Durna U., ve Şentürk F. K. (2012). Üniversite öğrencilerinin denetim odaklarını çeşitli değişkenler yardımıyla tespit etmeye yönelik bir çalışma. ZKU Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (15), 37-48.
• Eminağaoğlu, N. (2006). Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık (sağlamlık). Yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Er, G. (2009). Ailesi parçalanmış olan ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin akademik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme 1: Temel kavramlar ve işlemler.Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Fraser, M. W., Richman, J. M., & Galinsky, M. J. (1999). Risk, protection and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice. Social Work Research, 23 (3). Retrieved from http://eds.b.ebscohost.com/eds/detail?sid=5c352f80-e627-49b394259f7730d9e527%40sessionmg 113&vid =4&hid=109&bdata=Jmxhbmc9dHImc2l0ZT1lZHMtbGl2ZQ%3d%3d#db=edselc=elc.2-5200002153540 &anchor =AN0002331766-15.
• Gizir, C. A. (2004). Akademik sağlamlılık: Yoksulluk içindeki sekizinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına katkıda bulunan koruyucu faktörlerin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Glassford, K. (2015). Relationships among resilience, social interest and burnout for employees of a residentıal treatment facility. Unpublished doctoral dissertation, Adler University, Chicago.
• Greene, R. R., & Conrad, A. P. (2012). Resilience: Basic assumptions and terms. In R. R. Greene (Ed.), Resiliency: An integrated approach to practice, policy, and research (pp. 29-61). Washington, DC: NASW Press.
• Gregory, C. L. (2003). Leadership and resiliency characteristics of female community college presidents. Unpublished doctoral dissertation, University of Baylor, Texas.
• Günbayı, İ., ve Aslan, F. (2013). İlköğretim kurumları yöneticilerinin yaşadıkları iş streslerine ilişkin görüşleri: Bir durum çalışması. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 2 (2), 195-224.
• Gürgan, U. (2006). Grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yılmazlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Hofmann, J. (2011). Kids can cope: Parenting resilient children at home and at school. Retrieved from http://www.psychologyfoundation.org/pdf/publications/ResilieceChilrenBooklet.pdf
• Johnson, B. H. (2012). African American female superintendents: Resilient school leaders. Unpublished doctoral dissertation, University of Minnesota, Minnesota.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (26), 129-142.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psyhological resilience among earthquake
• survivors: A model testing study. Unpublished doctoral dissertation, METU, Ankara.
• Karaırmak, Ö. (2010). Establishing the psychometric qualities of the Connor Davidson Resilience Scale (CD-RISC) using exploratory and confirmatory factor analysis in a trauma survivor sample. Psychiatry Research, 179 (3), 350-356.
• Kararırmak, Ö., ve Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 30-43.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, M. D., ve Keskin G. (2008). Yöneticilerin yönetsel stres kaynakları ve strese yatkınlık düzeyleri: Erzurum’da bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (1), 371-388.
• Kırımoğlu, H., Çokluk, G. F., ve Yıldırım, Y. (2012). Türk antrenörlerinin yılmazlık düzeylerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (39), 115-127.
• Kırımoğlu, H., Yıldırım, Y., ve Temiz, A. (2010). İlk ve ortaöğretim okullarında görev yapan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin yılmazlık düzeylerinin incelenmesi (Hatay ili örneği). Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 4 (1), 88-97.
• Konan, N. (2013). Relationship between locus of control and problem-solving skills of high school administrators. International Journal of Social Sciences & Education, 3 (3), 786-794.
• Laing, D. (2006). Resilient voices: Listening to stories of leadership, resilience, and personal fulfillment at the City of Grande Prairie. Unpublished master thesis, Royal Roads University, Ottowa.
• MacCallum, R.C., Widaman, K. F., Zhang, S., & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4 (1), 84-99.
• Masten, A. S., & Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American Psychologist, 53 (2), 205-220.
• Masten, A. S., & Powell, J. L. (2003). A resilience framework for research, policy, and practice. Resilience and Vulnerability: Adaptation in the Context of Childhood Adversities, 1-25.
• Masten, A., Best, K., & Garmezy, N. (1990). Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity. Development and Psychopathology, 2, 425-444.
• McLaughlin, M., & Talbert, J. (1993). Contexts that matter for teaching and learning. Washington: Stanford University.
• Mitchell, T., & Harris, K. (2012). Resilience: A risk management approach. ODI Background Note, 1-7. Retrieved from http://www.odi.org/sites/odi.org.uk/files/odi-assets/publications-opinion-files/7552.pdf .
• Nasser, R., Doumit, J., & Carifio, J. (2011). Well-being and belief in a just world among rest home residents. Social Behavior and Personality, 39 (5), 655-670.
• Oktan, V. (2008). Üniversite sınavına hazırlanan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Üniversitesi, Trabzon.
• Öğülmüş, S. (29-30 Mart 2001). Bir kişilik özelliği olarak yılmazlık. I. Ulusal Çocuk ve Suç Sempozyumu: Nedenler ve Önleme Çalışmaları sempozyumunda sunuldu, Ankara.
• Öz, F., ve Bahadır-Yılmaz, E. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 16 (3), 82-89.
• Özcan, B. (2005). Anne-Babaları boşanmış ve anne-babaları birlikte olan lise öğrencilerinin yılmazlık özellikleri ve koruyucu faktörler açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Patterson, J. L., & Kelleher, P. (2005). Resilient school leaders: Strategies for turning adversity into achievement. Virginia: ASCD
• Pepe, J. (2011) The Relationship of principal resiliency to job satisfaction and work commitment: an exploratory study of K-12 public school principals in Florida. Unpublished doctoral dissertation, University of South Florida, Florida.
• Reed, D. (2007). Developing more resilient school administrators. Retrieved from http://www.educationworld.com/a_issues/chat/chat217.shtml.
• Robertson, J. (2008). Spirituality among public school principals and its relationship to job satisfaction and resiliency. Unpublished doctoral dissertation, Union University, Tennessee.
• Sarıkaya, P. (2007). Tükenmişlik sendromunun kişilik özelliklerinden denetim odağı ile ilişkisi ve bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Sipahioğlu, Ö.(2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Smith, L. A. (2011). Leadership resiliency, leadership capacity and accountability reform. Unpublished doctoral dissertation, Walden University, Minnesota.
• Sorenson, R. D. (2007). Stress management in education: warning signs and coping mechanisms. British Educational Leadership, Management & Administration Society (BELMAS), 21 (3), 10-13.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini Toparlama Gücü Ölçeği’nin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (26), 77-86.
• Tümkaya, S. (2000). İlkokul Öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi. PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 1-8.
• Türkoğlu, E. (2007). Türk ve Alman okul yöneticilerinin denetim odağı boyutunda farklı değişkenler açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Ural, A. (2002). Okul müdürlerinin yönetsel stres kaynakları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (3), 2-12.
• Ülker-Tümlü, G., ve Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3 (3), 205-208.
• Wasden, S. T. (2014). A correlational study on transformational leadership and resilience in higher education leadership. Unpublished doctoral dissertation, University of Idaho, Moscow.
• White, K. E. (2009) An examination of locus of control, family dynamics, and resilience: How do they impact traumatic outcome? Unpublished master thesis, University of Arkansas, Arkansas.
• Wu, M. S., Yan, X., Zhou, C., Chen, Y., Li, J., Zhu, Z., et. al. (2011). General belief in a just world and resilience: Evidence from a collectivistic culture. European Journal of Personality, 25 (6), 431-442.
• Yeşilyaprak, B. (1992). Denetim odağı ölçekleri üzerine eleştirel bir değerlendirme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1 (3), 27-29.